Danas je ponedjeljak, 22. april/travanj, 113. dan 2024. godine.
DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
1370. – U Parizu položen kamen temeljac za izgradnju Bastilje pod kraljem Karlom V kao dio utvrđenja protiv napada od strane Engleza u Stogodišnjem ratu.
1513. – Španski istraživač Juan Ponce de León otkrio je Floridu, koja ostaje pod španskom vlašću do 1763. godine.
1529. – U Zaragozi potpisan ugovor kojim su Španija i Portugal odredili granice interesnih zona u Tihom okeanu.
1616. – Umro je španski pisac Miguel de Cervantes, autor “Don Kihota”, prvog realističkog romana španske književnosti. Bio je komornik i sekretar rimskog kardinala Giulija Acquavivija, zatim vojnik i učestvovao je u pomorskoj bici kod Lepanta 1571. Pri povratku u Španiju 1575. uhvatili su ga pirati i odveli u Alžir, gdje je pet godina proveo u ropstvu dok njegovi rođaci nisu sakupili novac za otkup. Živeći u bijedi morao je da prihvati posao koji donosi malo novca a dosta omraze: postao je agent za nabavku žita i ulja za Špansku armadu. Poslodavci nisu bili zadovoljni pa je zatvoren i čak isključen iz crkve. Potom se ponovo prihvatio sličnih poslova, ali ga je siromaštvo pratilo do smrti. Njegov književni rad veoma je raznovrstan – pisao je romane, drame, komedije, pripovjetke i pjesme. U “Don Kihotu” – u formi kritike preživjelih srednjovijekovnih vrijednosti Španije prikazao je svevremene i opšte ljudske probleme na neprevaziđen način. Ostala djela: romani “Galateja”, “Persiles i Sigismunda” (preteča modernog avanturističkog romana), zbirka 12 pripovjedaka “Uzorne pripovjetke”, istorijska drama “Numansija”, psihološka komedija “Blaženi raspusnik”, komedija karaktera “Pedro de Urdemalas”, poema “Putovanje na Parnas”.
1724. – Rođen je njemački fiozof Immanuel Kant, rodonačelnik njemačke klasične filozofije. Njegovo učenje sačinjavaju tri suštinske odrednice: “kopernikanski obrat”, “kriticizam” i “primat praktičnog uma”. Postavio je i hipotezu o prirodnom postanku Zemlje i nebeskih tijela – Kantova kosmogonijska hipoteza. Djela: “Kritika čistog uma”, “Kritika praktičnog uma”, “Kritika rasudne snage”, “Opšta istorija prirode i teorije neba”.
1766. – Rođena je francuska spisateljica Anne Louise Germaine Necker, baronica od Staël-Holsteina, poznata kao Madame de Staël, čija je knjiga “O Njemačkoj” znatno utjecala na razvoj romantizma. Njen salon u Parizu bio je jedno od najvažnijih stjecišta intelektualaca krajem 18. vijeka. Kao protivnik francuskog cara Napoleona Prvog emigrirala je iz Francuske i potom je živjela u Njemačkoj, Italiji, Rusiji i Švedskoj. Ostala djela: romani “Delfina”, “Korina”.
1870. – Rođen je sovjetski revolucionar, državnik, filozof i publicist; predvodnik ruske Oktobarske revolucije, osnivač prve Komunističke partije i Kominterne, utemeljitelj Ruske Socijalističke Federacije Sovjetskih Republika i Sovjetskog saveza Vladimir Iljič Uljanov Lenjin. Djela: “Šta su ”prijatelji naroda” i kako se oni bore protiv socijaldemokrata?”, “Razvitak kapitalizma u Rusiji”, “Zadaci ruskih socijaldemokrata”, “Šta da se radi?”, “Korak naprijed, dva koraka nazad”, “Dvije taktike socijaldemokratije u demokratskoj revoluciji”, “Agrarni program ruske socijaldemokratske radničke partije”, “Materijalizam i empiriokriticizam”, “Socijalizam i rat” (s Grigorijem Zinovjevom), “Imperijalizam kao najviši stadijum kapitalizma”, “Aprilske teze”, “Država i revolucija”, “Proleterska revolucija i renegat Kaucki”, “Dječija bolest ”ljevičarstva” u komunizmu”.
1889. – Vlada SAD je teritoriju Oklahome, otetu od Indijanaca, proglasila otvorenom za bijele naseljenike i već prvog dana u nju je nagrnulo najmanje 50.000 ljudi.
