Danas je subota, 9. decembar/prosinac, 345. dan 2023. godine.
DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
480. – Barbarski kralj Odoakar okupirao je Dalmaciju.
1608. – Rođen je engleski pisac John Milton, jedan od najvećih pjesnika svjetske književnosti, izuzetno obrazovan, snažna ličnost visokog morala i veliki mislilac. Poslije pogubljenja kralja Charlesa I 1649. sasvim se posvetio politici i, osim nekoliko soneta, pisao je samo prozu, raspravljajući o različitim političkim i vjerskim pitanjima. Do obnove monarhije 1660. bio je latinski sekretar Državnog savjeta. Oslijepio je 1652, a kad je monarhija obnovljena dopao je zatvora i izgubio veći dio imanja i od tada do smrti 1674. vratio se poeziji. Slijep, siromašan i razočaran spjevao je najveća djela: “Izgubljeni raj” – religiozni ep u 12 pjevanja o pobuni Satane i njegovih čuvara protiv nebeskog Samodršca, o padu Čovjeka i obećanju spasenja, “Vraćeni raj” – ep u četiri pjevanja o spasenju i Hristovoj pobjedi nad Satanom i “Samson Agonistes” – tragediju inspirisanu biblijskom pričom o Samsonu, koju je napisao po ugledu na grčke tragedije. Ostala djela: poeme “L’alegro”, “Il penseroso”, maskerata “Komus”, elegija “Lisidas”, prozna djela “Areopagitika”, posvećena slobodi štampe, “Odbrana engleskog naroda” u dva toma, u kojoj je opravdavao pogubljenje Charlesa I.
1641. – Umro je flamanski slikar Anthonis van Dyck, istaknuti predstavnik Flamanske slikarske škole, na čije je slikarstvo snažan pečat utisnuo Peter Paul Rubens, u čijem je ateljeu u mladosti radio. Potom je otišao u Italiju, pa u Francusku, u London je došao 1632. i postao dvorski slikar kralja Charlesa I Stewarta i portretista engleskog visokog društva. Njegove religiozne kompozicije osrednje su vrijednosti, ali portrete odlikuje plemenitost izraza, suptilnost palete i ozbiljna psihološka analiza.
1824. – U peruanskom ratu za nezavisnost snage južnoameričkog revolucionara i državnika Simona Bolivara porazile su špansku armiju u bici kod Ajakuča u Peruu.
1842. – U Moskvi je rođen Petar Aleksejevič Kropotkin, ruski teoritičar anarhizma, anarhistički revolucionar, geograf, istoričar, pisac i ruski knez koji se odrekao svoje titule. Tokom svojih geografskih istraživanja, Kropotkin je takođe izučavao spise vodećih političkih teoretičara i konačno prihvatio socijalističke revolucionarne poglede. Pridružio se Internacionali 1872., ali je ubrzo bio razočaran njenim ograničenjima. Kropotkin je umro od upale pluća u Dimitrovu, 8. februara 1921., a pogrebu je prisustvovalo oko 100.000 ljudi. Djela: “Osvajanje hljeba”, “Dnevnik P. A. Kropotkina”, “Etika”, “Velika francuska revolucija”, “U ruskim i francuskim zatvorima”, “Zapisi jednog revolucionara”, “Uzajamna pomoć”, “Ruska revolucija i anarhizam”, “Savremena nauka i anarhizam”, “Teror u Rusiji”.
1887. – Rođen je revolucionar i pisac Dragojlo Dudić, organizator ustanka u Drugom svjetskom ratu u zapadnoj Srbiji 1941. protiv okupatorske vojske nacističke Njemačke. Član Komunističke partije Jugoslavije je postao 1920, poslije čega je često hapšen. Između Prvog i Drugog svjetskog rata sarađivao je u više listova i časopisa, uključujući “Radničke novine”, “Rad”, “Narodnu pravdu” i zbornik seljaka pisaca “Za plugom”. U julu 1941. je formirao Kolubarsku partizansku četu, potom je postao komandant Valjevskog odreda, u novembru 1941. je izabran za predsjednika Glavnog Narodnooslobodilačkog odbora Srbije, a kasnije, u istom mjesecu, poginuo je u borbi protiv Nijemaca. Njegov “Dnevnik”, važno svjedočanstvo o prvim mjesecima ustanka u Srbiji, objavljen je 1945.
1905. – Francuska dekretom odvojila državu od crkve.
1910. – Umro je pisac Laza Kostić, snažna i originalna pjesnička priroda, koji je u poeziju unio nove i smjele oblike i obogatio srpski književni jezik novim izrazima. Eksperimentator i krčilac novih puteva, bio je začetnik srpske avangardne lirike i napisao je nekoliko pjesama koje su najviša ostvarenja srpskog romantizma. Istakao se i prevođenjem Viljema Šekspira. Djela: lirske pjesme i balade, poetične tragedije “Maksim Crnojević”, “Pera Segedinac”, rasprave “Kritički uvod u opštu filozofiju”, “O Jovanu Jovanoviću – Zmaju, njegovu pevanju, mišljenju i pisanju”.
