Danas je nedjelja, 21. februar/veljača, 52. dan 2016. godine.
DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
1677. – Umro je holandski filozof jevrejskog porijekla Baruh de Spinoza, tvorac monističkog determinizma i jedan od osnivača liberalističke političke filozofije. Znatno je utjecao na francusku prosvetiteljsku filozofiju i na njemačku filozofiju. U mladosti je isključen iz jevrejske zajednice i anatemisan pod optužbom da je govorio o tjelesnoj prirodi Boga, koga je zamišljao kao apsolutnu supstancu koja je uzrok samoj sebi. Izdržavao se brušenjem optičkih sočiva i odbio je katedru ponuđenu u Hajdelbergu, jer je želio da očuva potpunu intelektualnu nezavisnost. Pisao je na latinskom jeziku. Za života je objavio samo “Principe filozofije Renea Dekarta” i “Teološko-politički traktat”. Posthumno je objavljeno njegovo kapitalno djelo “Etika”, podijeljeno u pet dijelova – o Bogu, o prirodi i porijeklu duha, o porijeklu i prirodi afekata, o ljudskom ropstvu ili o snazi afekata, o moći razuma ili ljudskoj slobodi. Spinoza je dokazivao da filozofija “nema druge svrhe osim istine “, dok religija “teži jedino pokoravanju i pobožnosti “.
1795. – Holandija je predala Velikoj Britaniji ostrvo Cejlon u Indijskom okeanu.
1836. – Rođen je francuski kompozitor Leo Delib, romantičarski stvaralac koji je među prvima komponovao simfonijski balet i razvijao ga do pantomime. Komponovao je i opere i operete, lake, dopadljive i elegantne melodike. Ispoljavao je melodijsku fantaziju i smisao za instrumentalne efekte. Djela: baleti “Kopelija “, “Silvija “, opera “Lakme “.
1838. – Američki fizičar, slikar i izumitelj Samuel Finley Breese Mose demonstrirao je američkom predsjedniku Martinu van Burneu u Washingtonu svoj izum – telegraf, aparat za slanje šifriranih brzojava na veću udaljenost.
1848. – U Londonu je objavljen Manifest komunističke partije, koji su napisali Karl Marx i Friedrich Engels.
1851. – Umrla je engleska spisateljica Mary Shelley, supruga pjesnika Percyja Shelleyja , najviše poznata po romanu “Frankeštajn ili moderni Prometej “, napisanom u duhu “gotskih ” priča strave i užasa. Ostala djela: romani “Posljednji čovjek “, “Lodor “.
1866. – Rođen je njemački bakteriolog August von Wasserman, koji je 1906. uveo metodu pregleda krvi (Vasermanova reakcija), pomoću koje je utvrđivano postojanje sifilisa. Proučavao je i strukturu ćelija, antitoksine, uzroke tuberkuloze i raka i bavio se izolacijom i identifikacijom zaraznih klica.
1885. – Rođen je francuski pisac, reditelj i glumac ruskog porijekla Saša Gitri, autor lakih komedija, koje je sam režirao i u njima igrao glavne uloge. Djela: komedije “Noćni čuvar “, “Lijepa svadba “, operete “Maskirana ljubav “, “Mocart “, filmovi “Kad bi Versaj progovorio “, “Roman jednog varalice “.
1888. – Umro je novinar i publicista Mita Cenić, sljedbenik Svetozara Markovića, najistaknutija ličnost radničkog pokreta u Srbiji od 1875. do smrti. Kao student medicine iz Francuske je protjeran pod optužbom za pripremu atentata na kneza Milana Obrenovića, koji je tada boravio u Parizu. U Srbiji je potom optužen da priprema prevrat i osuđen na osam godina robije u teškim okovima. Po izlasku iz zatvora pokrenuo je listove “Radnik “, zatim “Borbu “, “Istinu ” i političko-književnu reviju “Čas “.
1893. – Rođen je španski gitarista Andrés Segovia, najveći majstor tog instrumenta u 20. vijeku.
