Danas je ponedjeljak, 27. februar/veljača, 58. dan 2017. godine.
DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
280. – Rođen je rimski car Konstantin I Veliki.
1617. – U selu Stolbovo sklopljen je mirovni ugovor između Švedske i Rusije. Šveđani su vratili Rusiji područje Novgoroda i priznali dinastiju Romanovih, ali su zadržali južnu obalu Finskog zaliva i Karelijsku prevlaku i time odsjekli Rusiju od Baltika, što je trajalo sve do Sjevernog rata (1700.-”21.).
1844. – Dominikanska Republika postala je nezavisna od Haitija.
1846. – Rođen je njemački sociolog, istoričar i književni istoričar Franz Mehring, jedan od vođa i teoretičara lijevog krila njemačke socijaldemokratije i osnivača “Saveza Spartaka” i Komunističke partije Njemačke. Djela: “Biografija Karla Marksa”, “Istorija njemačke socijalne demokratije”, studija “Legenda o Lesingu”.
1881. – Buri su pobijedili Britance u bici kod Majuba Hilla u južnoj Africi. Na isti dan 1900. britanske trupe pod komandom lorda Kičinera odnijele su presudnu pobjedu nad Burima u bici kod Pardenberga.
1844. – Dominikanska Republika stekla nezavisnost od Haitija.
1887. – Umro je ruski kompozitor i hemičar Aleksandar Porfirijevič Borodin, pripadnik muzičke grupe “Velika petorica” i utemeljivač ruske simfonije i kamerne muzike. Od djetinjstva je pokazivao i sjajan umjetnički talenat i interesovanje za prirodne nauke. Kao dječak je svirao flautu i klavir, kasnije i violončelo. Inspirisao se ruskom narodnom muzikom, narodnim pričama i legendama i istočnjačkim folklorom. Djela: opera “Knez Igor”, simfonija br. 2, simfonijska slika “U srednjoj Aziji”.
1900. – Osnovana je britanska Laburistička partija, s Ramsayem MacDonaldom kao sekretarom.
1902. – Rođen je američki pisac John Steinbeck, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1962. Preplićući naturalizam s humorom, pisao je o životu eksploatisanih u vrijeme velike ekonomske krize tridesetih godina 20. vijeka, o tegobnom životu seljaka bezemljaša, skitnica i probisvijeta, o animalnim porivima u čovjeku i pobuni nekonformističke mladeži. Djela: romani “Plodovi gnjeva”, “Zima našeg nezadovoljstva”, “Istočno od raja”, “Kvart Tortilja”, “O miševima i ljudima”, “U neizvjesnoj bici”, drama “Mjesec je zašao”, putopis “Putovanja s Čarlijem”…
1932. – Rođena je engleska filmska glumica Elizabeth Taylor, koja je debitovala 1942. u filmu “Lesi se vraća kući”, postavši svjetski poznata zvijezda već kao djevojčica. Ostali filmovi: “Mjesto pod suncem”, “Ajvanho”, “Staza slonova”, “Drvo života”, “Džin”, “Baterfild 8”, “Kleopatra”, “Hotel Internacional”, “Mačka na usijanom limenom krovu”, “Iznenada prošlog ljeta”, “Ko se boji Virdžinije Vulf?”, “Ukroćena goropad”, “Dr Faust”, “Odsjaj u zlatnom oku”, “Tajna ceremonija”.
1933. – Nacisti su zapalili zgradu Reichstaga u Berlinu, optuživši za to komuniste, što je Adolf Hitler iskoristio da odmah naredi hapšenje 1.500 komunističkih funkcionera i optuži ih da su paljevinom dali signal za ustanak. Na procesu u Lajpcigu jedan od optuženih – bugarski revolucionar Georgi Dimitrov razobličio je planove nacista, pa se suđenje pretvorilo u njihov fijasko.
1936. – Umro je ruski ljekar i naučnik Ivan Petrovič Pavlov, osnivač Instituta za eksperimentalnu medicinu, dobitnik Nobelove nagrade za medicinu 1907. Završio je bogosloviju, zatim medicinu. Pavlovljevi veliki teorijski i praktični uspjesi – teorija uslovnog refleksa, proučavanje pljuvačne žlijezde i varenja, provjeravanje dejstva lijekova na rad srca, proučavanje najviših funkcija kore velikog mozga – učinili su njegove laboratorije svjetskim centrom fiziologije u koje su dolazili naučnici radi usavršavanja. Njegova teorija o uslovnim refleksima snažno je uticala na mnoge naučne discipline, posebno na psihologiju, psihijatriju i medicinu. Bio je uporni kritičar boljševika, ali ga je diktatorski režim tolerisao, jer se ustručavao od izazivanja potencijalno krajnje neprijatnog skandala, pa mu je do smrti omogućavao uslove za istraživanja.