1916. – Rođen je američki glumac Kirk Douglas.
1917. – Turske trupe predale su, u Prvom svjetskom ratu, Britancima Jerusalem koji je pod turskom dominacijom bio od 1517.
1929. – Rođen je američki filmski režiser i glumac John Cassavetes, vodeći predstavnik “njujorške škole”, nezavisne produkcije koja se kritički intoniranim filmovima suprotstavljala holivudskim standardima. Njegove filmove odlikuje psihološka produbljenost u karakterizaciji likova i visok stepen improvizatorske saradnje glumaca. Filmovi: “Zločin na ulicama”, “Ubice”, “Dvanaest žigosanih”, “Rozmarina beba”, “Furije”, “Zašto ste me osudili na život”, “Sjenke”, “Suviše kasni bluz”, “Lica”, “Muževi”, “Žena pod uticajem”, “Glorija”, “Ljubavni potok”.
1938. – Rođena je bosanskohercegovačka interpretatorka sevdalinki Zehra Deović.
1941. – Nakon japanske okupacije Mandžurije u Kini je došlo do stvaranja pokreta otpora koji je polako preuzimao kontrolu nad ostatkom zemlje. Kineske su vlasti službeno objavile rat Japanu, Njemačkoj i Italiji.
1944. – Nakon višednevnih krvavih borbi Danilovgrad je oslobođen od fašističkog okupatora.
1953. – Rođen je američki filmski glumac John Malkovich.
1965. – Jedan od najpopularnijih stripova polovice prošlog stoljeća, Charlie Brown, dobio je svoju crtanu dugometražnu verziju A Charlie Brown Christmas, koja je svečanu premijeru imala na današnji dan.
1965. – Dogodio se NLO incident kod Kecksburga u SAD-u.
1967. – Nikolaj Čaušesku postao je predsednik Rumunije.
1985. – UN usvajaju rezoluciju kojom se svaki čin terorizma osuđuje kao kriminal.
1985. – Bivši predsjednik Argentine general Horhe Videla osuđen je na doživotnu robiju zbog otmica, mučenja i ubistva oko 9.000 ljudi tokom “prljavog rata”, koji su protiv gradske gerile i političkih protivnika od 1976. do 1982. vodile tri vojne hunte. Na istu kaznu je osuđen član vojne hunte admiral Emilio Masera, a Videlin nasljednik general Roberto Viola na 17 godina zatvora.
1987. – Protestima na području Gaze počela je prva Intifada, pobuna Palestinaca protiv izraelske okupacije. Ustanak je potom zahvatio Zapadnu obalu i Jerusalim.
1989. – Umro je stručnjak za ustavno pravo, teoriju države i sociologiju Jovan Đorđević, profesor Pravnog fakulteta u Beogradu.. Od 1945. je učestvovao u pisanju jugoslovenskih ustava i zakona i bio jedan od glavnih urednika “Arhiva za pravne i društvene nauke”. Djela: “Državno uređenje FNRJ”, “Narodni odbori”, “Ustavno pravo SFRJ”, “Osnovna pitanja federalne države”, “Novo ustavno pravo”.
1990. – Na prvim višestranačkim izborima održanim u Srbiji pobijedila je Socijalistička partija Srbije na čelu sa Slobodanom Miloševićem.
1990. – Na predsjedničkim izborima u Poljskoj pobijedio je Lech Wałęsa, bivši lider sindikata “Solidarnost”. Nobelovu nagradu za mir dobio je 1983. godine.
1991. – U Hagu počela konferencija o Jugoslaviji, uz učešće predsjednika Konferencije lorda Petera Caringtona i predsjednika svih šest bivših jugoslovenskih republika. Arbitražna komisija, kojom je rukovodio francuski pravnik i političar Rober Badenter, ocijenila je da je Jugoslavija zemlja u nestajanju, procesu rastakanja i iščezavanja, ali su tu ocjenu odbacili predsjednici Srbije i Crne Gore. Skup nije riješio ni jedno pitanje.
1994. – Partija “Sinn fein”, političko krilo Irske republikanske armije, prvi put poslije više od 70 godina otpočela je mirovne razgovore sa britanskom vladom.
1996. – UN odobrile primjenu dugo odlaganog sporazuma sa Irakom o prodaji ograničenih količina nafte za hranu, čime se Irak vratio na svjetsko tržište nafte prvi put od invazije na Kuvajt 1990.
2002. – Američka avionska kompanija „United Airlines“ podnijela zahtjev za bankrot, najveći u istoriji avio-industrije.
2003. – U Meridi je potpisana Konvencija Ujedinjenih nacija o borbi protiv korupcije, tim povodom se 9. decembar obilježava kao Međunarodni dan borbe protiv korupcije.
2011. – Nakon završetka pregovora, u Bruxellesu je potpisan Ugovor o pristupanju Republike Hrvatske Europskoj uniji koji će stupiti na snagu 1. srpnja 2013.
(AbrašMEDIA)