Danas je utorak, 10. oktobar/listopad, 283. dan 2017. godine.
DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
680. – U bitci kod Karbale ubijen je šijitski imam Husein bin Ali. Njegov smrću dolazi do konačne islamske podjele na sunite i šiite.
1813. – Rođen je italijanski skladatelj Giuseppe Verdi. Njegove prve opere izražavaju slobodarske nacionalne ideje pokreta rizorđimento, a kasnija djela su vrhunac italijanskog romantizma – spoj tradicionalne melodioznosti i psihološke karakterizacije ličnosti, uz izvanredno usaglašeni tekst i muziku. Djela: opere “Nabuko”, “Travijata”, “Trubadur”, “Rigoleto”, “Bal pod maskama”, “Moć sudbine”, “Don Karlos”, “Aida”, “Otelo”, “Falstaf”.
1837. – Umro je francuski filozof Charles Fourier, socijalista-utopista koji je smatrao da je kapitalizam “asocijalan”, jer su u njemu pojedinci u stalnom ratu jedni protiv drugih. U takvoj ekonomiji “arhitekta mašta o požarima… a staklar o gradu koji bi porazbijao sva stakla”. Ekonomsko-društveni razvoj je razvrstao u tri perioda: predindustrijski, “rasparčanu, neprijatnu industriju” u kapitalizmu i društvenu, privlačnu industriju. Smatrao je da se društvo može preobraziti u harmoniju pomoću eksperimentalnih zajednica (falange) u kojima ljudska individualnost dostiže vrhunac, što doprinosi opštoj harmoniji. Djela: “Novi industrijski i društveni svijet”, “Teorija četiri pokreta”, “Sabrana djela” (šest knjiga, posthumno).
1861. – Rođen je Fridtjof Nansen, norveški istraživač, zoolog i diplomat; dobitnik Nobelove nagrade za mir 1922. Istraživao je od 1893. do 1896. Grenland i Sjeverni ledeni okean ploveći na brodu “Fram”, koji je konzerviran i čuva se u blizini Osla. Poslije Prvog svjetskog rata bavio se zaštitom ratnih zarobljenika i nacionalnih manjina. Kao visoki komesar Društva naroda rukovodio je repatrijacijom ratnih zarobljenika i doprinio potpisivanju Ženevskog protokola o izbjeglicama. Jedna vrsta emigrantskog pasoša, nazvana “Nansenov pasoš”, i sada je u upotrebi za raseljena lica kao potvrda identiteta.
1888. – Rođen ruski revolucionar Nikolaj Ivanovič Buharin, profesor političke ekonomije Univerziteta u Moskvi, koji se boljševicima priključio 1906, poslije Oktobarske revolucije 1917. jedan od vodećih ideologa vladajuće Boljševičke partije. Kao predsjednik Kominterne 1928. i 1929. se protivio potpunoj kolektivizaciji, jer je smatrao da je za ekonomiju zemlje štetno ukidanje privatnih posjeda na selu. Takođe se suprotstavljao metodama obračuna sovjetskog diktatora Josifa Visarionoviča Džugašvilija /Staljina/ sa starim boljševicima. U vrijeme najžešćih staljinističkih čistki, na montiranom sudskom procesu, 1938. je osuđen na smrt pod izmišljenom optužbom za špijunažu kao “pripadnik trockističko-zinovjevskog i buharinovskog kontrarevolucionarnog centra” strijeljan u martu 1938. Djela: “Politička ekonomija rentijera”, “Imperijalizam i svjetska privreda”, “Ekonomika prelaznog perioda”, “Teorija istorijskog materijalizma”.
1911. – Kineski vođa Sun Jat Sen je u Vučangu proglasio republiku i otpočeo revoluciju u kojoj je oborena dinastija Manču.
1913. – Završena izgradnja Panamskog kanala, dugog 81,6 kilometara, kojim su spojeni Atlantski i Tihi okean, ali su brodovi počeli da ga koriste tek 15. avgusta 1914.
1913. – Rođen je francuski književnik Claude Simon.
1938. – Umro je turski državnik Mustafa Kemal Atatürk.
1938. – Potpisan Minhenski sporazum, čime su Studeti pripojeni nacističkoj Njemačkoj.
1944. – Oslobođeno Livno u Drugom svjetskom ratu.
1954. – Vijetnamski lider Ho Ši Min ušao u glavni grad Vijetnama Hanoj, koji su dva dana ranije napustile francuske kolonijalne trupe.
1967. – Potpisan je sporazum o vanjskom svemiru kojim se zabranjuje postavljanje oružja za masovno uništenje u svemir.
1982. – SAD nametnule sankcije Poljskoj zbog odluke poljske vlade da zabrani sindikat “Solidarnost”.
1990. – SSSR i Njemačka potpisali ugovor o povlačenju sovjetskih vojnika iz Njemačke do kraja 1994. U to vrijeme u Njemačkoj je bilo 380.000 sovjetskih vojnika i 220.000 članova njihovih porodica.
1995. – Izrael, u skladu s mirovnim sporazumom s Palestinskom oslobodilačkom organizacijom, počeo povlačenje sa Zapadne obale i oslobodio iz zatvora oko 300 Palestinaca.
2008. – Bivši finski predsjednik i dugogodišnji mirovni posrednik Martti Ahtisaari dobio Nobelovu nagradu za mir. Ahtisaari je bio posrednik UN-a u pregovorima o statusu Kosova.
(AbrašMEDIA)