Danas je subota, 23. mart/ožujak, 82. dan 2024. godine.
DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
1391. – Umro je bosanski kralj Tvrtko Prvi Kotromanić, najmoćniji bosanski vladar, koji je u manastiru Mileševa, na grobu Svetog Save, 1377. krunisan za kralja Srbije i Bosne, čemu je 1382. dodao titulu kralja Dalmacije, Hrvatske i Primorja. U bici kod Bileće 1388. je potukao Turke, a njegova vojska pod vojvodom Vlatkom Vukovićem učestvovala je 1389. u Kosovskoj bici.
1801. – Nezadovoljni dvorski oficiri ubili su ruskog cara Pavla Prvog Petroviča Romanova, koga je na prijestolu naslijedio sin Aleksandar Prvi. Poslije dolaska na vlast 1796, strahujući od ideja Francuske revolucije, zaveo je policijski režim i uveo Rusiju u “Drugu koaliciju” s Engleskom i Austrijom protiv Francuske. Poslao je rusku vojsku pod komandom generalisimusa Aleksandra Suvorova u Italiju i Švajcarsku i ona je 1798. i 1799. izvojevala više pobjeda nad francuskim trupama. Razočaran pasivnošću Engleske, izmirio se 1800. s “prvim konzulom” Francuske Napoleonom Bonapartom i prekinuo diplomatske odnose s Londonom. Čestim smjenjivanjem činovnika i ograničavanjem privilegija dvorjana okrenuo je protiv sebe dvorske oficire, koji su organizovali zavjeru i ubili ga.
1839. – Prvi put zabilježena uporaba izraza “OK” kao kratice za “oll korrect” u novinama Boston Morning Post.
1842. – Umro je francuski pisac, oficir i diplomata Henry Stendal, začetnik velike epohe francuskog realizma i jedan od tvoraca realističkog i psihološkog romana. Izvrstan je hroničar, analitičar i kritičar francuskog društva iz vremena restauracije. Privlačile su ga jake ličnosti poput Napoleona, ali je bio republikanac iako je živio u vrijeme Prvog carstva, Restauracije i Julske monarhije. Oduševljeni pristalica Francuske revolucije, borio se protiv rojalista, jezuita i bogataša, kritikujući građanski moral. Na osnovu starih rukopisa pri kraju života je napisao nekoliko novela iz italijanske prošlosti. Ostavio je u rukopisu dnevnike i uspomene, dosta je pisao o slikarstvu i muzici. Djela: romani “Crveno i crno”, “Parmski kartuzijanski manastir”, “Lisjen Leven”, “Armansa”, studije “Rasin i Šekspir”, “Život Hajdnov”, “Istorija slikarstva u Italiji”, “Rim, Napulj i Firenca”.
1900. – Rođen je njemački filozof Erich Fromm, koji je, oživljavajući humanističku tradiciju marksizma, pokušao da je primijeni na sociološko-psihološke probleme. Kritički je tumačio Sigmunda Freuda i analizirao uzroke ljudskog samootuđenja. Emigrirao je iz Njemačke pred nacizmom. Djela: “Bjekstvo od slobode”, “Čovjek za sebe”, “Zdravo društvo”, “Vještina voljeti”, “Zen-budizam i psihoanaliza”, “Anatomija ljudske destruktivnosti”, “Misija Zigmunda Frojda”, “Marksova koncepcija čovjeka”, “Čovjekovo srce”, “Bićete kao bogovi”.
1900. – Rođen je Josip Kraš, član CK KPH i CK KPJ, jedan od organizatora ustanka u Karlovcu i okolini i narodni heroj Jugoslavije.
1903. – U demonstracijama oko 5.000 studenata, đaka i radnika protiv apsolutističkog režima srpskog kralja Aleksandra Obrenovića, koje su organizovali studenti-socijalisti Dimitrije Tucović i Triša Keclerović, u Beogradu u sukobu s policijom poginulo pet, a ranjeno šest ljudi. Uhapšeno je više od 120 demonstranta, protiv 27 podignuta je optužnica, a Tucović i Keclerović su morali da emigriraju.
