Danas je srijeda, 21. februar/veljača, 52. dan 2024. godine.
DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
1431. – Počelo je suđenje Ivanki Orleanki.
1677. – Umro je holandski filozof Baruch de Spinoza, tvorac monističkog determinizma i jedan od osnivača liberalističke političke filozofije. Znatno je utjecao na francusku prosvetiteljsku filozofiju i na njemačku filozofiju. U mladosti je isključen iz jevrejske zajednice i anatemisan pod optužbom da je govorio o tjelesnoj prirodi Boga, koga je zamišljao kao apsolutnu supstancu koja je uzrok samoj sebi. Izdržavao se brušenjem optičkih sočiva i odbio je katedru ponuđenu u Hajdelbergu, jer je želio da očuva potpunu intelektualnu nezavisnost. Pisao je na latinskom jeziku. Za života je objavio samo “Principe filozofije Renea Dekarta” i “Teološko-politički traktat”. Posthumno je objavljeno njegovo kapitalno djelo “Etika”, podijeljeno u pet dijelova – o Bogu, o prirodi i porijeklu duha, o porijeklu i prirodi afekata, o ljudskom ropstvu ili o snazi afekata, o moći razuma ili ljudskoj slobodi. Spinoza je dokazivao da filozofija “nema druge svrhe osim istine “, dok religija “teži jedino pokoravanju i pobožnosti “.
1795. – Francuska Ustavom ustanovljava slobodu vjeroispovijesti.
1795. – Holandija je predala Velikoj Britaniji ostrvo Cejlon u Indijskom okeanu.
1836. – Rođen je francuski kompozitor Léo Delibes, romantičarski stvaralac koji je među prvima komponovao simfonijski balet i razvijao ga do pantomime. Komponovao je i opere i operete, lake, dopadljive i elegantne melodike. Ispoljavao je melodijsku fantaziju i smisao za instrumentalne efekte. Djela: baleti “Kopelija “, “Silvija “, opera “Lakme “.
1838. – Američki fizičar, slikar i izumitelj Samuel Finley Breese Mose demonstrirao je američkom predsjedniku Martinu van Burneu u Washingtonu svoj izum – telegraf, aparat za slanje šifriranih brzojava na veću udaljenost.
1848. – U Londonu je objavljen Manifest komunističke partije, koji su napisali Karl Marx i Friedrich Engels.
1866. – Rođen je njemački bakteriolog August von Wasserman, koji je 1906. uveo metodu pregleda krvi (Vasermanova reakcija), pomoću koje je utvrđivano postojanje sifilisa. Proučavao je i strukturu ćelija, antitoksine, uzroke tuberkuloze i raka i bavio se izolacijom i identifikacijom zaraznih klica.
1888. – Umro je novinar i publicista Dimitrije Mita Cenić, sljedbenik Svetozara Markovića, najistaknutija ličnost radničkog pokreta u Srbiji od 1875. do smrti. Kao student medicine iz Francuske je protjeran pod optužbom za pripremu atentata na kneza Milana Obrenovića, koji je tada boravio u Parizu. U Srbiji je potom optužen da priprema prevrat i osuđen na osam godina robije u teškim okovima. Po izlasku iz zatvora pokrenuo je listove “Radnik “, zatim “Borbu“, “Istinu ” i političko-književnu reviju “Čas“.
1893. – Rođen je španski gitarista Andrés Segovia, najveći majstor tog instrumenta u 20. vijeku.
1903. – Rođena je američka spisateljica francuskog porijekla Anaïs Nin, čiji su dnevnici remek-djelo samoanalize i zanimljivo svjedočanstvo o modernoj boemiji. Osnovna tema njenih romana je traganje za vlastitim identitetom, a pisala je i po narudžbini erotske priče za kolekcionare erotike. Djela: romani “Požarne ljestve“, “Kuća incesta“, “Zavođenje Minotaura“, “Djeca albatrosa“, “Špijun u kući ljubavi“, zbirka priča “Pod staklenim zvonom“, priče “Venerina delta“, “Ptičice “, studije “D. H. Lorens: neprofesionalna studija“, “Roman budućnosti“.
