Danas je subota, 21. decembar/prosinac, 355. dan 2019. godine.
DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
1375. – Umro je italijanski pisac Giovanni Boccaccio, autor zbirke od sto novela – “Dekameron”, remek-djela italijanske proze. Iz tog djela, čija je osnovna poruka antiklerikalna, motive su uzimali Žan Molijer, Viljem Šekspir i Marin Držić. Napisao je i niz književnih djela u duhu tradicije srednjovjekovnog viteškog romana i više mitološko-alegorijskih radova, poput “Filostrata”, “Filokole”, “Fiametasa”, “Tezeida” i “Ljubavnih vizija”. Napisao je i “Danteov život”. Njegovom smrću nestao je posljednji velikan iz florentinske trijade, koju su činili još Frančesko Petrarka i Dante Aligijeri.
1781. – Austrijski car Jozef Drugi je ediktom “Patent o toleranciji” izjednačio sve vjere u monarhiji, davši slobodu vjeroispovijesti i pripadnicima ostalih religija i omogućivši njihovo zapošljavanje u sve državne i javne službe, što je do tada bilo privilegija isključivo rimokatolika.
1804. – Rođen je engleski državnik i pisac Benjamin Disraeli, osnivač i vođa konzervativaca, ranije torijevaca, dvaput premijer – 1868. i od 1874. do 1880. godine. Bio je jedan od glavnih protagonista ekspanzionističke politike Velike Britanije u drugoj polovini 19. vijeka. Započeo je osvajački rat protiv Bura 1877., ratovao je protiv Avganistana i stavio ga pod britanski protektorat, a osvojio je i Kipar 1878. godine. Bio je protivnik Rusije i Francuske, a podržavao je Austro-Ugarsku i Otomansko carstvo.
1898. – Marie Curie i Pierre Curie pronalaze radijum.
1913. – U nedjeljnom izdanju New York Worlda pojavila se prva križaljka.
1917. – Rođen je njemački pisac Heinrich Böll, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1972. godine, majstor kratke priče i dočaravanja atmosfere, likova i situacija u nekoliko rečenica. Ogroman uspjeh njegovih djela /najprevođeniji je njemački pisac poslije Drugog svjetskog rata/ zasnovan je na kombinaciji aktuelnosti tema s tradicionalnim načinom pripovijedanja i psihološki uvjerljivim portretima “malih ljudi”, podesnim za identifikaciju. Djela: romani “I ne reče ni riječi”, “Kuća bez čuvara”, “Bilijar u pola deset”, “Mišljenja jednog klovna”, “Grupna slika s damom”, zbirke pripovijedaka “Putniče, naiđeš li u Spa…”, “Sabrano ćutanje doktora Murkea”, pripovijetke “Voz je bio tačan”, “Na kraju službenog puta”, “Izgubljena čast Katarine Blum”.
1918. – Rođen je austrijski političar Kurt Waldheim, koji je kao oficir vojske nacističke Njemačke počinio ratne zločine u Drugom svjetskom ratu u Jugoslaviji i Grčkoj, ali je ipak 1972. postao generalni sekretar UN i ostao na tom položaju do 1981. godine. To je dugo prikrivano, ali i kada je izbilo na vidjelo, izabran je 1985. za austrijskog predsjednika, zbog čega su mnoge zemlje bojkotovale susrete s Austrijom na najvišem nivou, izuzev Vatikana i pojedinih arapskih država.
1920. – Izbila rudarska pobuna u BiH, Husinska buna.
1940. – Umro je američki pisac Francis Scott Fitzgerald, predstavnik “izgubljene generacije” i “doba džeza” poslije Prvog svjetskog rata. Slikao je mladu i dokonu novčanu aristokratiju, koja – osim u mladost i moć novca – ne vjeruje u druge vrijednosti, niti je zanimaju društvene grupe, izuzev povlašćenih. Djela: romani “Veliki Getsbi”, “Blaga je noć”, zbirka pjesama, eseja i bilježaka “Prskanje”, knjiga proze “Priče iz doba džeza”.
