Danas je utorak, 28. novembar/studeni, 332. dan 2023. godine.
DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
1443. – Albanski nacionalni junak i legendarni borac Skenderbeg je sa svojim postrojbama oslobodio rodni grad Kruju, te idućih 35 godina uspješno odolijevao navalama Turaka.
1520. – Portugalski moreplovac Ferdinand Magellan uplovio u Pacifik, prošavši iz Atlantskog okeana kroz moreuz koji sada nosi njegovo ime.
1757. – Rođen je William Blake, engleski književnik, slikar i grafičar, pjesnik intuicije i mašte. Književnu slavu stekao je zbirkama pjesama “Pjesme iskustva” i “Pjesme nevinosti”, a kao slikar poznat je po 21 ilustraciji za “Knjigu o Jovu” i ilustracijama Čoserovih “Kanterberijskih priča”. Njegova poezija postala je poznata i cjenjena tek krajem XIX vijeka i znatno je uticala na brojne pjesnike, posebno nadrealiste.
1820. – Rođen je njemački političar i filozof Friedrich Engels, jedan od osnivača naučnog socijalizma i najbliži saradnik Karla Marxa. Osnovne postavke materijalističkog poimanja svijeta izložio je u djelu “Anti-Diring”, a u saradnji s Marksom napisao je “Njemačku ideologiju” i “Manifest komunističke partije”.
1821. – Panama proglasila nezavisnost od Španije i pridružila se Kolumbiji.
1905. – Irski nacionalista Arthur Griffith osnovao u Dablinu partiju “Sinn Féin”, čiji je glavni zadatak bila borba za osamostaljenje Irske od Velike Britanije.
1907. – Rođen je italijanski književnik Alberto Moravia, jedan od najistaknutijih i najplodnijih italijanskih književnika 20. vijeka. Autor “Chocare”, “Rimljanke”, “Rimskih priča”, slavu je stekao već prvim romanom “Ravnodušni ljudi” (1929).
1909. – Rođen je Aleksandar Ranković, partizanski komandant, šef OZNA-e i UDB-e.
1912. – Albanija proglasila neovisnost od Osmanskog Carstva.
1920. – U Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca održani su prvi izbori za Ustavotvornu skupštinu. Najviše glasova dobili su demokrate osvojivši 92 od 419 mandata i radikali sa 91 mandatom, a iznenađenje su priredili komunisti sa 50 poslaničkih mjesta. Žene, vojnici i oficiri, kao i pripadnici nacionalnih manjina, nisu imali pravo glasa.
1941. – Crvena armija u Drugom svjetskom ratu izbacila njemačke trupe iz Rostova.
1943. – U Teheranu su u Drugom svjetskom ratu, na prvom zajedničkom sastanku, sovjetski lider Josif Staljin, predsjednik SAD Franklin D. Roosevelt i britanski premijer Winston Churchill razmatrali otvaranje drugog fronta u Evropi, operacije na istočnom frontu, poslijeratno uređenje Evrope i pitanje Jugoslavije. Dogovoreno je da se Jugoslavija obnovi “u potpunom teritorijalnom integritetu i nezavisnosti, s tim što će pitanje njenih zapadnih granica biti riješeno poslije rata”.
1954. – Umro je italijanski fizičar Enrico Fermi, koji je prvi bombardovao uran neutronima, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1938. Zasnovao je teoriju kretanja neutrona, a u Drugom svjetskom ratu je u SAD, gdje je 1938. emigrirao iz fašističke Italije, na Čikaškom univerzitetu rukovodio gradnjom prvog nuklearnog reaktora. Njegovim imenom nazvano je više pojmova u nuklearnoj fizici: “Fermijevo pravilo selekcije”, “Fermijev model gasa”, “Fermijeva ‘starost’ neutrona”, “fermi” kao jedinica za dužinu.
1954. – Ernestu Hemingwayu dodijeljena Nobelova nagrada za književnost.
1960. – Mauritanija dobila nezavisnost do Francuske.
1994. – Norvežani na referendumu odbili da se priključe Evropskoj uniji.
2000. – Holandski parlament legalizovao eutanaziju, a Holandija je tako postala prva zemlja na svijetu u kojoj ubistvo zbog milosrđa nije protivzakonito.
2006. – Umro je Elliot Welles, jedan od najpoznatijih lovaca na naciste. Welles, koji je preživio strahote koncentracionih logora u Poljskoj, postao je poznat krajem 70-ih 20. vijeka, pošto je pronašao i prijavio vlastima njemačkog oficira, koji je ubio njegovu majku. Welles će ostati poznat po upornosti oko rasvjetljavanja slučaja letonskog naciste Bolesava Mijakovskisa.
2011. – Umro je Ante Marković, posljednji premijer SFRJ.
2013. – Umro je Mitja Ribičič, jugoslovenski i slovenački političar, član NOVJ, komunista i predsjednik Predsjedništva SFRJ
(AbršMEDIA)