Danas je petak, 22. mart/ožujak, 82. dan 2024. godine.
DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
238. – Gordijan I i njegov sin Gordijan II proglašeni u Kartagini za careve protiv legitimnog cara Maksimina i Tračanina.
1312. – Papa Klement V ukinuo francuski monaški viteški red Templara, osnovan u Palestini 1118. radi zaštite poklonika Hristovog groba.
1599. – Rođen je flamanski slikar Anthonis van Dyck, istaknuti predstavnik Flamanske slikarske škole, na koga je snažno utjecao Paul Rubens, u čijem je ateljeu u mladosti radio. Potom je otišao u Italiju, pa u Francusku, a u London je došao 1632. i postao dvorski slikar kralja Čarlsa Prvog i portretista engleskog visokog društva. Njegove religiozne kompozicije osrednje su vrijednosti, ali se proslavio portretima, koje odlikuje plemenitost izraza, suptilnost palete i ozbiljna psihološka analiza.
1794. – Kongres SAD-a usvojio je zakon kojim je američkim brodovima zabranjen prevoz robova iz Afrike u Ameriku.
1832. – Umro je njemački pisac Johann Wolfgang von Goethe, velikan svjetske književnosti. Nekoliko godina poslije završenih studija prava u Stazburu preselio se u Vajmar, gdje je 28 godina bio upravnik pozorišta. Bio je obnovitelj lirike, drame, epa i romana, intenzivno se bavio filozofijom, prirodnim naukama, slikarstvom i državničkim poslovima u Vajmaru. Djela: romani “Faust”, “Vilhelm Majster”, “Jadi mladog Vertera”, “Izbor po srodnosti”, drame “Gec od Birlinhema”, “Egmont”, “Ifigenija na Tauridi”, “Torkvato Taso”, tragedije “Klaviho”, “Vanbračna kći”, ep “Herman i Doroteja”, putopis “Putovanje po Italiji”, autobiografsko djelo “Iz mog života”, poezija “Marijenbadska elegija”, “Rimske elegije”, “Zapadno-istočni divan”, epigrami “Ksenije”, optičko djelo “Teorija boja”.
1848. – Pobunjena Venecija proglasila je nezavisnost od Austrije.
1859. – Rođen je bosanskohercegovački arhitekta Josip Vancaš.
1895. – Pioniri filma braća Auguste and Louis Lumière u Parizu prvi put su demonstrirali pokretne slike, upotrebivši celuloidnu traku.
1917. – SAD, poslije pobjede Februarske revolucije u Rusiji, prve su priznale privremenu vladu Aleksandra Kerenskog.
1919. – Prva međunarodna avionska linija uspostavljena između Pariza i Brisela.
1928. – Veljko Bulajić, jugoslovenski redatelj, rođen je u Crnoj Gori, poznat kao autor najspektakularnijih filmskih ostvarenja jugoslavenske kinematografije.
1933. – Rođen iranski državnik Abolhasan Bani Sadr, koji je 1980. izabran za prvog predsjednika Irana, poslije zbacivanja šaha Reze Pahlavija u islamskoj revoluciji. Zbog neslaganja sa politikom iranskih vjerskih vođa, 17 mjeseci pošto je postao šef države prinuđen je da ode u izbjeglištvo u Francusku.
1945. – Egipat, Irak, Jordan, Liban i Sirija u Kairu su osnovali Arapsku ligu.
1948. – Rođen je Andrew Lloyd Webber, britanski kompozitor mjuzikala.
1950. – Rođen je Goran Bregović, bosanskohercegovački kompozitor rock i etno-pop muzike i osnivač Bijelog dugmeta. Bijelo dugme je sigurno najpopularniji i jedan od najutjecajnijih rock sastava svih vremena na prostoru bivše Jugoslavije. U petnaest godina rada objavili su devet studijskih, tri koncertna albuma i mnogobrojna kompilacijska izdanja. Njegov prvi projekat filmske muzike je bio film Emira Kusturice Dom za vješanje (1989.) koji je postigao veliki uspjeh (i film i muzika iz filma). Bregović i Kusturica nastavljaju saradnju i na Kusturičinom slijedećem filmu – Arizona Dream snimljenom 1993. (zanimljivo da je Bregovićevu muziku izvodio američki roker Iggy Pop). Sljedeći njegov projekat, muzika za film Kraljica Margo opet postiže veliki uspeh, a film je dobio dvije nagrade na Kanskom festivalu 1994. Slijedeće godine Zlatnu palma osvaja Kusturičin “Underground” za koji je Bregović komponovao muziku.
1960. – Rođen je Bojan Pečar, srbijanski rock muzičar, basista EKV-a.
1995. – Valeri Vladimirovič Poljakov (1942.), ruski astronaut, vraća se sa svemirske stanice Mir nakon što je proveo 437 dana u svemiru, što je ujedno tada bio rekordni svemirski let.
2001. – Savjet bezbjednosti UN-a jednoglasno je usvojio Rezoluciju 1345 kojom se oštro osuđuje nasilje albanskih ekstremista u Makedoniji.
2004. – Parlamentarna skupština BiH usvojila je Zakon o obavještajno-bezbjednosnoj agenciji koji predviđa spajanje postojećih obavještajnih službi entiteta.
2004. – U Mostaru je izvršena primopredaja međunarodnog aerodroma Mostar, koji je iz nadležnosti SFOR-a prešao u nadležnost grada Mostara i Federalne direkcije za civilno vazduhoplovstvo.
2004. – Umro je Slobodan “Bodo” Kovačević, bosanskohercegovački gitarista. Karijeru je započeo u sarajevskom bendu “Lutalice”. Sredinom šezdesetih godina pridružio se “Indexima”. Bodo Kovačević je bio najplodniji autor u Indexima, potpisujući mnoge od njihovih najznačajnijih pjesama, odnosno kompozitor, aranžer i producent koji je grupu vukao prema stalnim eksperimentima. Najslavije muzičke teme Indexa potpisao je upravo Bodo Kovačević samostalno (Plima, Negdje na kraju u zatišju, Modra rijeka) ili u saradnji s Fadilom Redžićem (Balada, Svijet u kome živim). Remek djelo Indexa, konceptualni album Modra rijeka iz 1978. godine zamisao je Slobodana Kovačevića, koji je i autor gotovo svih tema na albumu. Album je ko-producirao Nikola Borota, koji se od tekstopisca i kompozitora prometnuo u jednog od najznačajnih muzičkih producenata ovih prostora. Svirao je gitare i učestvovao u aranžiranju prvog i jednog od najboljih, po mnogima zapravo i najboljeg albuma Josipe Lisac, “Dnevnik jedne ljubavi” iz 1973. godine, komponirao muzičke teme za ceremoniju ZOI Sarajevo ”84, surađivao je sa Esadom Arnautalićem na njegovom projektu “Muzika raspoloženja”, napisao muziku za predstavu “Mandragola” Kamernog teatra 55 u Sarajevu i “Posljednja potraga za zlatom” Narodnog pozorišta Sarajevo.
2006. – Baskijska sepratistička organizacija ETA proglasila je stalni prekid vatre.
(AbrašMEDIA)