Danas je četvrtak, 7. juni/lipanj, 158. dan 2018. godine.
DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
1494. – Portugal i Španija u Tordesillasu su potpisale sporazum o podjeli Novog svijeta. Granicu odredio papa Aleksandar VI da bi spriječio sukobe kolonijalnih sila. U 17. i 18. vijeku u borbu za kolonije umiješali su se Englezi i Holanđani.
1826. – Umro Joseph von Fraunhofer, njemački fizičar i izumitelj.
1848. – Rođen je Francuz Paul Gauguin, jedan od najvećih slikara 19. vijeka, čiji je umjetnički pogled izgrađen na protivstavu impresionističkom shvatanju. Slikarstvom je počeo da se bavi amaterski, a njegov postupak karakterišu pojednostavljeni oblici u čvrstoj konturi, široko tretirani planovi, bogata hromatska skala, jaki kontrasti boja, ukidanje perspektive. Tako nastala sintetička forma, mirna, robustna i monumentalna, natopljena je poezijom čiste čulnosti, a tema je najčešće egzotičan svijet domorodaca tahićanskog ostrva Fatu-Iva, među kojima je dugo živio. Bavio se i skulpturom. Snažno je uticao na razvoj ekspresionizma i formiranje fovizma. Najznačajnije slike je uradio tokom dva boravka na Tahitiju, gdje je pobjegao od civilizacije – “Čeretanje”, “Dvije djevojke s Tahitija”, “Materinstvo”, “Bijeli konj”, “Plemkinja”… Na Tahitiju je otvoren muzej “Pol Gogen”.
1848. – Umro je ruski književni kritičar i filozof Visarion Grigorjevič Bjelinski, osnivač ruske realističke estetike. Formulisao je teorijsku osnovu novog pravca u ruskoj književnosti, nazvanog “naturalna škola”. Nastojeći da kritici stvori filozofsku osnovu, proučavao je njemačku filozofiju. Književnost je posmatrao kao društvenu pojavu i razliku između nje i nauke vidio je u tome što pjesnik “misli u slikama” i, za razliku od naučnika, “ne dokazuje istinu, već je pokazuje”. Žestoko se borio protiv vulgarnosociološkog pristupa i formulisao je sociološki akcentovane estetičke kriterijume na kojima su izgradili učenje Nikolaj Dobroljubov i Nikolaj Černiševski. Napisao je sjajne prikaze djela Aleksandra Puškina, Mihaila LJermontova i Nikolaja Gogolja, a njegovo “Pismo Gogolju” je obrazac preciznosti i oštrine kritičke misli. Djela: “O ruskoj povijesti i o povijestima Gogolja”, “Književne maštarije”, “Junak naših dana”, “Pjesme M. Ljermontova”, “Dioba poezije na rodove i vidove”, “Riječ o kritici”, “Putovanja Čičikova ili `Mrtve duše`”, “I. A. Krilov”, “Djela Aleksandra Puškina”.
1862. – SAD i Velika Britanija su potpisale sporazum o suzbijanju trgovine robljem.
1863. – Mexico City zauzele su francuske trupe.
1896. – Rođen je mađarski državnik Imre Nagy, premijer od 1953. do oktobra 1956, kada je u Mađarskoj izbila antikomunistička pobuna. Pobuna je ugušena sovjetskom intervencijom, a Nagy je uhapšen i osuđen na smrtnu kaznu koja je izvršena u junu 1958.
1905. – Norveški Storting donio odluku o odvajanju Norveške od Švedske.
1914. – Otvoren je Panamski kanal.
1917. – Rođena Gwendolyn Brooks, američka pjesnikinja i esejistica.
1921. – Otvoren je prvi parlament Sjeverne Irske.
1929. – Vatikan postaje država.
1935. – Umro je ruski biolog Ivan Vladimirovič Mičurin, koji se bavio poboljšanjem sorti voćaka, godinama eksperimentišući s aklimatizacijom biljaka na hladne zime. Različitim postupcima – hibridizacijom, selekcijom i kalemljenjem – odgojio niz otpornih sorti trešanja, kajsija, vinove loze i višanja.
1940. – Nacistička Njemačka u Drugom svjetskom ratu okončala okupaciju Norveške.
