Danas je petak, 18. jun/lipanj, 169. dan 2021. godine.
DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
1155. – Fridrik I. Barbarossa okrunjen za cara Svetog Rimskog Carstva.
1429. – Francuske snage pod vođstvom Jovanke Orleanke i vojvode od Alensona kod Patea sustigle i porazile engleske trupe, koje su se povlačile poslije neuspjele opsade Orleana.
1799. – Rođen je William Lassell, engleski amater astronomije koji se usavršio u izradi teleskopa i uspio da otkrije najpre Neptunov satelit, a potom Saturnov osmi satelit i, još kasnije, dva Uranova satelita. S privremene opservatorije na Malti, teleskopom od četiri stope u prečniku, otkrio je preko 600 novih maglina.
1812. – SAD su objavile rat Velikoj Britaniji.
1812. – Rođen je ruski pisac Ivan Aleksandrovič Gončarov, koji je sjajnim stilom opisao stagnaciju, mrtvilo i parazitizam ruskog plemstva polovinom 19. vijeka. Atmosferi apatije i besmislenosti, koja je obuzela rusko plemstvo, suprotstavio je sve snažniji prodor vitalnih duhova mlade građanske klase. Ime Oblomov glavnog junaka drugog dijela istoimenog romana-trilogije i pojam “oblomovština” postali su sinonimi za apatiju i bezvoljnost. Izvrsnim stilsko-jezičkim i psihološkim postupkom u oblikovanju glavnog junaka, prirodnim dijalogom, mnoštvom detalja koji stvaraju atmosferu i dopunjuju osnovnu poruku djela, pisac je ovaplotio stagnaciju, mrtvilo i parazitizam u kmetskoj Rusiji njegovog doba. Ostala djela: romani “Obična priča”, “Ponor”, eseji “Milion grčeva”, “Bolje ikad nego nikad”, “Uspomene o Bjelinskom”, putopis “Fregata Palada”.
1812. – Kongres SAD usvojio deklaraciju o objavi rata Velikoj Britaniji zbog nametnutih trgovinskih ograničenja.
1815. – Bitka kod Waterlooa u kojoj su udružene britanske i pruske trupe pod komandom britanskog i pruskog vojskovođe Wellingtona i Blüchera konačno potukle Napoleona Bonapartu i označile kraj napoleonskih ratova.
1830. – Francuska započela invaziju na Alžir.
1882. – Rođen je bugarski revolucionar i državnik Georgi Mihajlovič Dimitrov, vođa i jedan od tvoraca Komunističke partije Bugarske, prvi predsjednik bugarske vlade poslije Drugog svjetskog rata, generalni sekretar Kominterne od 1935. do 1943. Poslije paljevine Rajhstaga 1933, za koju su nacisti pokušali da optuže komuniste, sudio mu je nacistički sud na Lajpciškom procesu. Sjajnom odbranom pretvorio je suđenje u optužbu protiv fašizma i veliku blamažu režima Adolfa Hitlera, što je imalo izuzetan odjek u cijelom svijetu. Kad je Informbiro napao Jugoslaviju 1948, pokušao je – što je tada bilo veoma rizično – da očuva prijateljstvo i saradnju s Jugoslavijom.
1928. – Norveški polarni istraživač Rual Amundsen, prvi čovjek koji je osvojio Južni pol, nestao je tokom leta avionom iznad Sjevernog ledenog okeana. Ka Sjevernom polu je poletio pokušavajući da pronađe nestalu italijansku ekspediciju i očito je poginuo u avionskoj nesreći. Istraživao je predjele oko Sjevernog i Južnog pola i na najjužniju tačku Zemlje je dospio 14. decembra 1911, a Sjeverni pol je preletio u maju 1926. Prvi je od 1903. do 1906. prošao cio Sjeverozapadni prolaz sjeverno od Amerike, između Atlantskog okeana i Beringovog moreuza i od 1918. do 1921. Sjeveroistočni prolaz sjeverno od Evrope, od Norveške do Beringovog mora. Napisao je djelo “Južni pol”.
1932. – U Ženevi je osnovana FIBA, svjetska košarkaška organizacija.
1936. – Umro je ruski književnik Maksim Gorki (1868.- 1936.). Pisao je uglavnom pripovijetke, bio je revolucionar, borio se protiv cara zastupajući prava narodnjaka i siromašnih.
1940. – Francuski general Charles de Gaulle u Drugom svjetskom ratu iz Londona uputio radio poruku zemljacima da se odupru okupaciji nacističke Njemačke i objavio da je on vođa “slobodnih Francuza”.
1942. – U Liverpoolu je rođen Paul McCartney, ikona muzike dvadesetog stoljeća, bivši član Beatlesa. U Ginnessovu knjigu rekorda ubilježen je kao muzičar sa najvećim brojem hitova na prvom mjestu svjetskih top-lista.