1903. – Rođena je američka spisateljica francuskog porijekla Anais Nin, čiji su dnevnici remek-djelo samoanalize i zanimljivo svjedočanstvo o modernoj boemiji. Osnovna tema njenih romana je traganje za vlastitim identitetom, a pisala je i po narudžbini erotske priče za kolekcionare erotike. Djela: romani “Požarne ljestve “, “Kuća incesta “, “Zavođenje Minotaura “, “Djeca albatrosa “, “Šijun u kući ljubavi “, zbirka priča “Pod staklenim zvonom “, priče “Venerina delta “, “Ptičice “, studije “D. H. Lorens: neprofesionalna studija “, “Roman budućnosti “.
1907. – Rođen je engleski pisac Wystan Hugh Auden, duhovni vođa nove škole ljevičarskih pjesnika koji su u deceniji uoči Španskog građanskog rata obnovili englesku poeziju i pisali pod utjecajem Tomasa Eliota. Vatreno je podržavao republikance u Španiji, a otadžbinu je napustio 1939. kao znak protesta zbog potpisivanja Minhenskog sporazuma s Adolfom Hitlerom i do 1972. je živio u SAD. Pretežno intelektualni pjesnik, bio je više zaokupljen idejama nego senzacijama i stvarima i pisao je poeziju čiji je jezik blizak konvencionalnom govoru. Djela: zbirke pjesama “Pjesme”, “Govornici”, “Ples smrti”, “Gle, stranče”, “Drugo vrijeme”, “Novogodišnje pismo”, “Ahilov štit”, “Oko kuće”, “Grad bez zidova”, “Za sada”, drame – pisane s Kristoferom Iservudom – “Pas ispod kože”, “Uspon F6”, “Na granici”, eseji “Sporedni svjetovi”.
1947. – Američki pronalazač Edvin Herbert Land demonstrirao je u Njujorku prvu “instant kameru “, Polaroid.
1958. – Gamal Abdel Naser izabran je za prvog predsjednika Ujedinjene Arapske Republike, federacije Egipta i Sirije.
1965. – Ubijen je američki borac za građanska prava afričkog porijekla Malkolm Eks, vođa američkih crnaca, u trenutku dok je u Njujorku govorio na skupu svoje Afro-američke organizacije jedinstva.
1974. – U Skupštini SFRJ proglašen Ustav za koji je rečeno da je “nova etapa u razvitku jugoslovenskog socijalističkog samoupravljanja “.
1984. – U Moskvi je umro ruski književnik Mihail Aleksandrovič Šolohov. Njegovo najbolje djelo je roman “Tihi Don “, o životu Kozaka. Godine 1965. dobio je Nobelovu nagradu za književnost.
1991. – Umrla je engleska balerina Margot Fonteyn, jedna od najvećih u 20. vijeku, koja je svakom liku davala posebnu dramsku snagu. Sa izvanrednim uspjehom je širom svijeta igrala niz uloga u klasičnim baletima, poput “Žizele “, “Labudovog jezera “, “Začarane ljepotice “.
1992. – Vijeće sigurnosti UN-a odobrilo slanje 14.000 vojnika, u sklopu mirovnih snaga, za Jugoslaviju u mandatu od 12 mjeseci. Centralno mjesto “plavih šljemova ” (UNPROFOR-a) smješteno je u Sarajevu.
1995. – Chikaški broker Steve Fossett upravljajući balonom uspio je preletjeti Tihi ocean. Krenuo je iz Seula 17. veljače iste godine, te zatim sletio u kanadskom Leaderu.
2003. – Izvršen je pokušaj atentata na predsjednika Vlade Srbije Zorana Đinđića na auto-putu u Novom Beogradu. Dejan Milenković-Bagzi kamionom naletio je na kolonu automobila u kojoj se nalazio i Đinđić, koji je krenuo u zvaničnu posjetu RS. Đinđić je ubijen 12. marta iste godine.
2008. – Skoro 200.000 ljudi demonstriralo je u centru Beograda protiv neovisnosti Kosova. Napali su i zapalili američko veleposlanstvo, te oštetili još neka veleposlanstva.
(AbrašMEDIA)