Danas je nedjelja, 19. mart/ožujak, 78. dan 2023. godine.
DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
1279. – Mongolskom pobjedom u bitci kod Jamena završena Song dinastija u carskoj Kini.
1563. – Mirom u Amboazu završen je prvi vjerski rat u Francuskoj i hugenoti su dobili ograničenu slobodu ispovijedanja religije.
1687. – Potraga za ušćem rijeke Mississippi pod vodstvom francuskog istraživača Roberta Caveliera de La Sallea završila pobunom i njegovim ubistvom u Texasu.
1796. – Republika Francuska donijela je Dekret o slobodi štampe, koji je po dolasku Napoleona na vlast dvije godine kasnije prestao da važi, a štampa je podvrgnuta strogoj cenzuri.
1812. – Španski parlament u Kadisu usvojio je liberalni ustav, koji je postao ideal slobodoumnih težnji južnoromanskih naroda. Poslije povratka na prijesto 1813. kralj Ferdinand Sedmi je ukinuo ustav i obnovio feudalno-apsolutistički poredak, ali ga je poslije izbijanja ustanka, 1820. godine, pod pritiskom ustanika vratio na snagu.
1813. – Rođen je škotski ljekar, misionar i istraživač Afrike David Livingstone, koji je 1855. otkrio Viktorijine vodopade. Prvi je istraživao pustinju Kalahari, basen rijeke Zambezi, jezero Njasu i druga jezera i izvorište rijeke Kongo. Više od 30 godina je proveo u Africi. Kao najveći britanski istraživač Afrike, sahranjen je u Vestminsterskoj katedrali u Londonu.
1861. – Englezi su, nakon višegodišnjih borbi, ugušili pobunu domorodačkog stanovništva Maora na Novom Zelandu i oni su se povukli u unutrašnjost ostrva.
1900. – Rođen je francuski fizičar i hemičar Jean Frédéric Joliot, poznat kao Jean Frédéric Joliot Curie, koji je sa suprugom Irenom – kćerkom nobelovaca Pierrea i Marije Kiri – 1935. podijelio Nobelovu nagradu za hemiju. Prvi su stvorili vještačke radioaktivne supstance: nuklide fosfora, azota, silicijuma. Eksperimentalno su dokazali da se svjetlost može preobratiti u čestice. Od 1946. je rukovodio Komesarijatom za atomsku energiju i pod njegovim rukovodstvom je 1948. konstruisan prvi francuski atomski reaktor.
1906. – Rođen je njemački ratni zločinac Adolf Eichmann, glavni izvršilac zamisli Adolfa Hitlera o “konačnom rješenju” jevrejskog pitanja u vrijeme Drugog svjetskog rata. U sudskom procesu u Izraelu je utvrđeno da je tokom nacističke strahovlade u Evropi rukovodio zločinačkom mašinerijom koja je poslala u smrt šest miliona ljudi, većinom Jevreja, izrečena mu je smrtna presuda i 1962. je obješen.
1915. – Planeta Pluton po prvi put fotografirana, 15 godina prije nego što ju je konačno otkrio Clyde Tombaugh na Lowell opservatoriju.
1917. – Sile Antante su u Prvom svjetskom ratu sprovele pomorsku blokadu Grčke i tako pokrenule proces političkih borbi koje su tu zemlju dovele u njihov ratni savez, zbog čega je progermanski orijentisan kralj Konstantin Prvi 1917. abdicirao u korist sina Aleksandra.
1920. – SAD su odbile da potpišu Versajski ugovor poslije Prvog svjetskog rata i priključe se Društvu naroda zbog bojazni od uvlačenja u rat u slučaju napada na neku članicu Društva.
1932. – Službeno otvoren Sydney Harbour Bridge, glavni simbol Sydneyja.
1945. – Vlada Velike Britanije priznala je vladu Demokratske Federativne Jugoslavije, na čijem čelu je bio Josip Broz.
1978. – Izraelska vojska okupirala je veći dio juga Libana.
1991. – Narodna skupština Srbije preuzela je ovlašćenja raspuštene Skupštine Kosova i razriješila dužnosti Rizu Sapundžiju, člana Predsjedništva SFR Jugoslavije sa Kosova.
1994. – Trupe vlade u Pnom Penu su zauzele grad Pailin na istoku Kambodže, glavno uporište maoističkog gerilskog pokreta Crvenih Kmera.
1996. – Policija Federacije BiH ušla je u Grbavicu, posljednju sarajevsku opštinu koju su držale srpske snage. Time je završen transfer vlasti u sarajevskim opštinama koje su prema Dejtonskom sporazumu pripale Federaciji BiH. Najveći dio srpskog stanovništva je dva dana ranije napustio Grbavicu, a prema podacima Ifora, tokom transfera vlasti iz Sarajeva se iselilo oko 60.000 Srba.
1997. – Umro je američki slikar holandskog porijekla Willem de Kooning, utemeljivač apstraktnog ekspresionizma, koji je četrdesetih godina 20. vijeka preobrazio slikarstvo u SAD. Njegove slike rastresite građe i nemirne linije, u kojima je istraživao nagonsku, plahovitu, pa i brutalnu ljudsku prirodu, snažan su protest protiv ledenog, bezličnog svijeta otuđene tehničke civilizacije.
2011. – Počinje spoljna vojna intervencija u Libiji, koju pokreću francuske zračne snage pod nazivom “Harmattan”, nakon što Gadafijevi vojnici nisu uspjeli preuzeti Benghazi.
(AbrašMEDIA)