Danas je srijeda, 29. mart/ožujak, 88. dan 2023. godine.
DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
1461. – U najkrvavijoj bici “Rata dviju ruža” u Engleskoj oko 36.000 vojnika pod zastavom dinastije York porazilo kod Towtona kod Yorka oko 40.000 vojnika armije dinastije Lancaster, osiguravši time engleski prijesto Edwardu Četvrtom.
1638. – Švedski naseljenici osnovali su blizu zaliva Delaware prvu švedsku koloniju u Americi, koju su nazvali Nova Švedska.
1792. – Umro je švedski kralj Gustav Treći, nakon 13 dana pošto je atentator pucao na njega u operi u Stokholmu. Od stupanja na prijesto 1771. vladao je apsolutistički, ali je bio i veliki pokrovitelj umjetnosti. Ratovao je protiv Rusije od 1788. do 1790. i bezuspješno je pokušavao da zauzme Petrograd.
1807. – Heinrich Wilhelm Olbers otkrio je blizu Jupiterove orbite asteroid 4 Vesta.
1809. – Švedski kralj Gustav Četvrti morao je da abdicira poslije serije poraza švedskih trupa u ratu s Danskom.
1814. – U Danskoj su Jevreji izjednačeni u pravima sa ostalim građanima.
1826. – Rođen je Wilhelm Liebknecht. Sudjelovao je u revoluciji u Njemačkoj od 1848. do 1849. godine. Poslije sloma Badenskog ustanka emigrira najprije u Švicarsku, odakle je protjeran, a zatim u London, gdje je živio do 1862. godine. Tu je pod utjecajem Marxa i Engelsa postao socijalist. Vrativši se poslije amnestije u Prusku, bio je dopisnik različitih njemačkih i inozemnih listova radeći na širenju ideje Prve internacionale i na organiziranju njenih sekcija u Njemačkoj. Godine 1865. prisiljen je napustiti Prusku. Zajedno s Bebelom 1869. godine osnovao je Socijaldemokratsku radničku partiju, čiji je poslanik bio u Reichstagu. Za Francusko-pruskog rata istupao je protiv osvajačkih planova junkera i buržoazije, protiv aneksije Alsacea i Lotaringije, zbog čega je izveden pred sud, optužen za veleizdaju i osuđen na dvije godine zatvora. Bio je odgovorni urednik “Vorwärts-a”, centralnog organa Socijaldemokratske partije, a aktivno je sudjelovao u organiziranju Druge internacionale i na njenim kongresima. Za vrijeme zakona protiv socijalista praktički je upravljao ilegalnom Partijom. Bio je izvrstan agitator i propagandist, te autor velikog broja knjiga i brošura.
1831. – Počinje veliki bosanski ustanak, kada se bosanski general Husein Gradaščević, poznat kao “Zmaj od Bosne” suprotstavlja Osmanlijskom carstvu.
1848. – Počeo je trogodišnji rat Danske s Pruskom, u kojem su Danci pretrpjeli poraz i izgubili veliki dio teritorije na jugu poluostrva Jitland.
1849. – Velika Britanija je na osnovu sporazuma s radžom od Lahorea anektirala Pendžab i pripojila ga Indiji.
1864. – Grčka je vratila suverenitet nad ostrvima u Jonskom moru, do tada pod kolonijalnom upravom Velike Britanije.
1867. – Velika Britanija od Quebeca, Ontaria, Nove Scotiae i New Brunswicka formirala je dominion Kanadu, u koji su 1878. uključene ostale britanske teritorije sjeverne Amerike, izuzev Newfoundlanda. Westminsterskim statutom Kanada je 1931. postala nezavisna država britanskog Komonvelta, a konačne granice je dobila 1949. priključenjem Newfoundlanda.
1899. – Rođen je šef zloglasne sovjetske političke policije NKVD i potpredsjednik vlade SSSR Lavrentije Pavlovič Berija, koji je u “velikim čistkama” organizovao fizičke likvidacije boljševičkih prvaka i od 1938. rukovodio sistemom koncentracionih logora u koje su bili zatočeni milioni ljudi. Uhapšen je sredinom 1953, poslije smrti diktatora Josifa Staljina, pod optužbom da je kovao zavjeru da preuzme vlast, i strijeljan u decembru 1953.
1903. – Srpski kralj Aleksandar Obrenović zabranio je “Radničke novine”, glasilo Srpske socijaldemokratske partije.
1912. – Engleski polarni istraživač Robert Falcon Scott umro je od hladnoće i gladi pri povratku s Južnog pola, gdje je stigao 13. januara 1912, četiri sedmice poslije Norvežanina Roalda Amundsena. Spasilačka ekipa je kasnije pronašla smrznuta tijela članova njegove ekspedicije, rđavo opremljene za veliki poduhvat, nadomak jedne od stanica za snabdijevanje u ledenoj pustoši Antarktika, i dnevnik u kojem je opisivao agoniju svojih drugova.
1914. – Rođena je Herta Haas, jugoslavenska komunistkinja, treća po redu supruga maršala Josipa Broza Tita i učesnica Narodnooslobodilačke borbe (NOB).
1945. – Vlada SSSR-a zvanično je priznala vladu Jugoslavije. Prije nje vladu Josipa Broza Tita su priznale Velika Britanija i SAD.
1945. – Prestalo s radom Zemaljsko antifašističko vijeće narodnog oslobođenja Sandžaka u Novomu Pazaru.
1946. – Novim ustavom Zlatna Obala, sadašnja Gana, postala je prva britanska kolonija u Africi s afričkom većinom u parlamentu, ali je na punu nezavisnost čekala još 14 godina.
1971. – Porota je izrekla smrtnu kaznu za Charlesa Mansona.
1972. – Bolivija je protjerala 119 članova sovjetske ambasade u La Pazu, optuživši Moskvu da finansira ljevičarske pobunjenike.
1974. – Prve fotografije Merkura snimio je američki vještački satelit “Mariner 10”.
1982. – Umro je njemački kompozitor Carl Orff, autor scenske kantate “Karmina Burana”. Napisao je djelo “Muzika za djecu”, namijenjeno muzičkom obrazovanju djece, a za scenska djela (“Antigona”, “Trionfo di Afrodite”) uglavnom se koristio antičkom i srednjovjekovnom literaturom.
2001. – Ministarstvo inostranih poslova BiH podnijelo je krivičnu prijavu protiv ranijeg šefa Misije BiH pri UN u Njujorku Muhameda Šaćirbegovića zbog nepostojanja validne dokumentacije za oko 2,5 miliona američkih dolara, utrošenih sa računa Misije.
2004. – Sedam istočnoevropskih zemalja – Estonija, Letonija, Litvanija, Bugarska, Rumunija, Slovačka i Slovenija – primljeno je u NATO.
2006. – Zabilježeno je četvrto totalno pomračenje Sunca u 21. vijeku.
2007. – BiH i Hrvatska potpisale su Ugovor o dvojnom državljanstvu.
(AbrašMEDIA)