1939. – Velika Britanija i Francuska priznale su vladu Francisca Franca u Španiji.
1952. – Održana je prva sjednica UN-a u novom stalnom sjedištu svjetske organizacije – u New Yorku.
1976. – Eskimski lideri predočili su kanadskoj vladi da njihovom narodu pripada skoro pola miliona kvadratnih kilometara Kanade.
1993. – Počinjen je zločin u Štrpcima kad su pripadnici srpskih paravojnih jedinica pod komandom Milana Lukića, uz logističku pomoć organa Srbije, oteli grupu putnika iz voza 671 na relaciji Beograd–Bar. Oteti putnici, 18 Bošnjaka i jedan Hrvat, su potom mučeni i ubijeni kod Višegradske banje.
1999. – Međunarodne organizacije za borbu protiv korištenja nagaznih mina procijenile su da je u 64 zemlje širom planete rasuto preko 100 miliona nagaznih mina, od čega se sedam miliona nalazi na prostoru bivše Jugoslavije. Prema ovim podacima eksplozije nagaznih mina svakog mjeseca ubiju ili osakate 2.000 ljudi od kojih su 90 odsto civili, među kojima je najveći broj dece.
2002. – Umro je Spike Milligan osnivač britanske komedije 20. vijeka.
2003. – Biljani Plavšić je u Haškom tribunalu izrečena kazna od 11 godina zatvora za ratne zločine, počinjene u ratu u BiH (1992.-1995.).
2008. – Umrla je Mira Alečković, jugoslovenska književnica i pjesnikinja. Autorica je teksta pjesama “Druže Tito mi ti se kunemo” i “Jugoslavijo”. Bila je jedna od najboljih učenica Desanke Maksimović i njena bliska prijateljica, do kraja njenog života, a Branko Ćopić joj je bio vjenčani kum. Studirala je i završila opštu književnost i slavistiku u Beogradu, kao najbolja studentkinja u klasi čuvenog lingviste, profesora Beogradskog univerziteta i akademika Aleksandra Belića, a potom i višu Fušeovu školu pri Sorboni. Bila je poliglota i govorila je čak deset (10) stranih jezika: francuski, njemački, engleski, ruski, italijanski, poljski, češki, makedonski, slovenački, slovački… Kao gimnazijalka, 1939. godine postala je članica SKOJ-a, a 1941. godine, od prvog dana narodnooslobodilačke borbe, i članica partizanske ilegale u Beogradu, gdje je kao 16-godišnja djevojka učestvovala u akcijama sabotaža protiv njemačkih fašista. Najveći dio Drugog svjetskog rata je provela u ustaničkoj Toplici. U ratu je bila bolničarka, sa završenom bolničkom obukom, i lječila je ranjenike, ali je takođe nosila i pištolj, pa i pušku. U njemu je ostala bez oca, koga je u Beogradu strijeljao Gestapo, jer je bio intelektualac i dopisnik iz Španskog građanskog rata. Bila je izraziti humanista, a prijateljstvo i kulturne veze širila je širom svijta, možda ponajviše sa ruskim i francuskim piscima i intelektualcima, ali i sa stvaraocima iz velikog broja zemalja sa svih kontinenata. Zanimljiv je podatak da je, uprkos preležanoj tuberkulozi u djetinjstvu i mučenju u beogradskoj Specijalnoj policiji (gdje su je tukli volujskim žilama po nogama i grejalicom joj pržili noge), na krosu koji je održan odmah poslije završetka Drugog svjetskog rata u Beogradu, među 10.000 djevojaka stigla druga na cilj, iako se nikada nije bavila atletikom, mada je s ponosom isticala da je bila „sokolica” u velikom slovenskom i evropskom pokretu „Sokol”. Bila je i majka, rodila je troje dece, dvije ćerke i sina. Mira Alečković je umrla 27. februara 2008. godine u Beogradu, u 85. godini života. Sahranjena je 3. marta, uz vojne počasti, u Aleji velikana na Novom groblju. Od nje se u ime Udruženja književnika Srbije oprostio Pero Zubac, dugogodišnji dopisnik TAS-a iz Jugoslavije i član Akademije nauka u Sankt Peterburgu i prijatelj iz Rusije Aleksandar Sergejevič Plevako, dok je glumica Rada Đuričin pročitala stihove njene pesme „Poruka jedne sjenke“.
(AbrašMEDIA)