Danas je ponedjeljak, 1. maj/svibanj, 121. dan 2023. godine.
DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
1707. – Stupio je na snagu Zakon o Uniji kojom su se kraljevine Škotska i Engleska ujedinile u Veliku Britaniju.
1786. – Mozartova opera Figarov pir praizvedena je u Beču.
1819. – U Francuskoj uvedena sloboda štampe.
1858. – Crnogorci na Grahovu do nogu potukli znatno jače turske trupe, čiji su stalni napadi na Crnu Goru primorali kneza Danila Prvog Petrovića da uvjerljivom vojničkom pobjedom pokaže i Otomanskom carstvu i ostalim velikim silama da je Crna Gora nezavisna. Poslije te pobjede 1860. je, uz podršku Francuske, međunarodna komisija odredila granice između Otomanskog carstva i Crne Gore, kojoj su pripojeni Grahovo, Rudine, Nikšićka župa i Gornji Vasojevići, čime je ona faktički priznata kao suverena država.
1873. – Škotski ljekar, misionar i istraživač Afrike David Livingstone, koji je otkrio Viktorijine vodopade, pronađen je mrtav u mjestu Čitambo u sadašnjoj Zambiji.
1886. – U Chicagu je 40.000 radnika stupilo u štrajk, zahtijevajući bolje uslove rada, izražene u paroli “tri osmice” – po osam sati rada, odmora i kulturnog uzdizanja. U krvavom sukobu sa policijom ubijeno je šest i ranjeno oko 50 radnika, a veliki broj je uhapšen. Pet radničkih vođa je osuđeno na smrt, a trojica na robiju. Na Prvom kongresu Druge internacionale 1889. je odlučeno da se svake godine 1. maja masovno demonstrira kao znak sećanja na čikaške radnike.
1904. – Umro je češki kompozitor Antonín Dvořák. Iz njegovog bogatog opusa izdvaja se devet simfonija među kojima je najpoznatija “Simfonija iz novog svijeta”.
1925. – Kipar proglašen britanskom kolonijom. Velika Britanija je okupirala to mediteransko ostrvo odlukom Berlinskog kongresa 1878.
1939. – Rođena je američka autorica i folk pjevačica Judy Collins, poznata po nevjerojatnoj čistoći soprana, eklektičnom ukusu svog glazbenog izričaja i socijalnom aktivizmu, dobitnica Grammyja za najbolju folk izvedbu, a bila je i nominirana za Oscara.
1945. – Jedinice Četvrte armije Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije su u Drugom svjetskom ratu izbile na rijeku Soču i oslobodile Trst, Goricu i Tržič.
1945. – Njemački nacistički lider Joseph Goebbels, ministar prosvjete i propagande po dolasku nacista na vlast 1933, izvršio je samoubistvo u bunkeru u Berlinu. Iz straha pred odgovornošću za nacističke zločine Goebbels se ubio zajedno sa cijelom porodicom u posljednjim časovima pred pad Berlina u Drugom svjetskom ratu.
1947. – Rođen je bosanskohercegovački književnik i glumac Enes Kišević.
1960. – Na teritoriji Sovjetskog Saveza oboren je američki špijunski avion “U-2”. Pilot Francis Powers, koji se spasao iskakanjem, zarobljen je i u februaru 1962. razmijenjen za jednog sovjetskog špijuna.
1978. – Japanski istraživač Naomi Uemura postao je prvi čovjek koji je sam stigao na Sjeverni pol, prešavši 950 kilometara na sankama s psećom zapregom.
1982. – U Poljskoj, 50.000 pristalica “Solidarnosti” demonstriralo je protiv vojne vlasti. Ratno stanje u zemlji uvedeno je 13. decembra 1981, kada je general Vojćeh Jaruzelski suspendovao civilne vlasti.
1993. – U atentatu u Kolombu tokom prvomajske proslave ubijen je predsjednik Šri Lanke Ranasingea Premadasu.
1994. – U trci za “Gran Pri San Marina” poginuo je brazilski automobilski as Ayrton Senna jedan od najboljih vozača “formule 1”. Titulu prvaka svijeta u “Formuli 1” osvajao je 1988, 1990. i 1991.
1999. – U putničkom autobusu “Niš-ekspresa”, prepolovljenom projektilom iz aviona NATO pakta dok je prelazio most u Lužanima, 18 kilometara sjeverno od Prištine, ubijeno je 60 ljudi, uključujući petnaestoro djece.
2003. – Američki predsjednik objavio kraj rata u Iraku, ali oružje za masovno uništenje, koje je navedeno kao formalni razlog za napad američko-britanske koalicije, nikada nije pronađeno.
2004. – U Briselu su podignute zastave deset novih država članica Evropske unije, čime se broj zemalja koje čine tu integraciju popeo na 25 sa 450 miliona stanovnika. Punopravne članice EU zvanično su postale: Mađarska, Poljska, Češka, Slovačka, Slovenija, Kipar, Malta, Estonija, Letonija i Litvanija. To je najveće proširenje EU od osnivanja 1957. godine.
2011 – U NATO bombardovanju kuće libijskog vođe Muamera Gadafija koji tom prilikom nije povrijeđen, poginuli su njegov najmlađi sin Saif al-Arab i njegovo troje djece.
(AbrašMEDIA)