Danas je ponedjeljak, 18. decembar/prosinac, 352. dan 2017. godine.
DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
1398. – Tatarski vojskovođa Timur Lenk zauzeo je indijski grad Delhi.
1737. – Umro je Italijan Antonio Stradivari, najpoznatiji svjetski graditelj violina i drugih gudačkih instrumenata, koji je napravio oko 1.100 violina, viola i gitara. S njegovim potpisom sačuvano je oko 500 violina, 12 viola i 50 violončela. Stručnjaci nisu pronikli u tajnu savršenstva rezonance njegovih violina. Zna se da je drvo kupovao u Dalmaciji, uglavnom jelovo i vrbovo, ali se ne zna hemijski sastav laka – od svijetlocrvenog do tamnocrvenog – kojim je premazivao instrumente.
1803. – Umro je njemački pisac, istoričar, filozof i protestantski teolog Johan Gotfrid fon Herder, koji je djelom “Ideje o filozofiji istorije čovječanstva” znatno uticao na mladog Wolfganga Goethea, na književni pokret “sturm und drang” i njemački romantizam. Kao filozof pokušao je da izmiri materijalizam Barucha Spinoze s idealizmom Wilhelma Leibniza. Bio je protivnik formalizma Immanuela Kanta. Jedno od njegovih glavnih djela je zbirka narodnih pjesama “Glasovi naroda u pjesmama”, uključujući i “Hasanaginicu” u Geteovom prevodu.
1856. – Rođen je engleski fizičar Joseph John Thomson, predsednik Kraljevskog društva u Londonu, profesor Univerziteta u Cambridgeu, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1906. Otkrio je 1897. elektron, takođe atomističku strukturu elektriciteta i dao naučni osnov provođenja elektriciteta kroz gasove.
1865. – Finalni udarac robovlasništvu zadala je ratifikacija trinaestog amandmana na Ustav, kojim je ukinuto ropstvo.
1888. – Umro je jezikoslovac, gramatičar i leksikograf Antun Mažuranić.
1903. – Američko-panamskim ugovorom zona Panamskog kanala stavljena je pod kontrolu SAD.
1907. – Rođen je Vlado Šegrt, partizanski komandant i narodni heroj Jugoslavije. U svom selu organizovao je prvu partizansku četu i s njom izveo prve akcije protiv neprijatelja. Bio je neobično hrabar i postao čuven zbog svog junaštva. Sa Savom Kovačevićem izvodio je napade na italijanske kolone na granici Hercegovine i Crne Gore. Ostale su upamćene pobjede partizana koje je Šegrt predvodio na Italijane i četnike u Gacku i Nevesinju. U teškoj i slavnoj borbi za Prozor izveo je niz podviga. Šegrtova Deseta heregovačka brigada i njen mostarski bataljon prvi su prodrli u grad. Prošao je gotovo sve veće bitke NOB-a, od rodnog Trebinja, do Bosne, Hrvatske i Slovenije. O hrabrosti i vojničkoj umješnosti ovog slavnog Hercegovca, jedne od najlegendarnijih ličnosti u BiH iz Drugog svjetskog rata, pisali su, između ostalih, Vladimir Dedijer i Koča Popović. Šegrt je za vrijeme rata bio komandant čete, komandant bataljona, komandant odreda, kasnije komandant brigade i komandant Dvadeset i devete hercegovačke divizije. Iz rata je izašao kao general. Za narodnog heroja proglašen je 20. decembra 1951. godine.
1911. – Rođen je francuski filmski režiser Jules Dassin, koji je u filmove kriminalističkog žanra unosio elemente društvenog angažmana. Početkom pedesetih godina 20. vijeka je u vrijeme makartističke desničarske histerije optužen za antiameričku djelatnost i onemogućen da radi u SAD, poslije čega je otišao u Evropu i snimao filmove naizmjenično u Francuskoj i Grčkoj. Filmovi: “Naci agent”, “Brutalna snaga”, “Goli grad”, “Rififi”, “Onaj koji mora da umre”, “Zakon”, “Nikad nedjeljom”, “Fedra”.
1919. – Rođen je Jure Kaštelan, jugoslovenski pjesnik.
1913. – U njemačkom gradu Lübecku rođen je Willy Brandt, političar i kancelar Savezne Republike Njemačke od 1969. do 1974. Zadivio je svijet kada je 1970. kleknuo pred spomenikom žrtava nacizma u Varšavi i zamolio za oproštaj u ime njemačkog naroda. Sljedeće godine dobija Nobelovu nagradu za mir.
1916. – Francuzi su kod Verdena, snažno utvrđene tačke na Zapadnom frontu, poslije desetomjesečne bitke u Prvom svjetskom ratu potukli Nijemce, koji su prethodno pokušali proboj masovnom ofanzivom, uz do tada neviđenu artiljerijsku pripremu. U ovoj – najmasovnijoj i najkrvavijoj bici rata – poginulo je 543.000 Francuza i 434.000 Nijemaca.
1940. – Tajnim planom, pod šifrom “Operacija Barbarosa”, vođa nacističke Njemačke Adolf Hitler u Drugom svjetskom ratu naredio je generalštabu njemačke armije da pripremi invaziju na Rusiju.
