Danas je petak, 16. oktobar/listopad, 290. dan 2020. godine.
DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
456. – Ricimer pobjeđuje u bitci rimskog cara Avita nakon čega postaje gospodar carstva.
1758. – Rođen je američki filolog i leksikograf Noah Webster, simbol leksikografske tradicije u SAD. Objavio je 1806. “Sažeti rječnik engleskog jezika”, a 1828. rječnik koji i sada nosi njegovo ime. Izuzetno obimne “potomke” Websterovih rječnika smatraju najboljim rječnicima savremenog engleskog jezika.
1793. – Marija Antoaneta, žena Luja XVI. giljotinirana za vrijeme Francuske revolucije. Kad je 1789. izbila Francuska revolucija, postala je jedna od najomraženijih ličnosti. Pripisana joj je ironična poruka gladnom narodu: “Ako nemate hljeba, jedite kolače”. Pod optužbom da je vezama sa bečkim dvorom izdala Francusku, pogubljena je na giljotini pred 300.000 Parižana.
1813. – Dolazi do bitke naroda kod Leipziga kada je Napoleon definitivno poražen.
1854. – Rođen je irski književnik Oscar Wilde. Isticao je da je umjetnost autonomna i amoralna. U zatvoru u Redingu, u kojem je dvije godine izdržavao kaznu zbog homoseksualizma, napisao je “Baladu o redinškoj tamnici” i duboko iskren životni obračun “De profundis”. Poslije izlaska iz zatvora 1897, pod imenom Sebastijan Melmot živio je u Parizu, gdje je umro 1900. Ostala djela: roman “Slika Dorijana Greja”, komedije “Važno je zvati se Ernest”, “Lepeza ledi Vindermir”, “Idealan muž”, zbirka priča “Zločin lorda Artura Sejvila i druge priče”, drame “Saloma” (na francuskom jeziku), “Vera”, “Vojvotkinja od Padove”.
1888. – Rođen je američki pisac Eugene O’Neill, tvorac moderne američke drame, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1936. Njegove drame odlikuju realizam i žestina koja katkad prerasta u brutalnost. Drame i trilogija “Elektri priliči crnina”, u kojoj je klasičnu grčku temu o Edipu primijenio na moderan svijet, odnosno američko društvo u vrijeme građanskog rata, donijeli su mu svjetsku slavu. Ostala djela: drame “Iza horizonta”, “Ana Kristi”, “Sva božija djeca imaju krila”, “Veliki bog Braun”, “Car Džons”, “Dugo putovanje u Evropu”, “Žudnja pod brijestovima”.
1890. – Rođen je Michael Collins, junak irske borbe za nezavisnost.
1908. – Rođen albanski diktator Enver Hodža, šef vladajuće Partije rada Albanije od 1948. do smrti 1985. Između dva svjetska rata bio je sekretar kraljevskog poslanstva Albanije u Briselu. Jedan je od osnivača Komunističke partije Albanije 1941. Podržavao je politiku Informbiroa od 1948. do 1956. i diktatorsku koncepciju Josifa Visarionoviča Džugašvilija (Staljina), čak i poslije 20. kongresa Komunističke partije SSSR na kojem su osuđeni Staljinovi metodi. Kasnije je postao privrženik Pekinga, ali se razišao i sa kineskim komunistima, potpuno izolujući zemlju. Izgradio je primitivni, autoritaran sistem zasnovan na represiji i fizičkim eliminacijama neistomišljenika, ali i saradnika za koje je posumnjao da bi mogli da ugroze njegovu ličnu vlast. Bio je zagovornik velikoalbanskih teritorijalnih pretenzija prema Jugoslaviji.
1927. – Rođen je njemački književnik i nobelovac Günter Grass.
1940. – Ustanovljen je varšavski geto.
1946. – Nad desetoricom njemačkih nacista optuženih u Nürnberškom procesu izvršena je smrtna kazna. To su bili Hans Frank, Wilhelm Frick, Alfred Jodl, Ernst Kaltenbrunner, Wilhelm Keitel, Joachim von Ribbentrop, Alfred Rosenberg, Fritz Sauckel, Arthur Seyss-Inquart i Julius Streicher.
1949. – Porazom prokomunističke Demokratske armije u Grčkoj okončan trogodišnji građanski rat.
1964. – Kina izvela prvu eksploziju atomske bombe, postavši peta zemlja svijeta koja raspolaže nuklearnim oružjem.
1968. – Moskva i Prag potpisali sporazum o ostanku sovjetskih trupa u Čehoslovačkoj, koje su s jedinicama drugih zemalja Varšavskog pakta ušle u tu zemlju 21. avgusta 1968. i srušile reformističkog šefa Komunističke partije Aleksandra Dubčeka i njegovu vladu.
1970. – U Kanadi je, nakon otmica i pokušaja ubojstava separističke organizacije pokrajine Quebeck FLQ, uvedeno
opsadno stanje.
1970. – u Egiptu Anvar Sadat izabran je za predsjednika.
1973. – Nobelova nagrada za mir dodijeljena državnom sekretaru SAD Henryju Kissingeru i njegovom partneru u pregovorima Le Duk Tou, ali je političar Sjevernog Vijetnama odbio nagradu.
1980. – Umro italijanski političar Luigi Longo, prvi predsjednik Komunističke partije Italije, koji je poslije smrti jednog od osnivača partije Palmira Togliattija 1964. postao njen generalni sekretar, a 1972. predsjednik. Član partije je od osnivanja 1921. i predvodio je antifašističku borbu u sjevernoj italijanskoj provinciji Pijemont. Poslije hapšenja pod fašističkim režimom Benita Musolinija 1923. i 1924, emigrirao je 1926. i bio je jedan od inicijatora stvaranja pakta sa socijalistima 1934. radi borbe protiv fašizma. Pod ilegalnim imenom Galo u Španskom građanskom ratu, u kojem je ranjen, bio je generalni inspektor Internacionalnih brigada. Poslije poraza republikanaca u Španiji interniran je u koncentracioni logor u Verneu, odakle je izručen na zahtjev italijanskih vlasti. Po puštanju s robije 1943. bio je jedan od vođa oružane borbe protiv fašista u Drugom svjetskom ratu.
1984. – Desmond Tutu dobio Nobelovu nagradu za mir.
(AbrašMEDIA)