Danas je nedjelja, 1. mart, 61. dan 2020. godine.
DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
1498. – Na putu ka Indiji, portugalski moreplovac Vasko da Gama iskrcao se, kao prvi Evropljanin, na obale današnje afričke države Mozambik.
1562. – Katolici su u Francuskoj masakrirali preko hiljadu protestanata tokom njihove molitve u Vasiju, što je bio početak dugotrajnih borbi i ratova, poznatih pod imenom “hugenotski ratovi”, koji su uz prekide 36 godina razdirali Francusku.
1565. – Osnovan je Rio de Janeiro, prijestolnica karnevala.
1692. – Sarah Good, Sarah Osborne i Tituba dovedene su pred lokalnog suca u Salemu u Massachusettsu, na početak poznatog suđenja vješticama iz Salema. U okolici Salema tijekom tog perioda na sudovima je završilo više od 150 osoba od kojih je 19 osuđeno na smrt.
1767. – Španski kralj Karlos III protjerao je iz zemlje rimokatolički jezuitski red.
1808. – Napoleon je, u pohodu na Španiju koju je osvojio za mjesec dana, ušao u Barselonu.
1809. – Švedska je, kao prva zemlja u svijetu, uspostavila ombudsmana, lice koje vrši nadzor nad radom organa uprave i javnih službi, a postavlja ga parlament. Prvi ombudsman bio je Lars August Mannerheim.
1810. – Rođen je poljski pijanist i kompozitor Frédéric François Chopin.
1811. – Egipatski vladar Mohamed Ali izvršio je pokolj nad mamelučkim vođama i time dokrajčio vlast mameluka u Egiptu. Mameluci, potomci ratnih zarobljenika koje su persijski i egipatski vladari uvrštavali u svoje vojske, pretežno tjelesnu gardu, zavladali su Egiptom 1250. kada su oborili dinastiju Ajbeka.
1815. – Napoleon Bonaparta vratio se u Francusku sa ostrva Elba, gdje je bio prognan nakon abdikacije u aprilu 1814. Ušavši trijumfalno u Pariz preuzeo je vlast u zemlji, čime je počelo razdoblje “sto dana”, koje je okončano vojnim porazom kod Waterlooa. Poslije druge abdikacije, 22. juna, predao se Englezima koji su ga internirali na ostrvo Sveta Jelena, gdje je umro 5. maja 1821. godine.
1862. – Izašao je prvi broj zadarskog Narodnog lista.
1886. – Rođen je austrijski ekspresionistički slikar Oskar Kokoschka.
1872. – U planinskom području Yellowstone u SAD osnovan je prvi nacionalni park u svetu.
1878. – Završen je drugi srpsko-turski rat koji je Srbiji donio teritorijalno proširenje za četiri okruga i međunarodno priznanje na Berlinskom kongresu koji je održan u junu iste godine.
1891. – Rođen je Stanislav Vinaver, jedan od najznačajnijih protagonista moderne južnoslavenske književnosti poslije Prvog svjetskog rata. Autor je Manifesta ekspresionizma i pokretač mnogih zajedničkih poduhvata mladih pisaca, a bio je i novinar, feljtonist, polemičar i prevodilac. Najpopularnijim njegovim djelom smatra se “Pantologija novije srpske pelengirike” (1922) u kojoj je parodirao “Antologiju novije srpske lirike” Bogdana Popovića.
1896. – Bosonogi ratnici abisinskog cara Menelika II potukli su italijanske trupe kod Adue, poslije čega je Italija morala da prizna nezavisnost Abisinije (Etiopija).
1910. – Rođen je Archer John Porter Martin, britanski hemičar, dobitnik Nobelove nagrade za hemiju.
1912. – Albert Berry je izveo prvi uspješni skok s padobranom. Iskočio je iz dvokrilnog aviona s oko 450 metara visine u američkom Missouriju.
1916. – Stupila je na snagu naredba njemačke vrhovne komande u Prvom svjetskom ratu o potapanju svih naoružanih trgovinskih brodova zemalja sa kojima je Njemačka bila u ratu.
1919. – U Beogradu se sastao prvi jugoslovenski parlament – Privremeno narodno predstavništvo Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, u kojem je bilo 296 poslanika, postavljenih ukazom vlade. Poslanici su mahom bili iz ranijih parlamenata jugoslovenskih zemalja, izabrani prije Prvog svetskog rata.