1910. – Rođen je japanski filmski režiser Akira Kurosawa, koji je proslavio kinematografiju svoje zemlje, jedini režiser koji je dobio dva puta nagradu “Oskar” za najbolji inostrani film. Uspješno je spojio japansku tradiciju i kulturu s evropskim senzibilitetom, a kritičari su ga nazvali “teno (car) japanske kinematografije”. Filmovi: “Rašomon”, “Sedam samuraja”, “Krvavi prijesto”, “Idiot”, “Živjeti”, “Na dnu”, “Dodeskaden”, “Dersu Uzala”, “Kagemuša”, “Ran”, “Madadajo”.
1912 – Rođen je njemački inžinjer Wernher von Braun, konstruktor nacističkih raketnih projektila “V-1” i “V-2”, kojima je u Drugom svjetskom ratu bombardovana Velika Britanija. Poslije rata emigrirao je u SAD, gdje je rukovodio proizvodnjom raketnih projektila “Redstone” i “Jupiter C”, kojim je 1958. lansiran prvi američki vještački satelit “Explorer-1”.
1918. – Gigantski njemački top pod nazivom “velika Berta” u Prvom svjetskom ratu bombardovao je Pariz s više od sto kilometara razdaljine.
1919. – Benito Mussolini je u Milanu osnovao Fašističku partiju.
1933. – Njemački Reichstag usvojio je Zakon o punomoći, kojim su kancelaru Adolfu Hitleru data diktatorska ovlašćenja do 1937, ali se pokazalo da je vremensko ograničenje diktature obmana, jer su ubrzo zbrisane sve demokratske tekovine.
1942. – Počelo je izbacivanje iz kuća Amerikanaca japanskog porijekla na zapadnoj obali SAD i njihovo prebacivanje u logore u koje su zatočeni tokom Drugog svjetskog rata.
1945. – Američke i britanske trupe u Drugom svjetskom ratu prešle rijeku Rajnu i nastavile nadiranje u unutrašnjost Njemačke.
1950. – Stupila je na snagu Konvencija o osnivanju Svjetske meteorološke organizacije i taj dan se obilježava kao Svjetski meteorološki dan. Svjetska meteorološka organizacija je osnovana radi lakšeg stvaranja svjetske mreže stanica za meteorološka osmatranja i održavanja sistema za brzu razmjenu informacija o vremenskim prilikama.
1956. – Pakistan, prema novom ustavu, postao je islamska republika.
1983. – Predsjednik SAD-a Ronald Regan saopštio je plan za izgradnju novog sistema odbrane, zasnovanog na svemirskoj tehnologiji, kasnije poznatog po nazivu “zvjezdani ratovi”.
1999. – Predsjednik SR Jugoslavije Slobodan Milošević odbio, poslije višednevnih pregovora s međunarodnim posrednicima, uključujući specijalnog izaslanika SAD Richarda Holbrookea, mirovni plan za Kosovo i razmještanje stranih trupa u Pokrajini. Generalni sekretar NATO-a je potom aktivirao naredbu o otpočinjanju vazdušnih udara, a Vlada SRJ je proglasila stanje neposredne ratne opasnosti.
2001. – Ruska svemirska stanica Mir pala je u Tihi okean nedaleko od Fidžija.
2002. – Afganistanske škole otvorile su, nakon šest godina, svoja vrata ženama- učiteljicama, te je počelo korištenje novih udžbenika afganistanskih autora, koji su štampani u SAD-u.
2003. – U Zemunu je srušen objekat u Šilerovoj ulici, nakon višednevnih pokušaja, čiji su vlasnici Dušan Spasojević – Šiptar i Mile Luković – Kum, predvodnici tzv. zemunskog klana, osumnjičenog za ubistvo premijera Srbije Zorana Đinđića.
2003. – Slovenački birači su se na referendumu pozitivno izjasnili o ulasku u EU i NATO.
(AbrašMEDIA)