Danas je nedjelja, 24. decembar/prosinac, 358. dan 2023. godine.
DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
1524. – Umro je portugalski moreplovac Vasco da Gama, koji je 1498. pronašao pomorski put u Indiju ploveći oko Afrike, zahvaljujući čemu su detaljnije upoznati obrisi afričkog kopna, a Indijski okean uvršten u svjetska mora. To je doprinijelo razvoju trgovine zapadne Evrope s Azijom i jačanju moći Portugalije. Prilikom drugog putovanja u Indiju 1502. je uspostavio portugalsku kolonijalnu vlast, a tokom trećeg je umro u Indiji.
1777. – Engleski moreplovac James Cook otkrio ostrvo Kiritimati u središnjem Pacifiku.
1814. – SAD i Velika Britanija potpisale mir u Gentu u Belgiji, okončavši rat počet 1812.
1818. – Rođen je engleski fizičar James Prescott Joule, poznat po zakonu o toploti koju razvija struja u provodniku i po eksperimentalnom određivanju mehaničkog ekvivalenta toplote. Njemu u čast međunarodna mjerna jedinica za energiju, rad i količinu toplote nazvana je “joule” (džul, oznaka J). Termodinamički proces pretvaranja toplotne energije u mehaničku, na osnovu kojeg rade turbomlazni avioni, nazvan je “Džulov ciklus”.
1863. – Umro je engleski pisac William Makepeace Thackeray, oštar kritičar društva, posebno obožavanja novca i položaja. Djela: romani “Vašar taštine”, “Henri Ezmond”, “Istorija Pendenisa”, “Njukamovi”, “Virdžinijanci”, satira “Knjiga o snobovima”, književne kritike “Engleski humoristi osamnaestog vijeka”, istorijsko djelo “Četiri Džordža”.
1865. – U mjestu Pulaski u američkoj državi Tennessee osnovana je bjelačka rasistička organizacija Ku Klux Klan (KKK).
1871. – Premijera Verdijeve opere “Aida” održana je u Kairu, mjestu gde se i odigrava radnja drame.
1890. – Rođen je političar, publicist i narodni heroj Jugoslavije, Božidar Adžija.
1924. – Albanija je postala republika.
1942. – Ubijen je francuski admiral Jean Louis Xavier François – Darlan, komandant sjevernoafričkih snaga kvislinškog režima Henrija Philippea Pétaina. Suprotno Pétainovoj naredbi, tokom iskrcavanja angloameričkih trupa u sjevernoj Africi u Drugom svjetskom ratu olakšao im je napredovanje, naredivši prekid vatre. “Slobodni Francuzi” su ga ipak i dalje smatrali izdajnikom i jedan pristalica generala Charlesa de Gaullea je u Alžiru izvršio atentat na njega.
1942. – Na njemačkom eksperimentalnom poligonu u mjestu Pinemunde u Drugom svjetskom ratu uspješno je testirana nova raketa “Zemlja – Zemlja”, nazvana “FZG76”, koja je kasnije postala poznata kao raketa “V 1”.
1944. – U Novom Sadu je počeo da izlazi dnevnik “Sabad Vajdašag”, list mađarske nacionalne manjine u Jugoslaviji, koji je u septembru 1945. preimenovan u “Mađar so”.
1945. – Rođen je Lemmy Kilmister, frontmen Motorheada.
1951. – Libija je proglašena nezavisnom državom pod kraljem Idrizom Prvim. Nastala je od prijašnjih italijanskih kolonija Cyrenaika, Tripolitania i Fezzan.
1979. – Lansirana je prva evropska svemirska raketa “Ariane”.
1979. – Oko 80.000 sovjetskih vojnika upalo je u Afganistan kako bi svrgnuli čelnika komunističke partije, Hafizullaha Amina, te ga zamijenili sa Babrakom Karmalom, koji je bio naklonjen Moskvi.
1982. – Umro je francuski pisac Louis Aragon, najprije dadaista, potom nadrealista, koji se poslije kongresa revolucionarnih pisaca u Harkovu 1930. opredijelio za socrealizam. Komunističkoj partiji Francuske je pristupio 1927, učestvovao je u građanskom ratu u Španiji i u francuskom Pokretu otpora u Drugom svjetskom ratu. Djela: zbirke pjesama “Vatra radosti”, “Ura Ural”, “Elzine oči”, “Oči sjećanja”, “Elza”, romani “Seljak iz Pariza”, “Bazelska zvona”, “Gospodske četvrti”, “Orelijen”, “Sveta nedjelja”, “Komunisti”, “Blanša ili zaborav”, eseji “Komunistički čovjek”, “Sovjetska književnost”, “Za socijalistički realizam”, “Rasprava o stilu”, “O Stendalu”.
1991. – Mihail Gorbačov predao je Borisu Jeljcinu komandu nad sovjetskim nuklearnim oružjem.
1993. – Albanija i Makedonija uspostavile diplomatske odnose na nivou ambasada.
1999. – “Mali princ”, najpoznatija novela francuskog pilota Antoinea de Sainta-Exuperyja, proglašena je za knjigu 20. stoljeća u Francuskoj. Knjiga je prevedena na preko 180 svjetskih jezika i prodana u više od 80 milijuna primjeraka, tako da spada u jednu od najprodavanijih knjiga svijeta.
2008. – Umro je britanski nobelovac i jedan od najpoznatijih dramskih pisaca Harold Pinter, koji je bio poznat i kao oštar kritičar britanske i američke vanjske politike. Njegova najznačajnija djela su: “Nastojnik”, “Povratak”, “Ničija zemlja”, “Stara vremena” i “Rođendan”.
(AbrašMEDIA)