Danas je subota, 2. april/travanj, 91. dan 2022. godine.
DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
1725. – U Veneciji je rođen Giacomo Casanova (1725.- 1789.) avanturist i pisac, koji se često nalazio u skandalima vezanim za žene. Njegovo ime danas se koristi kao sinonim za zavodnike i pustolove.
1792. – Dolar je ozakonjen kao novčana jedinica SAD.
1805. – Rođen je danski pisac Hans Christian Andersen, autor malih pripovjedaka – bajki koje su mu donijele svjetsku slavu, tvorac danske realističke proze. Napisao je 156 priča, uključujući “Carevo novo odijelo” i “Ružno pače”, zasnovanih na motivima danskog folklora, antičke mitologije i indoevropskih predanja, a za neke od njih ga je inspirisalo sopstveno tegobno djetinjstvo, obilježeno siromaštvom. Uobličene u prava mala remek-djela, neka autobiografskog karaktera, priče podsjećaju na najljepše bajke, ali svaka nosi i kritiku društvenog stanja i čitaocima iskazuje duboko humanu poruku. Pisane su izvanrednim stilom koji karakterišu tihi humor i prefinjena ironija. Ostala djela: pjesme (sačuvano je samo nekoliko), romani “Improvizator”, “O. T.”, “Samo muzičar”, “Srećni Per”, putopisi “Bazar jednog pjesnika”, “U Španiji”, drame (sada zaboravljene).
1840. – Rođen je francuski pisac Emile Zola, tvorac i najizrazitiji predstavnik naturalističkog romana. Pisao je i pripovijetke, drame, književnu i umjetničku kritiku, polemičke članke, borio se strasno za pravdu i napredak. Otvorenim pismom 1898. predsjedniku Francuske pod naslovom “Optužujem” u listu “L”oror”, odlučujuće je doprinjeo rehabilitaciji kapetana Alfreda Drajfusa, lažno optuženog za izdavanje Njemačkoj vojnih tajni i osuđenog na doživotnu robiju. Smatrao je da pisac nije samo umjetnik, pa je tražio oslonac u nauci, s pretenzijom da eksperimentalnim metodom osvijetli karakter i sudbinu književnih junaka, dajući pritom najveću važnost nasljednim osobinama. Snagom talenta i strasnim ubjeđenjima snažno je utjecao na savremenike, ne samo u Francuskoj. Djela: romani “Nana”, “Žerminal”, “Slom”, “Trovačica”, “Zvijer-čovjek”, “Novac”, “Zemlja” (iz ciklusa od 20 romana pod zajedničkim naslovom “Rugon-Makarovi, prirodna i društvena istorija jedne porodice pod Drugim Carstvom”), “Plodnost”, “Rad”, “Istina” (iz ciklusa “Četiri jevanđelja”), “Tri grada: Lurd, Rim, Pariz”, rasprava “Eksperimentalni roman”.
1860. – U Torinu se sastao prvi italijanski parlament.
1872. – Umro je američki pronalazač i slikar Samuel Morse, konstruktor aparata koji električnim impulsom prenosi pisane znake na daljinu. Aparat je patentirao 1837. i nazvao ga telegraf. Sastavio je i azbuku za telegrafisanje sastavljenu od tačaka i crtica, nazvanu njemu u čast Morzeova azbuka.
1891. – Rođen njemački slikar i vajar Max Ernst, osnivač dadaističkog pokreta i jedan od najznačajnijih nadrealista. Otkrio je tehniku “frotaž”, srodnu automatizmu u nadrealističkoj poeziji, uveo je kolaž-fotografiju, a u skulpturi je često spajao antropomorfne i animalne elemente. Pisao je pamflete i manifeste, a bavio se i scenografijom.
1905. – Otvoren je željeznički tunel ispod Alpa “Simplon” kojim su povezane Švicarska i Italija.
1917. – Predsjednik SAD-a Woodrow Wilson sazvao je vanredno zasjedanje Kongresa na kojem je objavljen rat Njemačkoj. To je učinjeno zbog njemačkog podmorničkog rata, ali i radi zaštite američkih ekonomskih interesa u zemljama Antante.
1917. – Pred Vojnim sudom za oficire srpske vojske u Solunu je počeo sudski proces protiv grupe oficira na čelu sa pukovnikom Dragutinom Dimitrijevićem – Apisom, optuženih za pripremanje prevrata i pokušaj atentata na regenta Aleksandra. Nad Apisom i dvojicom njegovih sljedbenika izvršena je smrtna kazna streljanjem 26. juna. Ostali su osuđeni na zatvorske kazne. Vrhovni sud Srbije rehabilitovao je Apisa i njegove sljedbenike u obnovljenom procesu 2. juna 1953.