1907. – Rođen je engleski pisac Wystan Hugh Auden, duhovni vođa nove škole ljevičarskih pjesnika koji su u deceniji uoči Španskog građanskog rata obnovili englesku poeziju i pisali pod utjecajem Tomasa Eliota. Vatreno je podržavao republikance u Španiji, a otadžbinu je napustio 1939. u znak protesta zbog potpisivanja Minhenskog sporazuma s Adolfom Hitlerom i do 1972. je živio u SAD. Pretežno intelektualni pjesnik, bio je više zaokupljen idejama nego senzacijama i stvarima i pisao je poeziju čiji je jezik blizak konvencionalnom govoru. Djela: zbirke pjesama “Pjesme”, “Govornici”, “Ples smrti”, “Gle, stranče”, “Drugo vrijeme”, “Novogodišnje pismo”, “Ahilov štit”, “Oko kuće”, “Grad bez zidova”, “Za sada”, drame – pisane s Kristoferom Iservudom – “Pas ispod kože”, “Uspon F6”, “Na granici”, eseji “Sporedni svjetovi”.
1916. – Njemačkim napadom počela bitka kod Verdena u Francuskoj, najkrvavija u Prvom svjetskom ratu, u kojoj je do decembra 1916. poginulo oko milion njemačkih i francuskih vojnika. Francuzi su se odbranili, a ogromni ljudski i materijalni gubici izazvali su opadanje ekonomske i vojne moći Njemačke.
1933. – Rođena je američka pjevačica džeza i bluza Nina Simone.
1947. – Američki pronalazač Edvin Herbert Land demonstrirao je u Njujorku prvu “instant kameru“, Polaroid.
1958. – Gamal Abdel Naser izabran je za prvog predsjednika Ujedinjene Arapske Republike, federacije Egipta i Sirije.
1963. – SSSR upozorio SAD da bi napad na Kubu mogao da znači svjetski rat.
1965. – Ubijen je borac za prava afroamerikanaca Malcolm X, u trenutku dok je u New Yorku govorio na skupu svoje Afro-američke organizacije jedinstva.
1972. – Richard Nixon posjetio NR Kinu. Time je postao prvi američki predsjednik koji je bio u NR Kini od njenog ustanovljavanja 1949.
1974. – U Skupštini SFRJ proglašen Ustav za koji je rečeno da je “nova etapa u razvitku jugoslovenskog socijalističkog samoupravljanja “.
1984. – U Moskvi je umro ruski književnik Mihail Aleksandrovič Šolohov. Njegovo najbolje djelo je roman “Tihi Don“, o životu Kozaka. Godine 1965. dobio je Nobelovu nagradu za književnost.
1991. – Umrla je engleska balerina Margot Fonteyn, jedna od najvećih u 20. vijeku, koja je svakom liku davala posebnu dramsku snagu. Sa izvanrednim uspjehom je širom svijeta igrala niz uloga u klasičnim baletima, poput “Žizele“, “Labudovog jezera“, “Začarane ljepotice“.
1992. – Vijeće sigurnosti UN-a odobrilo slanje 14.000 vojnika, u sklopu mirovnih snaga, za Jugoslaviju u mandatu od 12 mjeseci. Centralno mjesto “plavih šljemova” (UNPROFOR-a) smješteno je u Sarajevu.
2003. – Izvršen je pokušaj atentata na predsjednika Vlade Srbije Zorana Đinđića na auto-putu u Novom Beogradu. Dejan Milenković-Bagzi kamionom naletio je na kolonu automobila u kojoj se nalazio i Đinđić, koji je krenuo u zvaničnu posjetu RS. Đinđić je ubijen 12. marta iste godine.
2006. – Milan Lukić, optužen za komandovanje paravojnom grupom koja je ubila desetine Bošnjaka tokom rata u BiH, stigao u Haški tribunal iz Argentine, gdje je uhapšen.
2008. – Skoro 200.000 ljudi demonstriralo je u centru Beograda protiv neovisnosti Kosova. Napali su i zapalili američko veleposlanstvo, te oštetili još neka veleposlanstva.
(AbrašMEDIA)