Danas je četvrtak, 30. novembar/studeni, 334. dan 2023. godine.
DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
1609. – Galileo Galilei po prvi put posmatrao i napravio crteže Mjeseca putem svog teleskopa.
1667. – Rođen je engleski književnik Jonathan Swift, jedan od najoštroumnijih kritičara ljudskih naravi i poroka. To je posebno izraženo u glavnom djelu “Guliverova putovanja”, u kojem je, u izmišljenom svijetu Liliputanaca, divova i smiješnih naučnika, prikazao društvene prilike u Engleskoj. Tegoban lični život bio je izvor gorčine, pesimizma i prezira prema ljudskom rodu i satire koja je prerasla u najgrublju pogrdu. Ostala djela: politički spisi “Suknareva pisma”, satire “Bitka knjiga”, “Priča o buretu”.
1782. – Velika Britanija i SAD potpisale primirje i time je završen Američki rat za nezavisnost.
1835. – Rođen je američki književnik Samuel Langhorne Clemens, poznat kao Mark Twain, jedan od najvećih humorista svjetske književnosti. U romanima “Pustolovine Toma Sojera”, “Život na Misisipiju”, “Pustolovine Haklberi Fina”, “Život na dvoru kralja Artura”, kojima je stekao svjetsku slavu, prikazao je jedinstvene životne situacije i autentični američki stil i govor.
1838. – Meksiko objavio rat Francuskoj koja je tri dana ranije okupirala grad Vera Cruz.
1853. – Rusija je u Krimskom ratu uništila tursku flotu ispred crnomorske luke Sinope.
1870. – Rođen je hrvatski političar i publicista Frano Supilo.
1900. – Umro je irski književnik Oscar Wilde, koji je kršio konvencije i davao maha nekonformizmu i u životu i u literaturi. Isticao je da je umjetnost autonomna i amoralna. U zatvoru u Reddingu, u kojem je dvije godine izdržavao kaznu zbog homoseksualizma, napisao je “Baladu o redinškoj tamnici” i duboko iskren životni obračun “De profundis”. Poslije izlaska iz zatvora 1897, pod imenom Sebastijan Melmot, živio je u Parizu, gdje je umro. Ostala djela: roman “Slika Dorijana Greja”, komedije “Važno je zvati se Ernest”, “Lepeza ledi Vindermir”, “Idealan muž”, zbirka priča “Zločin lorda Artura Sejvila i druge priče”, drame “Saloma” (na francuskom jeziku), “Vera”, “Vojvotkinja od Padove”.
1939. – Strijeljan je mađarski revolucionar Bela Kun, vođa Mađarske revolucije 1919. Prethodno je uhapšen u staljinističkim čistkama i na montiranom procesu u SSSR-u osuđen na smrt. Zarobljen je u Prvom svjetskom ratu na Istočnom frontu 1916, a poslije Februarske revolucije u Rusiji 1917. postao je član Gubernijskog komiteta Ruske socijaldemokratske radničke partije u Tomsku i potom jedan od rukovodilaca inostranih odreda Crvene armije. Po povratku u Mađarsku krajem 1918. osnovao je Komunističku partiju Mađarske. Kad je u avgustu 1919. poražena Mađarska Sovjetska Republika, proglašena u martu 1919, pobjegao je u Austriju, gdje je uhapšen, ali je pušten na intervenciju Moskve. Po povratku u SSSR borio se u građanskom ratu protiv snaga generala Petra Nikolajeviča Vrangela, potom je bio član Prezidijuma Kominterne i rukovodio je Centralnim komitetom Komunističke partije Mađarske.
1935. – Rođena je Hanifa Kapidžić-Osmanagić, bosanskohercegovačka književnica.
1939. – Više od 20 sovjetskih divizija započelo je napadom na Finsku “zimski rat”, okončan mirovnim ugovorom u martu 1940, kojim je Finska prinuđena da se odrekne Karelijske prevlake i grada Viborg na istoku zemlje.
1942. – Rođen je bosanskohercegovački pozorišni glumac Sead Bejtović.
1957. — Rođena je Marija Jurić Zagorka, hrvatska književnica i novinarka
1967. – Aden, Južni Jemen i Južnoarapska Federacija (17 sultanata) stekli su nezavisnost nakon 128 godina britanske kolonijalne vladavine i formirali Narodnu Republiku Južni Jemen, koja je na isti dan 1970. dobila naziv Narodna Demokratska Republika Jemen.
1975. – Afrička država Dahomej promijenila naziv u Narodna Republika Benin.
1995. – Savjet bezbjednosti UN jednoglasno je usvojio odluku da se 31. januara 1996. okonča troipogodišnja mirovna misija u Bosni i Hercegovini.
1996. – Vlada i pobunjenici u afričkoj državi Sijera Leone potpisali sporazum o okončanju šestogodišnjeg građanskog rata.
1996. – Predsjedništvo BiH postiglo dogovor o formiranju Savjeta/Vijeća ministara. Odlučeno je da Savjet/Vijeće ministara bude sastavljen od tri ministra, od kojih će svaki imati po dva pomoćnika – takođe ministra. Savjetom/Vijećem će predsjedavati dva predsjednika i jedan potpredsjednik.
1996. – U Beogradu oko 150.000 ljudi protestovalo zbog poništenja izborne pobjede opozicione koalicije “Zajedno” na lokalnim izborima.
2000. – U Pjongjangu su se sreli rođaci iz Severne i Južne Koreje, koji su blizu 50 godina bili razdvojeni.
2001. – Ruska Duma donijela zakon koji dozvoljava drugim državama da pristupe Ruskoj Federaciji, a da pri tome postojanje zajedičke granice nije obavezan uslov primanja.
2002. – Turska ukinula 15 godina dugo vanredno stanje na jugoistoku zemlje i time je završena era sukoba turskih snaga i kurdskih separatista, tokom kojih je poginulo oko 30.000 osoba.
2005. – Završila je primarna misija letjelice Mars Express.
2006. – Nekadašnji komandant Sarajevsko-romanijskog korpusa Vojske Republike Srpske general Stanislav Galić osuđen pred Haškim sudom na doživotni zatvor zbog granatiranja i opsade Sarajeva.
2009. – Umro je srbijanski pisac Milorad Pavić, koji je svjetsku slavu stekao romanom “Hazarski rečnik”.
(AbrašMEDIA)