1899. – Rođen je rusko-američki književnik i književni kritičar Vladimir Nabokov.
1904. – Rođen je američki atomski fizičar Robert Oppenheimer, koji je u Drugom svjetskom ratu rukovodio izradom prve atomske bombe. Na poziv Ministarstva rata SAD 1942. napustio je Univerzitet i do 1945. vodio je laboratoriju za izradu bombe u Los Alamosu. Od 1953. bio je pod sumnjom da održava veze s komunistima i zabranjen mu je rad u atomskim programima, jer se protivio izradi hidrogenske bombe i zalagao za mirnodopsko korišćenje nuklearne energije. Rehabilitovan je 1963.
1913. – Nakon dugih borbi združene snage kraljevina Crne Gore i Srbije osvojile Skadar, čime su okončane borbe u Prvom balkanskom ratu.
1916. – Rođen je violinista Yehudi Menuhin, jedan od najvećih svjetskih virtuoza na violini. Počeo je da svira u petoj godini i svjetsku karijeru napravio je već kao “čudo od djeteta” – njegovu interpretaciju “Violinskog koncerta” Felixa Mendelssohna, kojom se u sedmoj godini predstavio publici na koncertu u San Francisku, muzička kritika ocijenila je kao senzacionalnu. Osnovao je 1963. “Školu Yehudi Menuhina” za muzički nadarenu djecu.
1937. – Rođen je Jack Nicholson, filmski glumac, redatelj, scenarist i producent. 12 puta je nominovan, a dva puta je osvojio Oskara.
1941 – Njemački zapovjednik, general Helmuth Förster saopštio je u Drugom svjetskom ratu da je preuzeo okupacionu upravu u Srbiji.
1944. – Diverzantska grupa Devetog korpusa jugoslovenske armije u Drugom svjetskom ratu minirala njemački oficirski dom u Trstu. Od eksplozije je poginulo oko 150, a ranjeno oko 200 njemačkih oficira i podoficira.
1944. – Na aerodromu Benina kod Bengazija u Libiji u Drugom svjetskom ratu formirana Prva vazduhoplovna eskadrila Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije, koja je raspolagala sa 16 borbenih aviona “Spitfire”.
1945. – Oko 600 preživjelih zatočenika u zloglasnom ustaškom logoru Jasenovac pokušalo je da se, u očajničkom jurišu na stražare, dokopa slobode, ali je u tome uspjelo samo njih 60. Logor je radio od ljeta 1941. do 30. aprila 1945.
1955. – Kongres SAD-a donosi odluku da se na kovani novac stavlja parola “In God We Trust”.
1968 – Umro je jugoslovenski pisac Milorad Panić-Surep. Završio je Filozofski fakultet u Beogradu. Između dva svjetska rata bio je novinar, a u NOP je stupio 1941. Poslije Drugog svjetskog rata direktor je Zavoda za zaštitu spomenika kulture Srbije, Narodne biblioteke i Muzeja revolucije Jugoslavije. Djela: zbirke pjesama “Vetar zviždi”, “Prosto”, “Ti dolaziš”, “Ada”, “Žito”, “Svetlost zemaljska”, “Jasika”, “Od sene i opomene”, poema “Mesec i pruće”, ljetopis “Kad su živi zavideli mrtvima”, studija “Filip Višnjić – pesnik bune”.
1970. – Prvi je put proslavljen Dan planete Zemlje koji se danas obilježava u više od 150 zemalja. Tom prilikom zdrav i održiv život cijelog zemaljskog ekosistema tražilo je oko 20 miliona Amerikanaca.
1990. – U Socijalističkoj Republici Hrvatskoj održavaju se prvi višestranački izbori.
1994. – Umro je Richard Milhous Nixon (1913.- 1994.) prvi američki predsjednik koji je podnio ostavku na tu poziciju zbog umiješanosti, kako navode tadašnji mediji, u državni skandal nazvan ¨Watergate¨. Nixon je imao značajan doprinos u spoljno-političkim pregovorima, posebno sa Sovjetskim Savezom i Kinom, a bio je predstavnik Republikanske stranke.
1999. – Avioni NATO-a sa tri projektila razorili ispražnjenu rezidenciju predsjednika Savezne Republike Jugoslavije Slobodana Miloševića u beogradskom naselju Dedinje.
2007. – U požaru u Domu za nezbrinutu djecu “Bjelave” u Sarajevu izgorjelo pet beba, dok je 20 djece povrijeđeno.
(AbrašMEDIA)