Danas je utorak, 16. januar/siječanj, 16. dan 2024. godine.
DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
1387. – Ubijena je Elizabeta Kotromanić, kraljica Ugarske-Poljske, a kćerka bosanskog bana
Stjepana II Kotromanića.
1547. – U Moskvi za prvog ruskog cara krunisan Ivan Četvrti Vasiljevič, poznat kao Ivan Grozni, koji je stvorio snažnu centralizovanu državu. Poznat je po značajnim reformama u Rusiji, ali i okrutnosti koju je primjenjivao u nastojanju da centralizuje vlast i zbog ubistva sina, zbog čega je dobio naziv Grozni.
1581. – Engleski parlament je izglasao stroge mjere protiv rimokatolika, učvršćujući prevlast nacionalne anglikanske crkve.
1605. – Objavljen je roman “Don Kihot” Migela de Servantesa.
1749. – Rođen je Vittorio Alfieri, italijanski rodoljubivi pjesnik i dramski pisac iz čijeg djela zrači strasna ljubav za slobodu i želja za zbacivanje tiranije. Završio je Vojnu akademiju u Torinu, i potom je proputovao veći dio Evrope, upoznavši se s djelima značajnih liberterskih mislilaca, uključujući Fransoa Voltera, Žan Žaka Rusoa i Šarla Monteskjea. Djela: tragedije “Saul”, “Orest”, “Marija Stjuart”, “Filip”, “Kleopatra”, “Antigona”, “Mira”, komedije, soneti, ode, satire, epigrami, rasprava “O tiraniji”, autobiografski spis “Život Vittorija Alfierija”.
1778. – Francuska je priznala nezavisnost SAD koje su vodile rat protiv britanske kolonijalne uprave.
1794. – Umro je engleski istoričar Edward Gibbon, čije je sedmotomno djelo “Opadanje i propast Rimskog Carstva”, u kojem je obuhvatio istoriju Rima i Romeje (Vizantija) od drugog do 15. vijeka, jedno od najznačajnijih u svjetskoj istoriografiji.
1891. – Umro je francuski kompozitor Léo Delibes, romantičarski stvaralac koji je među prvima komponovao simfonijski balet i razvijao ga do pantomime. Komponovao je i opere i operete, lake, dopadljive i elegantne melodike. Ispoljavao je melodijsku fantaziju i smisao za instrumentalne efekte. Djela: baleti “Kopelija”, “Silvija”, opera “Lakme”.
1920. – U Parizu je održan prvi sastanak Savjeta Društva naroda, ali bez učešća SAD, čiji je predsjednik Woodrow Wilson odlučujuće doprinio stvaranju te međunarodne organizacije. Prethodno je američki senat odbio da ratifikuje Versajski mirovni ugovor sklopljen poslije Prvog svjetskog rata, čime je Wilson dezavuisan, a SAD su trajno ostale van Društva naroda.
1920. – U SAD je uvedena zabrana proizvodnje i prodaje alkohola, što je podstaklo lavinu korupcije i kriminala.
1924. – Rođen je Aleksandar Tišma, književnik.
1927. – Umro je geograf Jovan Cvijić.
1933. – Rođena je američka književnica Susan Sontag.
1944. – Američki general Dwight Eisenhower u Drugom svjetskom ratu postavljen je za glavnokomandujućeg zapadnih savezničkih snaga. Od njega je istovremeno zatraženo da sačini plan o otvaranju drugog fronta u zapadnoj Evropi radi borbe protiv trupa nacističke Njemačke, s kojima su – uz snage pojedinih pokreta otpora, posebno u Jugoslaviji – tada u Evropi praktično ratovale jedino sovjetske jedinice.
1945. – U Ardenima pobjedom savezničkih snaga pod komandom generala Bernard Montgomerya i Omar Bradleya, koje su prethodno zahvatile u kliješta nacističke divizije, suzbivši njihovu ofanzivu, nanesen je odlučujući poraz Nijemcima na zapadnom frontu, čime je pokopan posljednji pokušaj Adolfa Hitlera da izmijeni ishod Drugog svjetskog rata.
1962. – Umro je Ivan Meštrović, jugoslovenski skulptor i arhitekta.
1969. – U centru Praga češki student Jan Palach izvršio samoubistvo spaljivanjem u znak protesta zbog okupacije Čehoslovačke koju su, po nalogu Sovjetskog Saveza, izvršile članice Varšavskog pakta u avgustu 1968.
1979. – Pod pritiskom nemira u zemlji Šah Mohammed Reza Pahlavi bježi iz Irana, u koji se nikada više nije vratio.
1983. – Umro je Vladimir Bakarić, hrvatski komunista i političar u socijalističkoj Jugoslaviji.
1987. – Šef Komunističke partije Kine Hu Jaobang podnio je ostavku, prihvativši krivicu za političke greške koje su izazvale studentske nemire, a funkciju generalnog sekretara Partije je preuzeo Džao Cijang.
1991. – Američke snage uz pomoć saveznika vrše napad na Irak, tzv. operaciju “Pustinjska oluja”. Devetnaest sati poslije isteka ultimatuma UN-a Bagdadu, počeli su zračni udari na vojna i industrijska središta u Iraku i Kuvajtu.
2001. – U Ljubljani je umro Sergej Krajger, slovenački političar i državnik, predsjednik Skupštine i Predsjedništva Slovenije, predsjednik Predsjedništva SFRJ.
2003. – Iz svemirskog centra Kennedy na Floridi lansiran Space Shuttle Columbia. Neposredno pred slijetanje na Floridu, 1. februara, poslije 16 dana misije, shuttle se raspao u plamenu iznad Teksasa. Poginulo je svih sedam astronauta, među njima prvi izraelski astronaut Ilan Ramon.
2009. – Umro je Bogdan Tirnanić, novinar, publicista i filmski kritičar.
(AbrašMEDIA)