1948. – Komisija UN-a za ljudska prava usvaja Opću deklaraciju o ljudskim pravima. U prvom članku stoji: “Sva ljudska bića rađaju se slobodna i jednaka u svojim pravima. Ona su obdarena razumom i savješću pa jedna prema drugima trebaju postupati u duhu bratstva”.
1953. – Proglašena je Republika Egipat na čelu sa generalom Mohamedom Nagibom – vođom pobune u kojoj je 1952. s vlasti zbačen kralj Faruk – predsjednik.
1969. – Lansirana je, iz svemirskog centra Kennedy, Apollo 10, četvrta Apollo misija s ljudskom posadom koju su činili Thomas Stafford, John W. Young i Eugene Andrew Cernan. Primarni zadaci misije bili su osposobljavanje i testiranje posade, uređaja i letjelice za pružanje podrške letjelici i posadi koja će u slijedećoj misiji izvršiti zadatak slijetanja na Mjesec, kao i testiranje samog mjesečevog modula u uvjetima mjesečeve orbite i okoliša. Stoga se može reći da je ova misija bila generalna proba za stvarno slijetanje misije Apollo 11 na Mjesec. Misija broj 10 uspješno je obavljena, mjesečev modul se odvojio i nakon nešto više od osam sati u mjesečevoj orbiti, tijekom kojih se približio na do tada najbližu točku od 15.5 kilometara nad površinom, spojio sa servisnim modulom. Uz Apollo 10 veže se i manje poznati detalj. Prema Guinnessu, misija je tokom povratka s Mjeseca na Zemlju postavila brzinski rekord za vozila s posadom i to letjevši brzinom od 11.08 km/s, odnosno 39.897 km/h.
1970. – Rođena je, u Upper Darbyju u Pennsylvaniji, američka spisateljica, komičarka, glumica i producentica Tina Fey, dobitnica pet Emmyja, tri Zlatna globusa i dvije nagrade SAG, zapažena po radu na emisijama i filmovima Saturday Night Live, Upright Citizens Brigade, 30 Rock, Baby Mama i The Invention of Lying, ali vjerojatno najpoznatija po komičnoj imitaciji Sarah Palin tokom predsjedničkih izbora u SAD-u.
1974. – Umro je general Crvene armije Georgij Žukov.
1993. – Savjet bezbjednosti UN-a odobrava slanje 7.600 pripadnika mirovnih snaga u šest gradova Bosne i Hercegovine.
1995. – Snage VRS oslobodile posljednje od 372 pripadnika mirovnih snaga u BiH koje su držale kao taoce od kraja maja, poslije napada aviona NATO na srpske položaje u okolini Pala.
1996. – Savjet bezbjednosti UN ukinuo embargo na uvoz oružja u bivše jugoslovenske republike, uveden 25. septembra 1995. godine. Ukidanje embarga značilo je i suspenziju nadgledanja, koje su NATO i EU vršile tri godine u Jadranskom moru. Tokom ove operacije prekontrolisano je oko 74.000 brodova.
1997. – Lidera Crvenih Kmera Pola Pota zarobila grupa njegovih bivših sljedbenika i osudila na doživotnu robiju.
1998. – Bivši komandant ustaškog koncentracionog logora Jasenovac i ratni zločinac Dinko Šakić stigao je iz Argentine na zagrebački aerodrom, gdje su ga hrvatski pravosudni organi službeno uhapsili i sproveli u istražni zatvor.
2001. – Umro je Davorin Popović, legendarni pjevač grupe “Indexi”.
2004. – Lideri 25 zemalja usvojili su prvi povijesni Ustav EU, nakon dvodnevnih pregovora na skupu u Bruxellesu.
2004. – Bivši načelnik Štaba Zvorničke brigade Vojske Republike Srpske Dragan Obrenović upućen u Norvešku na izdržavanje kazne od 17 godina zatvora, koja mu je izrečena zbog progona srebreničkih bošnjaka.
2006. – Bh. kantautor Adi Lukovac poginuo je u saobraćajnoj nesreći.
2007. – U Sarajevu predstavljen projekat Istraživačko-dokumentacionog centra u kojem se navodi da je u ratu u BiH od 1992. i 1995. poginulo ukupno 97.207 osoba – od čega 64.036 su Bošnjaci-muslimani, 24.905 žrtava je srpske nacionalnosti, 7.788 Hrvata i 478 ostalih.
2009. – Lansirana je NASA-ina svemirska letjelica Lunar Reconnaissance Orbiter.
2010. – Umro je José Saramago, portugalski književnik i dobitnik Nobelove nagrade.
2010. – Umro je arhitekta Bogdan Bogdanović. Bio je značajan neimar memorijalne arhitekture, spomen-obilježja podignutih u drugoj polovini dvadesetog vijeka, žrtvama fašizma u Drugom svjetskom ratu, širom SFR Jugoslavije, a od kojih je najpoznatiji Kameni cvijet u Spomen području Jasenovac. Njegovo djelo je i Partizansko spomen groblje u Mostaru.
(AbrašMEDIA)