Danas je ponedjeljak, 18. januar/siječanj, 18. dan 2021. godine.
DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
1520. – Kralj Danske i Norveške Kristijan II pobijedio je Šveđane i osvojio Švedsku.
1535. – Španski osvajač Francisco Pizarro osnovao je Limu, sada glavni grad Perua.
1654. – Vođa zaporoških kozaka hetman Bogdan Hmeljnicki, poslije pobjede nad poljskom vojskom, priznao je vrhovnu vlast moskovskog cara, čime je Ukrajina ujedinjena s Rusijom. Kozački ustanak izbio je u aprilu 1648. i ubrzo su se uključili seljaci, gradsko stanovništvo i pravoslavno sveštenstvo, takođe ogorčeni zbog ponašanja poljskih panova, koji su u okupiranoj Ukrajini nasilno pokatoličavali i unijatili pravoslavne vjernike.
1689. – Rođen je Charles Montesquieu, francuski političar i književnik. Montesquieu je napisao mnoge rasprave iz oblasti fizike, političke ekonomije, filozofije koje su značajne za formiranje njegovog racionalističkog pogleda na svijet. U svom kapitalnom djelu “O duhu zakona” Montesquieu je predložio politički sistem u kojem je vlast podijeljena na zakonodavnu, izvršnu i sudsku čime je postao tvorac tzv. Teorije o podjeli vlasti. Takođe, poznat je i po svom konceptu federalizma. Pisao je i o tome kako razni geografski uslovi mogu utjecati na karakter vladavine. Mnoge njegove ideje mogu se naći u francuskoj Deklaraciji o pravima čovjeka i građanina. Sarađivao je na pisanju čuvene Enciklopedije. Njegova najpoznatija djela su satirični roman „Pisma iz Persije” iz 1721. godine.
1778. – James Cook je otkrio Havajsko otočje koje se sastoji od 137 otoka.
1788. – Prvi engleski doseljenici stigli su u Australiju.
1871. – Pruski kralj Wilhelm prvi u Versaju kod Pariza proglašen je za prvog cara Njemačkog carstva koje je, pod dirigentskom palicom pruskog kancelara Otta von Bismarcka, objedinilo njemačke državice. Njemačka je ubrzo nametnula mirovni ugovor poraženoj Francuskoj, otevši joj oblasti Alzas i Lorenu.
1882. – Rođen je engleski pisac Alan Alexander Miln, autor veoma popularnih romana za djecu. Djela: romani “Kad smo bili vrlo mladi”, “Vini Pu”, “Kuća na Puovom uglu”, “Sad nas je šestoro”.
1886. – Rođen je francuski vajar i slikar ruskog porijekla Antoine Pevsner, jedan od najistajnutijih u pokretu ruskih konstruktivista. Studirao je u Kijevu i Petrogradu, a u Francusku je emigrirao 1923. Stvarao je u maniru apstarktnog konstruktivizma, a kasnije je eksperimentisao s dinamičnim spiralnim konstrukcijama i ritmički razvijenim objektima. Smatrao je da umjetnost mora da počiva na osnovnim elementima: prostoru i vremenu.
1892. – Rođen je Oliver Hardy Olio, američki filmski glumac-komičar. Filmovi: “Mi iz Oksforda”, “Dva dobra drugara”, “Fra đavolo”, “Veliki posao”, “Udri brigu na veselje”, “Naša žena”, “Na Divljem zapadu”.
1903. – Prvi bežični telegrafski razgovor preko Atlantika vodili su američki predsednik Theodore Roosevelt i engleski kralj Edward VII.
1904. – Rođen je američki filmski glumac engleskog porijekla Archibald Alexander Leach, poznat kao Cary Grant, koji se iskazao kao sjajan komičar u komedijama Howarda Hawksa, ali i kao tumač karakternih rola u filmovima Alfreda Hitchcocka. Filmovi: “Plava Venera”, “Strašna istina”, “Samo anđeli imaju krila”, “Filadelfijska priča”, “Osumnjičen”, “Ozloglašena”, “Dan i noć”, “Majmunska posla”, “Drž”te lopova!”, “Sjever – sjeverozapad”, “Šarada”.
