Danas je ponedjeljak, 26. jun/lipanj, 177. dan 2023. godine.
DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
363. – Ubijen rimski car Julijan Apostat prilikom povlačenja od Sasanidskog carstva. Vojnici na ratištu proglašavaju generala Jovijana za cara.
1541. – U borbi za vlast španskih konkvistadora, u Limi ubijen osvajač Perua i osnivač grada Lima Francisco Pizarro.
1810. – Umro je francuski pronalazač Joseph-Michel Montgolfier, koji je sa bratom Jacquesom-Étienneom 1783. konstruisao prvi vazdušni balon napunjen zagrijanim vazduhom.
1819. – Patentiran je bicikl.
1824. – Rođen je William Thomson, poznatiji kao lord Kelvin, engleski fizičar.
1843. – Hong Kong proglašen britanskom kraljevskom kolonijom.
1856. – Umro je njemački filozof Max Stirner, jedan od prvih teoretičara anarhizma. Bio je mladohegelijanac, izraziti individualista. Djela: “Jedini i njegova svojina”, “Istorija reakcije”.
1858. – Mirom u Tjencinu završen je britansko-kineski rat, a poslije poraza Kina je prinuđena da otvori nove luke, dozvoli strancima kretanje po cijeloj zemlji i legalizuje uvoz opijuma, čime je postala potpuno ekonomski zavisna. Britanski sukob s Kinom je počeo Prvim opijumskim ratom 1840. u kojem je Kina takođe poražena, pa je mirom u Nankingu pristala da Britaniji plati veliku odštetu, ustupi joj Hong Kong i evropskoj trgovini otvori pet luka s režimom eksteritorijalnosti. Da bi ostvarili pravo trgovine po cijeloj Kini, Britanci su 1856. poveli Drugi opijumski rat, u kojem su im se pridružili Francuzi.
1877. – Poslije “devet krvavih dana” borbe, između Nikšića i Spuža, Crnogorci potukli Turke koje je predvodio zapovjednik Skadra Sulejman-paša, poslije čega se Sulejman-paša, sa gotovo prepolovljenim snagama, povukao u Skadar. Bila je to značajna pobjeda u oslobodilačkom ratu koji su Srbija i Crna Gora vodile protiv Turske od 1876. do 1878.
1892. – Rođena je američka književnica Pearl Sydenstricker, poznata po muževljevom prezimenu Bak, dobitnica Nobelove nagrade za književnost 1938, koja je napisala seriju romana iz kineskog života. Također je pisala knjige za djecu i eseje. Kao kćerka misionara dugo je živjela u Kini. Djela: romani “Dobra zemlja”, “Sinovi”, “Zmajevo sjeme”, “Rastureni dom”, “Majka”, “Izgnanstvo”, “To ponosno srce”, “Obećanje”, “Paviljon žena”, “Božur”, “Skriveni cvijet”.
1908. – Rođen je čileanski političar i predsjednik Salvador Allende Gossens, prvi marksistički političar izabran za predsjednika jedne države na demokratskim izborima, koji je pokušao izgraditi socijalističko društvo nacionalizacijom rudnih bogatstava, banaka i pravedne raspodjele bogatstva. Tim činom ugrozio je interese bogate malobrojne elite i stranih, posebno američkih kompanija, zbog čega je 11. rujna 1973. svrgnut i po nekim pretpostavkama ubijen u vojnom udaru. Prema službenoj verziji, Allende je počinio samoubojstvo prije nego je predsjedničku palaču u Santiagu zauzela vojska odana generalu Augustu Pinochetu.
1913. – Rođena je Vida Tomšič, partizanka i narodni heroj Jugoslavije.
1917. – Na Solunskom polju strijeljani su generalštabni pukovnik srpske vojske Dragutin Dimitrijević Apis i majori Ljubo Vulović i Rade Malobabić, koji su pred vojnim sudom osuđeni na kaznu smrti zbog navodnog atentata na regenta Aleksandra Karađorđevića.
1919. – Umro je Mihail Cvet, ruski botaničar.
1924. – Američke snage prestaju sa okupacijom Dominikanske republike.
1935. – Nacisti su uveli prinudni rad u Njemačkoj.
1936. – Na uzvišenju Belveder kod Cetinja održan zbor protiv politike jugoslovenske vlade Milana Stojadinovića. Na okupljeni narod žandarmi su otvorili vatru, usmrtivši šest i ranivši više od 30 ljudi.
1941. – Finska se pridružila Njemačkoj i objavila rat SSSR-u u kojem je učestvovala tri godine.
1945. – U San Francisku predstavnici 50 zemalja, uključujući Jugoslaviju, potpisali Povelju o osnivanju UN, koja je stupila na snagu 24. oktobra 1945.
1947. – Rođen je njemački filozof Peter Sloterdijk.
1953. – Nikita Hruščov naredio uhićenje ministra unutarnjih poslova SSSR-a Lavrentija Berije i drugih članova Politbiroa.
1955. – Rođen je Mick Jones, gitarista skupine The Clash.
1960. – Madagaskar je proglasio nezavisnost od Francuske.
1977. – Elvis Presley održao je posljednji koncert u Indianapolisu.
1977. – Afrička država Džibuti stekla je nezavisnost, poslije 117 godina francuske vladavine.
1991. – Počeo je 10-dnevni rat u Sloveniji.
1995. – Sa ruskom svemirskom stanicom “Mir” uspješno se spojio američki šatl “Atlantis”.
2000. – Naučnici iz 18 zemalja dekodirali su 85 odsto ljudskog genoma, čime je otvorena nova era u ljudskoj medicini.
(AbrašMEDIA)