Danas je ponedjeljak, 21. oktobar/listopad, 295. dan 2024. godine.
DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
1772. – Rođen je engleski književnik Samuel Taylor Coleridge, jedan od najznačajnijih engleskih književnih kritičara i romantičarskih pjesnika. Kao mislilac je pod uticajem njemačke idealističke filozofije zastupao spiritualno i religiozno tumačenje života, nasuprot engleskoj empirističkoj filozofiji. Djela: poeme “Kristobela”, “Kublaj Kan”, zbirka pjesama “Lirske balade” (s Williamom Wordsworthom), kritike “Predavanja”.
1805. – U pomorskoj bitki kod Trafalgara admiral Horatio Nelson potukao je Napoleonovo brodovlje i izgubio život.
1833. – Rođen je švedski kemičar i izumitelj Alfred Nobel, koji je pronalaskom dinamita 1867. stekao ogromno bogatstvo. Želeći da se dinamit koristi isključivo u mirnodopske svrhe, testamentom je ostavio fond od 9,2 miliona dolara za dodjeljivanje nagrada za vanredna dostignuća u fizici, hemiji, medicini, književnosti i zalaganju za mir. Prvu Nobelovu nagradu Kraljevska švedska akademija je dodijelila 1901, pet godina poslije Nobelove smrti. Od 1969. Akademija dodjeljuje i nagradu za ekonomiju. Nagradu za mir dodjeljuje Nobelov komitet u Oslu.
1879. – Thomas Alva Edison testira prvu žarulju.
1908. – Bombaška afera u kraljevini Crnoj Gori.
1917. – Rođen je američki jazz glazbenik Dizzy Gillespie, jedan od najboljih trubača i improvizatora u istoriji džeza. Odigrao je presudnu ulogu u stvaranju tzv. bi-bap muzike.
1938. – Japanske okupacione trupe poslije nekoliko mjeseci bombardovanja zauzele kineski grad Kanton.
1941. – Nijemci u roku tri dana pobili 3.000 muškaraca Kragujevca. Dan ranije njemačka vojska je sastavila obruč oko grada, a patrole su hapsile ljude po kućama, radnjama, kafanama, crkvama, kancelarijama. U gimnaziji su pokupili sve đake od petog do osmog razreda, profesore i direktora Milivoja Pavlovića, koji je odbio milost okupatora i podijelio sudbinu đaka. Kragujevački pokolj je jedan od najvećih i najmonstruoznijih u Drugom svjetskom ratu izvršen nad civilnim stanovništvom u jednom mjestu i u jednom danu. Kao znak sjećanja na užasan zločin kod spomenika poginulim u Šumaricama u Kragujevcu svake godine se održava “Veliki školski čas”, uz učešće umjetnika, đaka i građana iz svih krajeva zemlje.
1944. – Američke trupe zauzele Ahen, prvi veći njemački grad koji je u Drugom svjetskom ratu pao u ruke saveznika.
1969. – Umro je američki književnik Jack Kerouac, najpoznatiji romansijer bitničkog pokreta američkih književnika pedesetih godina 20. vijeka, kojem je i dao ime. Najčešće teme njegovih romana su seks, droga, misticizam, brzina, kult uživanja i traženje Boga. Djela: romani “Na putu”, “Podzemljaši”, “Doktor Saks”, “Magi Kasidi”, “Anđeli pustoši”, “Bog Sar”, “Satira u Parizu”, knjige pjesama “Meksiko Siti bluz”, himna “Bože, moli se za mene”, “Razbacane pjesme”, putopis “Usamljeni putnik”, filozofski traktat “Svete knjige zlatne vječnosti”.
1984. – Umro francuski filmski režiser François Truffaut, jedan od tvoraca “novog talasa” francuskog filma. Trifo je svjetsku slavu stekao već prvim filmom – “400 udaraca”, snimljenim 1959. Ostali filmovi: “Žil i Džim”, “Američka noć”, “Priča o Adeli”, “Pucajte na pijanistu”, “Divlje dijete”, “Susjetka”, “Posljednji metro”, “Ukradeni poljupci”.
1991. – Jedinice Jugoslovenske narodne armije napustile Sloveniju, koja se otcijepila od Jugoslavije. Iz Koparske luke isplovio brod “Galeb” sa 1.135 vojnika i starješina, dok je brod “Sveti Stefan”, natovaren opremom i neborbenim vozilima, zadržan nekoliko sati pod obrazloženjem da je u njemu bilo lako naoružanje.
1992. – Umro je Dr Ante Ciliga, hrvatski (istarski) komunist, novinar i pisac, poznat po svojoj kritici staljinizma u vrijeme Velikog terora. Bio je osnivač Komunističke partije Jugoslavije.
1994. – SAD i Sjeverna Koreja potpisale sporazum, prema kojem će Pjongjang zamrznuti i potom napustiti nuklearni program.
1994. – Savjet bezbjednosti UN pozvao Armiju BiH da bezuslovno povuče vojnike iz delimitarizovane zone na Igmanu.
2003. – Generalna skupština UN usvojila rezoluciju kojom se od Izraela zahtijeva da obustavi izgradnju bezbjednosnog zida koji zalazi duboko u palestinsku teritoriju na Zapadnoj obali.
(AbrašMEDIA)