Danas je nedjelja, 16. april/travanj, 106. dan 2023. godine.
DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
1828. – Umro je španski slikar Francisco Goya, umjetnik nemirnog i pustolovnog duha, koji je mimo ustaljenih šema najdublje obuhvatio stvarnost Španije. Postao je 1786. dvorski slikar i naslikao je niz portreta – među najboljima u tom žanru – članova kraljevske porodice, dvorskih uglednika i poznatih ličnosti. U kompozicijma iz istorije i savremnog života ispoljio je izrazitu sklonost ka sarkazmu i kritici društva. Opsjednut tragičnom sudbinom španskog naroda, stvorio je potresne slike – dokumenta (“Drugi maj 1808”, “Treći maj 1808. – strijeljanje u Madridu”), a u poznim godinama fantazmagorične prizore (“Saturn”, “Prometej”, “Ples vještica”) i velike cikluse u bakropisu i litografiji. Pri kraju života, već oslijepio, morao je da emigrira u Francusku, gdje je umro. Glavna djela: “Odjevena Maja”, “Gola Maja”, “Porodica Karlosa Četvrtog”, “Marija – Lujza”, “Slikar Fransisko Baje”, grafički ciklusi “Kapričosi”, “Užasi rata”, “Poslovnice”, “Tauromahija”.
1844. – Rođen je francuski pisac Francois-Anatole Thibault, član Francuske akademije, dobitnik Nobelove nagrade za francusko društvo u vrijeme Treće Republike. Istupao je protiv militarizma i šovinizma, razobličavajući potkupljivost buržoaske vlade i štampe, što mu je donijelo naziv “buntovnog akademika”. Djela: zbirka pjesama “Zlatne pjesme”, romani “Zločin Silvestra Bonara”, “Savremena istorija”, “Crveni krin”, Bogovi su žedni”, “Pobuna anđela”, “Taida”, “Epikurov vrt”, “Mišljenja opata Zeroma Koanjara”, “Ostrvo pingvina”, “Pečenjarnica kraljice Pedok”, “Život u cvijeću”.
1867. – Rođen je američki pilot i konstruktor aviona Wilbur Wright koji je 1903. sa bratom Orvilleom izveo prvi let avionom. Let je trajao 59 sekundi, a avion je preletio 285 metara. Braća Wright osnovali su 1909. kompaniju za proizvodnju aviona.
1871. – Pariska komuna donijela “Dekret o napuštenim preduzećima”, kojim su radnicima predate sve firme čiji su vlasnici pobjegli iz Pariza. Time je proletarijat prvi put u istoriji stekao pravo da upravlja fabrikama i drugim preduzećima.
1889. – Rođen je engleski filmski glumac, scenarista, režiser i producent Charles Chaplin, poznat kao Charlie Chaplin, jedan od pionira kinematografije i najvećih umjetnika u istoriji filma. U SAD je otišao 1910. i naprije je igrao u filmskom burleskama Maxa Senetta, ali se brzo osamostalio i stekao svjetsku slavu likom sentimentalnog klovna-skitnice. Njegov izvaredni humanizam, izgrađen u vrijeme teške mladosti – izražen zlim namjerama – učinio je da svima postane jasna snaga filmskog govora i njegova moć u afirmaciji univerzalnih ljudskih vrijednosti. Mada lično nikada nije pripovijedao bilo kakav politički radikalizam, njegov filmski opus bio je dovoljan razlog da u vrijeme antikomunističke histerije u SAD postane žrtva američkog republikanskog senatora Josepha McCarthyja. Zbog toga je 1952. emigrirao u Švajcarsku, gdje je i umro 1977. Tokom 40 godina snimio je 75 kratkih i dugometražnih filmova, a 1972. dodijeljena mu je nagrada “Oskar” za životno djelo. Filmovi: “Idila u polju”, “Pasji život”, “Mirna ulica”, “Hodočasnik”, “Dječak”, “Potjera za zlatom”, “Cirkus”, “Svjetlosti velegrada”, “Moderna vremena”, “Veliki diktator”, “Gospodin Vedu”, “Jedan kralj u Njujorku”, “Svejtlosti pozornice”, “Grofica iz Honkonga”.
1917. – Vladimir Lenjin vratio se u Petrograd iz egzila u Švicarskoj.
1921. – Rođen je kosmopolit, književnik, glumac i režiser, Peter Ustinov.
1922. – Potpisan je Njemačko-sovjetski sporazum, poznat kao drugi Rapalski ugovor, kojim je SSSR priznat kao “velika sila”, a zemlje potpisnice se odrekle uzajamnih potraživanja i utvrdile osnovu za uspostavljanje diplomatkih odnosa.
1939. – Rođen je jugoslovenski i hrvatski glumac Boris Dvornik.
1945. – Jedinice Ozrenskog partizanskog odreda oslobodile su grad Maglaj u Drugom svjetskom ratu.
1945. – U Drugom svjetskom ratu u Baltičkom moru potopljen je njemački brod “Goya”.
1945. – Sovjetska Crvena Armija započela odlučujući napad na njemačke snage u okolici Berlina.
1972. – “Apollo 16” s ljudskom posadom lansiran prema Mjesecu.
1993. – U selu Ahmići izvršen je zločin nad Bošnjacima kad su pripadnici Hrvatskog vijeća odbrane “Jokeri”, “Vitezovi” i brigada “Nikola Šubić Zrinjski” potpomognuti komšijama iz sela napali nenaouružane bošnjačke civile i ubile 116 od njih. Selo Ahmići je uništeno. Porušeno je oko 180 kuća, minirane su obje džamije, zapaljena i srušena je i Osnovna škola u Ahmićima.
1993. – Snage Armije BiH, izvršile zločin nad hrvatskim stanovništvom u selu Trusina u općini Konjic.
1993. – Sa rezolucijom 819 vijeća sigurnosti ujedinjenih nacija Srebrenica je proglašena za sigurnu zonu UN-a.
1994. – Umro je američki pisac afričkog porijekla Ralph Waldo Ellison, čiji je roman “Nevidljivi čovjek” jedan od najimpresivnijih u američkoj književnosti poslije Drugog svjetskog rata. Osnovna tema njegovog jedinog romana jeste traganje za sopstvenim identitetom, a glavni junak – crnci predstavljeni su kao arhetipski obrazac čovjeka koji ostaje nevidljiv zato što mu društvo uskraćuje pravo na samodefinisanje. Djelo je pisano izuzetno sugestivno, s mnoštvom naturalističkih detalja. Takođe je napisao knjigu eseja “Senka i čin”.
1996. – Bivšeg premijera Italije Bettina Craxija italijanski sud je, na osnovu optužnice koja ga je teretila za korupciju, osudio u odsustvu na osam godina i tri mjeseca zatvora. Craxi je pobjegao u Tunis gdje će ostati do smrti.
2003. – U Atini su potpisivanjem Atinske deklaracije u Evropsku uniju primljeni Kipar, Estonija, Litvanija, Letonija, Mađarska, Češka, Slovačka, Slovenija, Malta i Poljska.
2008. – Umro je Edward Lorenz, američki matematičar i meteorolog, idejni tvorac teorije haosa i efekta leptira.
(AbrašMEDIA)