Danas je petak, 23. decembar/prosinac, 358. dan 2016. godine.
DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
1588. – Tokom zasjedanja Skupštine staleža u dvorcu Bloa, po nalogu francuskog kralja Henryja III , ubijene su vođe katoličke Lige vojvoda od Guise, njegov brat Luis i kardinal od Guise. Kardinal Burbonski uhapšen je i do kraja života bio je u zatočeništvu.
1732. – Rođen je engleski pronalazač i industrijalac Richard Arkwright, koji je usavršio i prvi u proizvodnji primjenio mehaničku predilicu, što je imalo presudan utjecaj na procvat pamučne industrije u Engleskoj u 19. vijeku.
1790. – Rođen je francuski orijentalista Jean-François Champollion, osnivač egiptologije. Champollion je 1822. dešifrovao hijeroglife s ploče pronađene 1799. u egipatskom mjestu Rešid i utvrdio da oni nisu samo simboličko nego i fonetsko pismo.
1810. – Rođen je njemački egiptolog Karl Richard Lepsius, koga smatraju osnivačem moderne arheologije. Njegove “Egipatske hronologije” utemeljile su naučno izučavanje rane egipatske istorije.
1832. – Francuska je zauzela Antverpen, primoravši Holandiju da prizna nezavisnost Belgije.
1861. – Otomansko carstvo primorano je da prihvati ujedinjenje Vlaške i Moldavije u državu pod nazivom Rumunija.
1864. – Paragvaj napada Brazil, što je bio početak rata koji je trajao do 1870.
1888. – U trenucima depresije holandski slikar Vinsent van Gog odsjekao je svoje lijevo uho.
1920. – Francuska i Velika Britanija odobrile su konvenciju kojom su određene granice Sirije i Palestine.
1921. – Rođen je Adil-beg Zulfikarpašić, bosanskohercegovački političar i privrednik. Studirao u Grazu, Beču i Fribourgu. Diplomirao političke nauke i pravo. Od 1941. godine je učesnik u antifašističkom pokretu. Završio rat kao potpukovnik. Bio je zamjenik ministra trgovine u prvoj poslijeratnoj Vladi Narodne Republike BiH. Godine 1946., emigrira iz Bosne i Hercegovine. Postaje predsjednik Bošnjačkog Liberalnog saveza. Vraća se u Bosnu i Hercegovinu u martu 1990. godine i zajedno s Alijom Izetbegovićem formira Stranku demokratske akcije (SDA), čiji je potpredsjednik. Razilazi se sa SDA (u septembru 1990.) i osniva Muslimansku bošnjačku organizaciju (MBO).
1935. – Rođen je Sead Fetahagić, bosanskohercegovački pisac kratke priče, romanopisac, novinar, dramski pisac, pozorišni kritičar i publicist. Njegova prva knjiga pripovjedaka ”Četvrtak poslije petka”, izdana 1960 godine, unijela je u bosanskohercegovačku literaturu moderan izraz. Slijedi zbirka priča ”Go čovjek na krečnjaku” (1970) i eksperimentalni roman ”Drugo kraljevstvo smrti” (1990). Pisao je za radio, film i televiziju, a na pozorišnim scenama izvedene su mu komedije ”Kolo oko kaktusa”, ”Znam za jadac”, ”Velika rasprodaja” i ”Kako je počelo”. Bio je dugogodišnji pozorišni kritičar lista ”Oslobođenje”. U ratnom vremenu, koje je proveo u okruženom Sarajevu, istakao se svojim satričnim kolumnama u ”Oslobodenju” i sarajevskom ”Svijetu”.
1943. – Vrhovna komanda savezničkih snaga za Sredozemlje i Nacionalni komitet oslobođenja Jugoslavije postigli su u Drugom svjetskom ratu sporazum o prihvatanju jugoslovenskih izbjeglica. Dogovoreno je njihovo prebacivanje u sjevernu Afriku i stvaranje izbjegličkih zbjegova.
1947. – Trojica fizičara, Badeen, Brattain i Shockley otkrili su tranzistor.
1948. – Bivši japanski premijer Hideki Tojo i šest visoko rangiranih državnih funkcionera pogubljeni su u Tokiju zbog zločina protiv čovječnosti koje su počinili u Drugom svjetskom ratu.