1909. – Rođen je književnik Oskar Davičo. Oskar Davičo je gimnaziju i Filozofski fakultet završio u Beogradu. Književnim radom počeo je da se bavi vrlo rano, pišući prozne tekstove u Oknu. Sa Đorđem Jovanovićem i Đorđem Kostićem pokreće časopis “Tragovi”. Pripadao je lijevom krilu nadrealističkog pokreta. Svojom prvom knjigom pjesama afirmiše se kao talentovani pisac izuzetnih jezičko-lirskih sposobnosti. Putopisi Među Marksovim partizanima nastaju 1947. godine. Piše filmske scenarije, eseje i osvrte, kao i izuzetno sugestivan roman “Pesma” 1952. godine. Poslije toga, objavljuje dvije zbirke predratne i ratne poezije Višnja za zidom i Hana, kao i liriku Nastanjene oči i Flora. Djela: zbirke pjesama “Višnja za zidom”, “Nastanjene oči”, “Flora”, “Tropi”, “Kairos”, “Trema smrti”, romani “Pesma”, “Beton i svici”, “Radni naslov beskraja”, “Ćutnje”, “Gladi”, “Tajne”, “Bekstva”, “Zavičaji”, “Gospodar zaborava”.
1913. – Rođen je David Daniel Kaminsky, poznat kao Danny Kaye, američki pozorišni i filmski glumac-komičar. Filmovi: “Čudo od čovjeka”, “Momak iz Bruklina”, “Pjesma se rodila”, “Tajni život Voltera Mitija”, “Revizor”.
1919. – Francuski premijer Georges Clemenceau otvorio je Versajsku mirovnu konferenciju. Nakon prvog svjetskog rata mirovni sporazumi zaključeni su sa svakom pobijeđenom državom posebno.
1936. – Umro je engleski pisac Rudyard Kipling, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1907, majstor kratkih priča u kojima su s puno efekata isprepleteni humor i užas. Njegova proza oslikava život u Indiji, u kojoj je rođen, s izuzetnim smislom za svijet djece i životinja. Djela: “Knjiga o džungli”, “Hrabri kapetan”, “Kim”, “U bijelom i crnom”, “Priče za djecu”, “Istinite priče”.
1939. – Od povreda umro je ljekar Dragiša Mišović, dva dana poslije policijski insceniranog sudara u Beogradu tramvaja i automobila kojim su ga prevozili u zatvor. Njegova sahrana u Čačku, kojoj je prisustvovalo više od 10.000 ljudi, bila je jedna od najvećih antifašističkih manifestacija u Jugoslaviji prije Drugog svjetskog rata. Tokom studija u Francuskoj postao je član tamošnje komunističke partije, zbog čega mu je ukinuta stipendija, pa je medicinu završio u Pragu. Premda krhkog zdravlja, istakao se u borbi protiv Šestojanuarske diktature i bio veoma aktivan od 1936. do 1938. u stvaranju Narodnog fronta za borbu protiv fašizma.
1943. – Pobuna Jevreja u varšavskom Getu.
1943. – Sovjetske trupe u Drugom svjetskom ratu, poslije sedam dana ogorčenih borbi sa njemačkim snagama, uspjele da olabave obruč oko Lenjingrada, koji su Nijemci stvorili 16 mjeseci ranije.
1955. – Rođen je Dario Džamonja, bosanskohercegovački novinar i pisac kratke priče.
1977. – U avionskoj nesreći na putu za Sarajevo poginuo je Džemal Bijedić, predsjednik vlade SFRJ. Tragično je nastradala i njegova supruga Razija i još šest putnika.
1987. – Umro je Sergio Blažić, pjevač i član rock grupe Atomsko sklonište.
1991. – Parlament Jordana osudio vazdušne napade na Irak u operaciji “Pustinjska oluja” i pozvao arapske i islamske zemlje na akciju protiv interesa SAD i država koje učestvuju u masovnom bombardovanju iračkih ciljeva. Istog dana Irak je ispalio osam raketa “scud” na Izrael, pokušavajući da jevrejsku državu uvuče u Zalivski rat.
2000. – Bivši njemački kancelar Helmut Kohl podnio je ostavku na mjesto počasnog predsjednika Demohrišćanske unije pod pritiskom finansijskog skandala, odnosno protivzakonitog skupljanja novčanih donacija dok je predvodio njemačku vladu.
2002. – Vlada Siera Leonea objavljuje kraj građanskog rata u kojem je život izgubilo 50.000 ljudi, uglavnom civila.
2008. – Umro je Ugo Pirro, italijanski scenarista, dobitnik “Oskara”.
2016. – Sedam država Evropske Unije zbog izbjegličke krize ukinulo Schengen.
(AbrašMEDIA)