1940. – Rođen je Frank Zappa, američki kompozitor, muzičar i pjevač.
1941. – U mjestu Rudo u Bosni i Hercegovini osnovana je Prva proleterska brigada kao prva “redovna” jedinica partizanske vojske. Do 1948. taj se dan slavio kao Dan armije. Odluku o formiranju brigade donio je Centralni komitet KPJ, a formirao ju je Vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito. Na dan formiranja imala je 1.200 boraca. Prvi zapovjednik brigade bio je narodni heroj Koča Popović. Prva borba brigade, kod sela Gaočića i Mioča, 22. prosinca 1941. godine. Prva proleterska udarna brigada je na svom ratnom putu prešla više od 20.000 kilometara. U njenim borbama borilo se više od 22.000 ljudi iz cijele Jugoslavije. Imala je više od 7.500 poginulih, ranjenih i nestalih boraca.
1947. – Rođen je španski gitarist Paco de Lucia.
1948. – U Irskoj potpisan zakon o konstituisanju Irske Republike. Irska 1949. proglasila punu nezavisnost od Velike Britanije i istupila iz Komonvelta.
1953. – Bivši iranski premijer Mohamed Mosadik, zbačen je s vlasti u vojnom udaru u avgustu 1953, osuđen je na tri godine zatvora zbog navodnog pokušaja pobune protiv šaha Reze Pahlavija. Od 1944. je vodio borbu protiv stranih petrolejskih kompanija, ali je zbog otpora feudalaca na čelu sa šahom, koji je bio štićenik stranog kapitala, izgubio premijerski položaj.
1968. – U Mjesečevu orbitu lansiran je svemirski objekat Apollo 8.
1972. – Istočna i Zapadna Njemačka potpisale su ugovor o dobrosusjedskim odnosima i uspostavile diplomatske veze, formalno okončavši neprijateljstvo koje je trajalo više od dve decenije.
1989. – Predsjednik Rumunije Nikolae Čaušesku proglasio je vanredno stanje u zapadnoj regiji Timiš, nakon što su u Temišvaru dva dana prije toga izbile masovne demonstracije protiv njegovog diktatorskog režima. Nemiri su se ubrzo prenijeli u Bukurešt i cijelu zemlju, pa je poslije višednevnih demonstracija i sukoba, pošto je vojska stala na stranu pobunjenog naroda, svrgnut njegov režim. Poslije suđenja po hitnom postupku on je sa suprugom Elenom strijeljan u dvorištu jedne vojne kasarne u Trgovištu.
1990. – Albanija ruši jedan od posljednjih gigantskih spomenika sovjetskog diktatora Josifa Staljina.
1993. – Predsjednik Rusije Boris Jeljcin raspustio je Ministarstvo bezbjednosti, nasljednika moćne tajne policije KGB, rekavši da je to učinio, jer je ono propustilo da ga blagovremeno upozori na opasan razvoj događaja i zato što te snage, koje su decenijama zastrašivale ruske građane, nije moguće reformisati.
2004. – Skupština Srbije usvojila je Zakon kojim se izjednačavaju prava pripadnika partizanskog i četničkog pokreta.
2005. – Najpoznatiji britanski homoseksualni par, pop zvijezda Ser Elton John i kanadski filmski producent David Furnish vjenčali su se, odmah po usvajanju novog Zakona u Britaniji koji dozvoljava sklapanje braka osobama istog spola.
2007. – EU proširuje zonu slobodnog kretanja na 9 novih država članica: Sloveniju, Češku, Slovačku, Estoniju, Latviju, Litvu, Maltu, Poljski i Mađarsku.
2010. – Bivši argentinski diktator Jorge Rafael Videla osuđen na doživotni zatvor zbog zločina tokom vladavine vojne hunte u Argentini. Za zločine tokom vojnog režima od 1976. do 1983. osuđeno je i 44 bivša vojna ili policijska zvaničnika. Tokom vladavine Videle ubijeno je najmanje 30.000 pristalica opozicije i aktiivista za ljudska prava, a tijela mnogih od njih nikada nisu nađena.
(AbrašMEDIA)