Danas je nedjelja, 12. maj/svibanj, 133. dan 2024. godine.
DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
1743. – Marija Terezija okrunjena kao kraljica Češke.
1820. – Rođena je engleska medicinska sestra Florence Nightingale, utemeljivač profesije medicinskih sestara, čiji se rođendan obilježava kao Međunarodni dan medicinskih sestara. U Krimskom ratu polovinom 19. vijeka organizovala je bolnice pri britanskom ekspedicionom korpusu i znatno je reformisala sanitetsku službu i njegu ranjenika i bolesnika. Zahvaljujući tome, smrtnost u britanskim poljskim bolnicama sa 40 odsto smanjena je na dva odsto. Otvorila je prvu školu za medicinske sestre.
1884. – Umro je češki kompozitor, dirigent i pijanista Bedřich Smetana. Inspirisao se narodnim legendama, istorijom i folklorom. Djela: opere “Prodana nevjesta”, “Dalibor”, “Libuša”, “Poljubac”, ciklus simfonijskih poema “Moja domovina”, gudački kvartet “Iz moga života”, klavirske i kamerne kompozicije.
1904. – Rođen je čileanski pisac i diplomata Pablo Neruda, najveći liričar Latinske Amerike, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1971. Poslije učešća u Španskom građanskom ratu, gdje se sprijateljio sa španskim pjesnikom Federicom Garcijom Lorcom, uglavnom je bio okrenut idealima socijalne pravde i političkoj borbi za prava potlačenih. U početku je bio pod uticajem modernista i postromantičara, potom je poetsku žestinu i čulnost kombinovao s tradicionalnom pjesničkom formom, a oprobao se i u slobodnijoj pjesničkoj tehnici s nadrealističkim elementima. Kasnije faze karakteriše jače osjećanje tuge zbog prolaznosti svega, ali i nova vjera u ljudske i društvene vrijednosti. Umro je 1973, ubrzo poslije ubistva čileanskog predsjednika Salvadora Allendea i dolaska na vlast desničarske vojne hunte. Djela: pjesničke zbirke “Praznična pjesma”, “Suton”, “Dvadeset ljubavnih i jedna očajna pjesma”, “Pokušaj beskonačnog čovjeka”, “Boravak na Zemlji”, “Španija u srcu”, “Treći boravak 1935-1945”, “Opšta pjesma”, “Grožđe i vjetar”, “Elementarne ode”.
1918. – Rođen je američki inženjer Julius Rosenberg, koji je sa suprugom Ethel 1953. kao prvi civil u SAD osuđen na smrt zbog špijunaže, navodno zbog odavanja SSSR-u tajni o atomskom naoružanju. Kazna je izvršena uprkos kampanji širom svijeta da im bude pošteđen život.
1925. – Vrhovni Sovjet SSSR-a usvojio je prvi sovjetski ustav.
1926. – Maršal Józef Piłsudski izvršio je državni udar i uspostavio je vojnu diktaturu u Poljskoj.
1926. – Norvežanin Roald Amundsen, Italijan Umberto Nobile i Amerikanac Lincoln Ellsworth preletjeli avionom Sjeverni pol.
1935. – Umro je poljski diktator maršal Józef Klemens Piłsudski, prvi predsjednik Poljske od 1918. do 1922. i inicijator rata protiv sovjetske Rusije 1920. i 1921. Na današnji dan 1926. uspostavio je vojnu diktaturu i vlast je držao do smrti.
1947. – Poslije godinu dana snimanja prikazana je “Slavica”, prvi jugoslovenski igrani film poslije Drugog svjetskog rata. Režiser i scenarista bio je Vjekoslav Afrić, snimatelj Žorž Skrigin, a tumači glavnih uloga Irena Kolesar, Marjan Lovrić i Ljubiša Jovanović.
1949. – Zvanično ukinuta sovjetska blokada Zapadnog Berlina, započeta krajem juna 1948, pošto su i zapadni saveznici i SSSR shvatili besmislenost beskompromisnog suprotstavljanja.
1965. – Zapadna Njemačka je uspostavila diplomatske odnose sa Izraelom, a arapske zemlje su prekinule odnose sa vladom u Bonu.
1969. – U Velikoj Britaniji starosna granica izbornog prava snižena s 21 na 18 godina.
1994. – Palestinska policija prispjela na Zapadnu obalu u okviru priprema da od Izraela preuzme grad Jerihon, sjedište palestinske autonomije u toj oblasti.
1995. – Vlasnici “Rockefeller centra” u New Yorku, iza kojih je stajao japanski kapital, objavili bankrotstvo tog gigantskog poslovnog centra.
1997. – Sa potpisivanjem mirovnog sporazuma od strane ruskog predsjednika Borisa Jeljcina i čečenskog predsjednika Aslana Mashadova Alijewitscha završava prvi čečenski rat. Politički status Čečenije sa ovim ugovorom još nije bio razjašnjen.
2008. – U Varšavi je umrla Irena Sendler, koja je tokom Drugog svjetskog rata postala simbol nesebične pomoći Jevrejima u jeku holokausta. Ona je iz Varšavskog geta spasila sigurne smrti najmanje 2.500 jevrejske djece.
2009. – Ivan John Demjanjuk, optužen za nacističke ratne zločine deportovan je iz SAD u Njemačku, gdje je osuđen na pet godina zatvora, zbog učešća u ubistvu evropskih Jevreja u koncentracionom logoru Treblinaka-Sobibor.
(AbrašMEDIA)