1920. – Nova socijaldemokratska vlada Čehoslovačke donijela je novi ustav i time zamijenila privremeni ustav usvojen 13. novembra 1918. kojim je konstituisana čehoslovačka država, nastala raspadom Austro-Ugarske poslije Prvog svjetskog rata.
1922. – Rođen je Yitzhak Rabin, izraelski političar i državnik, dobitnik Nobelove nagrade za mir.
1941. – Bugarska je u Drugom svjetskom ratu pristupila Trojnom paktu i dopustila njemačkim trupama da uđu u zemlju.
1942. — U Čajniču je od oko hiljadu boraca formirana Druga proleterska brigada NOVJ.
1943. – Britansko ratno vazduhoplovstvo je u Drugom svjetskom ratu počelo da sistematski bombarduje evropske željezničke sisteme na teritorijama pod kontrolom nacističke Nemačke.
1944. – Američke trupe su u Drugom svjetskom ratu izvršile invaziju na Admiralska ostrva u Tihom okeanu sjeveroistočno od Nove Gvineje, koja su bila pod japanskom okupacijom. Zauzimanje tih ostrva bilo je strateški značajno za savezničke snage u nadiranju ka Filipinima.
1954. – SAD su na pacifičkom ostrvu Bikini izvele prvu probu hidrogenske bombe.
1956. – Pakistan je proglašen islamskom republikom.
1959. – Kiparski vođa u borbi za nezavisnost od Velike Britanije arhiepiskop Makarios vratio se na Kipar sa Sejšelskih ostrva, gdje su ga 1956. protjerali Britanci. On je potom izdejstvovao pregovore na kojima su krajem godine Velika Britanija, Grčka i Turska postigle sporazum o nezavisnosti Kipra. Od 1960. do smrti 1977. Makarios je bio predsjednik Republike Kipar.
1966. – Poslije tri i po mjeseca leta, na Veneru se spustila sovjetska automatska stanica “Venera III”, prvi vasionski brod koji je prispio na neku drugu planetu.
1984. – Iran je saopštio da je bombardovao drugi po veličini irački grad Basru, a Irak da je uništio 50 iranskih brodova u ratu dviju susjednih zemalja.
1991. – Na izborima u Albaniji, Albanska partija rada (komunisti) je osvojila 176 od 250 poslaničkih mjesta i zadržala vlast, ali je predsjednik partije Ramiz Alia izgubio u svojoj izbornoj jedinici.
1992. – Umro je Karlo Štajner, jugoslovenski publicist, autor knjige 7000 dana u Sibiru.
1992. – Na referendumu u Crnoj Gori, na koji je izašlo 66,04 odsto birača, 95,94 odsto glasalo je za ostanak u Jugoslaviji.
1992. – Na referendumu za nezavisnost Bosne i Hercegovine, 62,7 odsto građana glasalo je za. Glasalo je ukupno 2.073.568 glasača (izlaznost 63.6%). 99.7% bilo je za nezavisnost, a 0.3% protiv. Većina građana srpske nacionalnosti bojkotovala je referendum.
1993. – Američki vojni avioni izbacuju iznad područja istočne Bosne pakete sa hranom i lijekovima, čime je počela operacija “Padobran” u BiH.
1994. – Poslije četvorodnevnih pregovora, pod pritiskom SAD, u Washingtonu je potpisan preliminarni sporazum o stvaranju Federacije BiH.
1997. – Albanski premijer Sali Beriša podnosi ostavku poslije dvomjesečnih krvavih nereda izazvanih slomom štedionica u kojima je desetine tisuća Albanaca izgubilo ušteđevinu.
2001. – Tužilaštvo Međunarodnog suda za ratne zločine podiglo je optužnice protiv više lica iz SR Jugoslavije zbog napada na Dubrovnik 1991. godine.
2012. – Srbija je dobila status kandidata za članstvo u Evropskoj uniji.
2014. – Parlament Rusije odobrio je upotrebu vojnih snaga na teritoriji Ukrajine, a na zahtjev ruskog predsjednika Vladimira Putina.
(AbrašMEDIA)