1947. – Rođen je američki filmski režiser Steven Spielberg, autor niza izuzetno finansijski uspješnih filmova. Najuspješniji je sljedbenik teorije da se mitološki obrasci tzv. masovne kulture i njenih medijskih disciplina mogu koristiti kao univerzalno upotrebljivi simboli u novom planetarnom metajeziku. Filmovi: “Nešto demonsko”, “Duel”, “Teksas ekspres”, “Ajkula”, “Bliski susret treće vrste”, trilogija o Indijani Jonesu, “E. T. vanzemaljac”, “Park iz doba Jure”, “Šindlerova lista”.
1948. – Holandija obnovila ofanzivu u bivšoj koloniji Indoneziji, koja je proglasila nezavisnost 1945. i zarobila vladu Ahmeda Sukarna, prekršivši sporazum kojim je 1946. priznala njegovu vladu. Sukarno i još desetak vođa su otjerani u progonstvo, ali je pod pritiskom Pokreta otpora i svjetskog javnog mnjenja Holandija sporazumom u Hagu 1949. bezuslovno priznala suverenitet Indonezije.
1956. – Japan primljen u UN. Mirovni ugovor s Japanom je u septembru 1951. u San Francisku potpisalo 48 zemalja, ali ne i SSSR, s kojim je Japan okončao ratno stanje tek 19. oktobra 1956, što mu je otvorilo vrata svjetske organizacije.
1961. – Indijska armija ušla je u Gou, portugalsku kolonijalnu enklavu na zapadnoj obali Indije.
1970. – U Italiji je stupio na snagu zakon o razvodu braka, uprkos protivljenju crkve.
1972. – Amerikanci su u Vijetnamskom ratu otpočeli masovno bombardovanje glavnog grada Vijetnama – Hanoja i tokom 12 narednih dana i noći, nazvanih “božićnim bombardovanjem”, bombe iz džinovskih aviona “B 52” usmrtile su više od 1.600 vijetnamskih civila. Takođe je poginulo ili je zarobljeno 70 američkih pilota.
1980. – Umro je ruski državnik Aleksej Nikolajevič Kosigin, bivši sovjetski premijer. U Crvenu armiju je stupio 1918. kao dobrovoljac, u 15. godini, a u vrijeme najžešćih staljinističkih čistki između 1935. i 1938. od predradnika je napredovao do direktora tekstilne fabrike i gradonačelnika Lenjingrada, poslije čega je nastavio da se uspinje ka vrhu vlasti. Od 1940. do 1953. bio je potpredsedenik Savjeta narodnih komesara, odnosno Ministarskog savjeta, a 1960. prvi potpredsjednik Ministarskog savjeta SSSR. Od 1964. – poslije pada s vlasti Nikite Hruščova – do pred smrt je obavljao dužnost predsjednika Ministarskog savjeta (premijer).
1980. – Umro je južnoslavenski pjesnik i prevodilac Dobriša Cesarić. Pjesničko djelo Dobriše Cesarića sadrži desetak knjiga pjesama i prepjeva. Pjesnik oživljava radost i u sferi umjetnosti iz koje je, kao neki nedostojni motiv, odavno potisnuta. Karakteristično je da se ovakve ideje obično pojavljuju u pjesnikovim motivima predvečerja i noći – u ambijentima u kojima je kod drugih pjesnika stvarana najtamnija poezija. Dobriša Cesarić ušao je u talijansku antologiju svjetske lirike “Poeti del mondo”, te u njemačku antologiju savremene europske lirike, a njegove pjesme prevedene su na mnoge svjetske jezike. Dobio je književne nagrade Vladimir Nazor 1964. godine i Goranov vijenac 1976. godine. Prevodio je djela s njemačkog, ruskog, talijanskog, bugarskog i mađarskog jezika. Djela: Lirika, Spasena svjetla, Izabrani stihovi, Pjesme, Proljeće koje nije moje, Goli časovi, Svjetla za daljine, Osvijetljeni put…
1995. – U Bonu održana konferencija predstavnika 31 zemlje i više međunarodnih organizacija o razoružanju i uspostavljanju međusobnog povjerenja zaraćenih strana u BiH.
2003. – Haški tribunal osudio je Dragana Nikolića, zvanog Jenki, na 23 godine zatvora. On je priznao krivicu za ratne zločine počinjene nad bošnjačkim zarobljenicima u logoru Sušica kod Vlasenice, čiji je komandant bio u ljeto 1992.
2006. – Umro je Joseph Barbera, član čuvenog animatorskog dvojca Hanna-Barbera, koji je stvorio neke od najpoznatijih likova crtanih filmova poput “Tom i Jerry”, “Medvjed Jogi”, “Porodica Kremenko” i “Scooby-Doo”. Prve legendarne epizode o mišu i mački koji se nadmudruju osvojile su sedam Oskara. Barbera i William Hanna udružili su se 30-tih godina prošlog vijeka dok su radili za Metro-Goldwyn-Mayer.
2009. – Umro je Oskar Danon, kompozitor, dirigent i poslijeratni osnivač beogradske filharmonije i Opere i Baleta Narodnog pozorišta, Dobitnik je velikog broja međunarodnih i domaćih priznanja za umjetnički rad i uspjeh.
2010. – Počeli su masovni protesti u Tunisu koji će dovesti do odlska sa vlasti predsjednika Zine el Abidine Ben Alija dvadeset osam dana kasnije. On je našao skrovište u Saudijskoj Arabiji.
2011. – Umro je Vaclav Havel (1936.- 2011.) češki političar i pisac. Bio je ikona protukomunističkog disidenstva, lider Baršunaste revolucije, deveti predsjednik Čehoslovačke i u dva mandata predsjednik samostalne Češke Republike.
(AbrašMEDIA)