Više od stotinu mještana Kozje Luke kod Foče okupilo se u nedjelju kod Pješčanih piramida da bi izrazili nezadovoljstvo najavljenoj gradnji privremene sanitarne deponije na lokalitetu Grabe u toj mjesnoj zajednici.
Piše: Jelena Jevđenić, Impuls
Ovo nije prvo okupljanje građana koji se protive izgradnji sanitarne deponije na području gdje se nalazi nekoliko prirodnih bogatstava Foče, prirodni fenomen Pješčane piramide, pećina Ledenjača, kula Stjepana Kosače.
Odlagalište otpada i prirodni raritet
„Mjesna zajednica Kozja Luka maltene u svijetu je poznata po Pješčanim piramidama, znate kakav je to turistički dragulj. Čitavo to područje u arheološkom smislu je jako zanimljivo. Imate pećinu Ledenjaču koju je ista ova opština 2015. proglasila spomenikom prirode. Sedam i po hektara zemljišta je stavljeno pod zaštitu najvišeg nivoa, to znači da se na tom području nikakve vrste otpada ne smiju istresati. A sada smo vidjeli da u ovih 7 i po hektara zaštite, koja obuhvata pećinu Ledenjaču, pripada i zona gdje bi trebala biti ova privremena deponija“, navodi ovo za Impuls odbornik iz Foče Milorad Kostić i dodaje da su iz opštine obmanuli javnost kada su naveli da je udaljenost planirane deponije od Piramida 800 metara i više vazdušne linije.
„Vazdušna udaljenost je čak manja od 500 metara vazdušne linije. Čak i vizualno s piramida se vidi gdje će deponija tačno biti“, ističe.
Povodom ovog slučaja kontaktirali smo i Turističku organizaciju opštine Foča. Direktorica Spomenka Popadić kaže da čekaju zvanični stav institucija.
Mještani ovog kraja izričito se protive izgradnji deponije na tom prostoru iz više razloga, ali posebno naglašavaju interes turizma, navode da je apsurdno da u takvom turističkom potencijalu obitava deponija.
„Naši su zahtjevi da se ne može izgraditi deponija na tom prostoru, jer taj prostor treba da proglasimo parkom prirode. Taj prostor ima mnogo prirodnih spomenika, 3 pećine, imamo Pješčane piramide, kulu Stjepana Kosače iz 15. vijeka. A ova deponija u centru toga svega. To bi narušilo turistički potencijal. Umjesto da se razvija turistički potencijal, mi planiramo da nam tu bude deponija smeća“, kazao je za Impuls mještanin Radislav Rebić. On dalje navodi da bi deponija ugrozila i izvorišta pitke vode.
„Ugrožene bi bile i divlje životinje, stanovništvo, izvorišta pitke vode. Dva vrela imamo niže nivoa gdje je planirana deponija. Jedan izvor koriste kuće, drugi za poljoprivredne radove i tu se stoka napaja“.
Mještani su prethodno tražili održavanje posebne sjednice lokalnog parlamenta i povlačenje odluke o izboru lokaliteta za gradnju privremene deponije. Ali to se nije desilo.
„Na trećem protestnom skupu preko 180 mještana potpisalo je zahtjev za posebnu sjednicu. Poslovnikom naše skupštine, član 97 stav 3.5 je predviđeno da na inicijativu građana predsjednik skupštine je obavezan da održi koligijum na kome bi se razmatrali uslovi za održavanje posebne sjednice. U ovom slučaju svi se uslovi bili stekli“, kaže Kostić i dodaje da mještane nisu htjeli ni saslušati.
„Načelnik je apsolutno izignorisao mišljenje i izjašnjenje građana Miljevine, Kozje Luke i Gornjeg Štovića. To je ogromno područje i relativno je naseljeno. Znači, kada je bila skupština nije htio da pozove predstavnike mjesnog odbora i predstavnike građana, iako su to oni izričito tražili“, ističe Kostić.
U vezi s ovim navodima kontaktirali smo načelnika opštine Milana Vukadinovića. Iz njegovog kabineta nam je rečeno da će nas načelnik u toku dana kontaktirati što se nije desilo.
Između ostalog, htjeli smo pitati da li postoji druga moguća lokacija za deponiju.
Druga lokacija
Postojećoj deponiji, koja je u neposrednoj blizini grada, rok je istekao 2015. godine i ona je gotovo popunjena.
Kostić tvrdi da se pitanje nove deponije ponovlja u svakoj izbornoj godini.
„I prošli i ovaj mandat vlast je za svako izborno obećanje govorila o izgradnji nove deponije. Tako je i aktuelni načelnik u izbornoj kampanji 2020. obećao da ima lokaciju i da će u aprilu 2021. početi da gradi novu deponiju. To je bila lokacija Filipovići na graničnom pojasu s Federacijom BiH. Građani iz mjesne zajednice „Jošanica“ su se pobunili kada su ti radovi krenuli. Značajna sredstva su tu uložena, nama je prikazano nekih 60 hiljada maraka, puno više novca je tu uloženo, napravljena je gola sječa četinara na tom području, neko se tu okoristio“, naglašava i dodaje da na teritoriji opštine Foča postoji više mjesta na kojima bi se mogla napraviti deponija, koja ne bi ugrožavala ni mještane ni prirodu od značaja.
„Opština Foča je prostorno jedna od najvećih opština u BiH. Mogu se naći dvije ili tri lokacije koje su udaljene preko 15 kilometara od centra grada. Možemo naći trajno rješenje za deponiju“, navodi.
Mještani neće popustiti
„Ne odustajemo. Sljedeći skup planiramo opet u nedjelju pred zgradom opštine Foča. Podnijećemo zahtjev da nam se obrati načelnik, predsjednik skupštine i neko od odbornika skupštine. Ekološka dozvola je izložena u opštini Foča gdje se mogu do 11. aprila pisati primjedbe. Do sada što je urađeno u ekološkoj dozvoli nigdje se ne spominju ni Pješčane piramide, ni pećine, ni izvori pitke vode. A još u blizini imamo rudnik mrkog uglja Miljevina. Rudnik je svojim radom narušio životnu sredinu i zagađen je vazduh, još ako bi se uradila i ova deponija tu više ne bi bilo života“, objašnja Rebić.
Pješčane piramide
Pješčane piramide su izuzetan prirodni fenomen. Pored Foče, na samo još tri mjesta u svijetu se nalazi ovaj fascinantni prirodni fenomen, u Koloradu (SAD), Dolomitima (Italija) i Đavoljoj Varoši (Srbija). Piramide su izgrađene od pjeskovite gline s kojih je postepeno odnošen sitni materijal. Dugim nizom godina su vjetrovi, kiše, snjegovi, jaki mrazevi i ljetne vrućine ispirali, sušili, otpuhivali, učvršćivali i u prirodnom obliku sačinili piramide izgrađene od čvršćih blokova stijena s impozantnim zašiljenim vrhovima. Upravo ti čvršći dijelovi su sačuvali sitniji materijal koji se nalazi ispod njih i stvorili ove rijetke oblike. Ovaj prirodni proces traje i danas. Piramide dostižu visinu do 20 metara i još uvijek rastu.