1930. – Haile Selassie proglašen carem Etiopije, naslijedivši svoju rođakinju, caricu Zauditu.
1939. – U Sarajevu je rođen Zoran Bečić, doajen bosanskohercegovačkog pozorišta. Filmografija: Viza za budućnost, TV-serija (2002), Zamka za ptice (1991), Aleksa Šantić, TV-serija (1990), Moj brat Aleksa, film (1989), Bure baruta, film (1989), Odluka (1983), Ratni hljebovi (1981), Zajedno (1981), Husinska buna (1980), Trinaestogodišnjaci, TV-serija (1978), Most, TV drama (1977), Naše priredbe, TV-serija (1973), Valter brani Sarajevo (1972), Adam i Eva 66 (1966), San (1966).
1940. – Njemačka vojska okupirala je Dansku i napala Norvešku.
1944. – U Moskvi je saopšteno da su sovjetske trupe prešle rijeku Prut u Drugom svjetskom ratu i ušle u Rumuniju.
1960. – Francuska s Madagaskarom potpisala je sporazum kojim je toj ostrvskoj afričkoj zemlji u Indijskom okeanu omogućena nezavisnost, poslije 64 godine francuske kolonijalne vladavine. Sporazum je formalno stupio na snagu krajem juna 1960.
1970. – Katar postao nezavisan od Engleske.
1974. – U Titogradu (sadašnja Podgorica) osnovan je univerzitet Crne Gore. Sporazum o osnivanju najviše školske institucije potpisali su Ekonomski, Tehnički i Pravni fakultet, Viša pomorska škola u Kotoru, Pedagoška akademija u Nikšiću, Istorijski i Poljoprivredni institut i Institut za biološka i medicinska ispitivanja u Titogradu.
1974. – Umro francuski državnik Georges Pompidou, predsjednik Francuske od 1969. do smrti. Šef države postao je poslije ostavke Charles de Gaullea i uglavnom je slijedio ideje slavnog prethodnika. Prethodno je bio profesor u Marseju i Parizu. Sa De Gaulleom je blisko sarađivao od 1945, u međuvremenu je bio direktor Rothschildove banke, šef De Gaulleovog kabineta i član Ustavnog savjeta, a od 1962. do 1968. premijer.
1979. – Zatvaranjem britanske vojne baze Malta je stekla punu nezavisnost, čime je okončano gotovo 80 godina dugo britansko prisustvo na tom ostrvu.
1981. – Studentske demonstracije na Kosovu pod parolom “Kosovo – republika” počinju jedanaestog marta, da bi na današnji dan predsjedništvo SFRJ donijelo odluku o proglašenju vanrednog stanja na Kosovu.
1982. – Argentinske vojne snage iskrcale se na Falklandska ostrva, britansku koloniju u Južnom Pacifiku, koji su čuvala 84 britanska marinca.
1992. – Mafijaški šef John Gotti osuđen je zbog ubojstva i reketarenja.
1996. – Rusija i Bjelorusija potpisale sporazum o čvršćim političkim i ekonomskim vezama u okviru Zajednice Nezavisnih Država tih dviju bivših sovjetskih republika.
1999. – Avioni Nato-a bombardirali centar Beograda, prvi put od početka zračnih napada na ciljeve u SR Jugoslaviji 24. marta.
2001. – Čitanjem optužnice i saslušanjem drugooptuženog Mirsada Ćupine, pred Kantonalnim sudom u Mostaru počelo suđenje 13 pripadnika Armije BiH optuženih za ratne zločine protiv ratnih zarobljenika počinjene u zgradi Četvrte osnovne škole u Mostaru, u vrijeme sukoba Hrvatskog Vijeća odbrane (HVO) i Armije BiH 1993. godine.
2003. – Predsjedavajući Predsedništva Bosne i Hercegovine Mirko Šarović podnio je ostavku zbog afere izvoza oružja Vazduhoplovnog zavoda “Orao” iz Bijeljine Iraku, koji je bio pod sankcijama UN-a, i “špijunske afere u Republici Srpskoj”.
2004. – Haški tribunal objelodanio je optužnice protiv šestorice hrvatskih oficira i bivših zvaničnika za zločine protiv čovječnosti u zapadnoj Hercegovini 1992.-1993., a optuženi su: Jadranko Prlić, Slobodan Praljak, Milivoj Petković, Bruno Stojić, Valentin Ćorić i Berislav Pušić. Tri dana kasnije svi optuženi su se dobrovoljno predali tribunalu u Hagu.
2008. – UN na svojoj sjednici donosi odluku da se drugi april proglasi Svjetskim danom autizma.
2016. – Umro je Gallieno Ferri, legenda italijanskog stripa, likovni tvorac Zagora.
(AbrašMEDIA)