Danas je ponedjeljak, 29. maj/svibanj, 149. dan 2017. godine.
DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
1453. – Poslije duge opsade, turska vojska, sa sultanom Mehmedom II. na čelu, zauzela je Carigrad (Konstantinopol, Istanbul), prijestolnicu nekada moćnog Bizantskog carstva, a tada je poginuo i posljednji bizantski car Konstantin XI. Paleolog.
1875. – Rođen je bosanskohercegovački pisac Svetozar Ćorović, koji je u Mostaru 1896. s Aleksom Šantićem i Jovanom Dučićem pokrenuo list “Zora” u kojem je razvio plodan pripovjedački i urednički rad. U Prvom svjetskom ratu je interniran i potom mobilisan. Otpušten je pošto je obolio, a 1919. je umro. U pripovijetkama, dramama i romanima opisivao je život u Hercegovini, pišući neposrednim stilom, koji se odlikuje živopisnošću kazivanja i lakoćom. Djela: romani “Stojan Mutikaša”, “Ženidba Pere Karantana”, “Majčina sultanija”, zbirke pripovijedaka “U časovima odmora”, “Moji poznanici”, “Brđani”, drame “Zulumćar”, “On”, “Adam-beg”, “Ajša”.
1879. – Rođen je pisac Kosta Abrašević, radnički pjesnik, koji je kao pripadnik socijaldemokratije i poeziju shvatao kao sredstvo za postizanje socijaldemokratskih ciljeva. Njegovi umjetnički nedorađeni stihovi – što u prvom redu valja pripisati činjenici da je stvarao izuzetno mlad (umro je u 19. godini) – prožeti su ljubavlju prema trudbenicima. Ime “Abrašević” nose mnoga kulturno-umjetnička društva. Pjesme: “Zviždi, vetre”, “Svet je naša otadžbina”, “Bratstvo”, “Crvena”.
1903. – U Beogradu su ubijeni kralj Aleksandar Obrenović i njegova žena Draga Mašin.
1910. – Umro je ruski kompozitor, pijanista i dirigent Milij Aleksijevič Balakirjev, pokretač i idejni vođa kompozitorske grupe, po njemu nazvane Balakirjevljev kružok ili “Velika petorica”. Grupu su činili još Cezar Kjuj, Modest Musorgski, Nikolaj Rimski – Korsakov i Aleksandar Borodin. Nadovezujući se na ruskog kompozitora Mihaila Glinku, izgradio je muzički stil na elementima folklora, prvenstvno ruskog i orijentalnog. Djela: simfonijske poeme “Rusija”, “Tamara”, muzika za “Kralja Lira”, klavirske kompozicije, uključujući fantaziju “Islamej”.
1917. – Rođen je američki državnik John F. Kennedy, koji je 1960. u 43. godini života postao najmlađi šef države u istoriji SAD. U Drugom svjetskom ratu je služio u mornarici, a potom kratko bio novinar. U Kongres je izabran 1947, a 1952. je postao senator. Za predsjednika SAD je izabran kao kandidat Demokratske stranke. Ubijen je u Dalasu 22. novembra 1963, ali poslije očito namjerno traljavo vođene istrage nije pouzdano utvrđeno ko je ubica. Kao atentator je zvanično označen Lee Oswald koji je pod krajnje sumnjivim okolnostima i sam ubijen dva dana kasnije u policijskoj stanici u Dalasu.
1919. – U vrijeme dok je sovjetska Rusija vodila borbu na život i smrt protiv kontrarevolucije – Engleska, Francuska, SAD i Italija su priznale vladu bivšeg carskog generala Aleksandra Kolčaka, predvodnika “bjelogardejaca”, koji su u početku, uz obilnu podršku zapadnih sila, imali znatne uspjehe protiv slabo naoružane Crvene armije. Njegove jedinice su razbijene u januaru 1920, a on je uhapšen na željezničkoj stanici u Irkucku i ubrzo strijeljan.
1929. – Prvi zvučni film u boji “On with the Show” prikazan je u New Yorku.
1972. – Generalni sekretar Centralnog komiteta Komunističke partije i predsjednik Prezidijuma Vrhovnog Sovjeta SSSR Leonid Brežnjev i predsjednik SAD Richard Nixon u Moskvi potpisali dokument pod nazivom “Osnova za međusobne odnose SSSR i SAD” kojim je otvorena era boljih odnosa i miroljubive koegzistencije dviju velesila.
1978. – Šef kineske diplomatije Huang Hua u UN označio SSSR kao najopasniji izvor izbijanja novog svjetskog rata.
1985. – Na stadionu “Heysel” u Bruxellesu, neposredno prije početka finalne utakmice Kupa europskih prvaka u nogometu između Liverpoola i Juventusa, došlo do vandalskog napada navijača iz Engleske na talijanske navijače, pri čemu je poginulo 39 Talijana i povrijeđeno više od 400 ljudi.
1990. – Za prvog predsjednika Ruske Federacije izabran Boris Jeljcin.
1992. – Sa srpskih položaja u Nedžarićima granatirana je i prvi put zapaljena zgrada “Oslobođenja”.
1999. – Hrvatska odbila zahtjev Haaškog suda za pokretanje istrage o zločinima počinjenim nad srpskim civilima u operaciji “Oluja” u kolovozu 1995. godine.
2005. – Francuzi su ubjedljivom većinom na referendumu odbacili Ustav Evropske unije. Francuska je jedan od osnivača EU i prva je država koja je odbacila ustav EU, koji je do tada ratifikovalo devet evropskih država. Francuska je ratifikovala Lisabonski sporazum u parlamentu 8. februara 2008.
2008. – Proglašen je Nacionalni park Una.
2009. – U katastrofama izazvanim klimatskim promjenama godišnje pogine oko 300.000 ljudi, a privredni gubici su oko 125 milijardi dolara, navodi se u izveštaju Globalnog humanitarnog foruma. Klimatske promjene ozbiljno ugrožavaju život 325 miliona ljudi, a procjene su da će se taj broj udvostručiti do 2030. godine.
(AbrašMEDIA)