1953. – Strijeljan je bivši šef zloglasne sovjetske političke policije NKVD i potpredsjednik sovjetske vlade Lavrentije Pavlovič Berija, koji je uhapšen sredinom 1953, poslije smrti diktatora Josifa Staljina, pod optužbom da je kovao zavjeru da preuzme vlast u SSSR-u. U “velikim čistkama” organizovao je fizičke likvidacije boljševičkih prvaka i od 1938. rukovodio je aparatom na čelu sistema koncentracionih logora u koje su bili zatočeni milioni ljudi. Upamćen je po patološkim sklonostima, uključujući seksualno iskorišćavanje djevojaka i mladih žena, koje je “lovio” krstareći automobilom po Moskvi. Potom bi silovane žene likvidirao.
1964. – Rođen je Eddie Vedder, pjevač benda Pearl Jam.
1965. – Rođen je Bobby Schayer, bubnjar benda Bad Religion.
1966. – Održana je svjetska premijera Sergio Leoneovog filma Il Buono, Il Brutto, Il Cattivo (Dobar, loš, zao).
1972. – Umro je ruski konstruktor aviona Andrej Nikolajevič Tupoljev, koji je rukovodio izradom više od sto tipova aviona, uključujući bombardere i džinovski ANT-20. Poslije Drugog svjetskog rata konstruisao je putničke avione, među kojima i “TU-144”, prvi supersonični avion u svijetu.
1989. – SAD su ojačale okupacione snage u Panami sa još 2.000 vojnika, tako da je u gušenju neočekivano jakog otpora pristalica nekadašnjeg štićenika Vašingtona, panamskog premijera generala Manuela Antonija Norijege, učestvovalo 26.000 vojnika. Kasnije je otkriveno da su oni počinili mnoge zločine nad panamskim civilima, ali SAD, zahvaljujući dominantnoj poziciji u svijetu, ni na koji način nisu pretrpjele posljedice zbog zlodjela u panamskoj operaciji niti su neprijatne činjenice privukle ozbiljniju pažnju medija.
1990. – Slovenija se na plebiscitu izjašnjava za izdvajanje iz SFRJ.
1994. – Vlada Republike Bosne i Hercegovine i čelnici Republike Srpske potpisuju, uz posredovanje američkog diplomate Jimmya Cartera, četveromjesečni mirovni sporazum, koji treba stupiti na snagu 1. januara 1995.
1997. – Umro je japanski glumac Toshiro Mifune, koji je svjetsku slavu stekao tumačenjem uloga samuraja, posebno u filmovima režisera Akire Kurosave. Filmovi: “Rašomon”, “Sedam samuraja”, “Legenda o Musašiju”, “Ponori ljubavi”, “Krvavi prijesto”, “Skrivena tvrđava”, “Jodžimbo”, “Pobuna”, “Admiral Jamamoto”, “Pakao na Pacifiku”, “Crveno sunce”, “Bitka za Midvej”, “Šogun”.
2001. – Haški tribunal je potvrdio i treću optužnicu protiv bivšeg jugoslovenskog predsjednika Slobodana Miloševića, koja ga tereti za genocid, teška kršenja ženevskih konvencija i zločine protiv čovječnosti počinjene u BiH.
2006. – Savjet bezbjednosti UN-a uveo je sankcije Iranu na trgovinu osjetljivim nuklearnim materijalima i balističkim raketama.
2005. – Posljednji preživjeli član takozvane četvoročlane bande Jao Venjuan preminuo je u Kini. On je proveo 20 godina u zatvoru zbog političkog nasilja tokom kineske Kulturne revolucije (1966.-1976.).
2007. – Umro je kanadski džez kompozitor i pijanista Oscar Peterson, poznat po svom karakterističnom stilu sviranja klavira, u kojem je koristio elemente džeza, bugi-vugija i bibopa.
2007. – Umro je američki koreograf Michael Kidd idejni tvorac nekih od najslavnijih mjuzikala na Broadwayu. Tokom karijere osvojio je pet nagrada Toni, a 1997. je dobio Oskara za životno djelo.
2008. – Irački parlament usvaja mjere kojima se otvara put trupama iz Velike Britanije, Australije i ostalih zemalja da ostanu u Iraku nakon što istekne mandat UN-a.
2010. – Bivši argentinski diktator Horhe Videla osuđen je na doživotni zatvor zbog zločina tokom vladavine vojne hunte u Argentini. Za zločine tokom vojnog režima od 1976. do 1983. osuđena su i 44 bivša vojna ili policijska zvaničnika.
(AbrašMEDIA)