1942. – U Jajincima strijeljan je slikar Bora Baruh, koji je zarobljen kao učesnik Narodnooslobodilačke borbe u Drugom svjetskom ratu. Izlagao je u Parizu, Londonu i Beogradu. Na njegovim slikama preovladavaju pejzaži Pariza i Beograda, mora, zatim mrtva priroda, portreti i kompozicije. U posljednjim godinama života je slikao motive iz rata i logora. Realističku koncepciju je ostvarivao toplom impresionističkom obradom.
1942. – Poslije niza ogorčenih bitaka u Drugom svjetskom ratu počeo završni njemački napad na Krim radi zauzimanja Kerča i Sevastopolja. Sovjetske snage su pružile žestok otpor neprijatelju, neuporedivo nadmoćnijem u tenkovima i avionima, ali su poslije mjesec dana dijelom uništene, a dijelom evakuisane s poluostrva. Sevastopolj je pao poslije 250 dana herojske odbrane.
1944. – Vrhovni štab Narodnooslobodilačke vojske i partizanskih odreda Jugoslavije u Drugom svjetskom ratu stigao je na ostrvo Vis. Poslije njemačkog vazdušnog desanta na Drvar 25. maja 1944. dio Vrhovnog štaba je prebačen sovjetskim avionom u Bari, a zatim britanskim brodom na Vis.
1952. – Rođen je turski pisac Orhan Pamuk.
1961. – Rođen je Davor Sučić, poznat kao Sejo Sekson, bosanskohercegovački gitarista i osnivač rock benda “Zabranjeno Pušenje”.
1962. – Američki predsjednik Kennedy javno je potvrdio da SSSR ima rakete na Kubi i najavio blokadu otoka. Kubanska kriza bila je vrhunac Hladnog rata.
1965. – U snažnoj eksploziji u jami “Orasi”, u rudniku mrkog uglja u Kaknju, poginulo je 128 rudara, a teže ili lakše je povrijeđeno njih 20.
1970. – Umro je engleski pisac Edward Morgan Forster, oštruman posmatrač i analitičar, duhovit i ironičan. Živio je u Italiji i Grčkoj i neka djela su tematski vezana za te zemlje. Uspješno je kontrastirao slobodu paganizma i sputanost engleske civilizacije . Djela: romani “Gdje se anđeli plaše da kroče”, “Soba sa izgledom”, “Jedno putovanje u Indiju”, “Najduže putovanje”, priče “Nebeski omnibus”, “Vječni trenutak”, studija “Vidovi romana”.
1971. — Sovjetski vasionski brod “Sojuz II” spojio se u zemljinoj orbiti sa svemirskom stanicom “Saljut”.
1974. – U Ivanjici puštena u rad prva zemaljska satelitska stanica u Jugoslaviji za međukontinentalne telefonske linije i TV programe.
1980. – Umro je američki pisac Henry Miller, koji je strasno osporavao društvene konvencije i veličao seks i umjetnost. Zabranjivana kao pornografska i opscena, njegova djela sadrže stranice vrhunske poetske ljepote i lucidne esejističke i filozofske degresije. Bavio se i slikarstvom. Djela : romani “Crno proljeće”, “Jarčeva obrtnica”, “Mirni dani u Klišiju”, trilogija “Ružičasto raspeće” (“Pleksus”, “Neksus,” “Seksus”), putopis “Karlos i Marusija”, meditativno-kritična proza “Kosmološko oko”, “Mudrost srca”, “Nedjelja poslije rata “,”Knjige o mom životu”.
1981. – Izraelski avioni napali su i uništili nuklearni reactor Osirak nedaleko od Bagdada u Iraku.
1993. – U saobraćajnoj nesreći poginuo je Dražen Petrović, legenda jugoslovenske i hrvatske košarke.
1996. – Na sastanku u Beču pregovarači se dogovaraju o smanjenju zaliha oružja na području bivše Jugoslavije.
1998. – Jake policijske snage Republike Srbije rasturile su u Prištini proteste kosovskih Albanaca, koji su 57. dan uzastopno protestovali protiv srpskih vlasti, pod motom “Kosovo – najveći zatvor na svijetu”.
1999. – U Indoneziji, prvi put nakon 40 godina, održani demokratski parlamentarni izbori.
2000. – U Bijeljini je ubijen Ljubiša Savić – Mauzer, bivši načelnik Uprave policije MUP-a RS i osnivač Demokratske stranke RS. U ratu je bio komandant Specijalne jedinice Vojske RS – Garde “Panteri”.
2006. – Američki bombarderi ubili su Abu Musaba al-Zarkavija, lidera iračkog ogranka Al Kaide.
(AbrašMEDIA)