Danas je nedjelja, 29. januar/siječanj, 29. dan 2023. godine.
DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
1499. – Rođena je Katharina von Bora, njemačka reformatorka i supruga Martina Luthera.
1635. – Osnovana je Francuska akademija, jedna od najčuvenijih u Evropi. Akademiju je osnovao kardinal
Richelieu, ministar kralja Luja XIII.
1796. – Predvođeni vladikom Petrom I Petrovićem Njegošem, Crnogorci su na Krusima porazili višestruko brojnije snage skadarskog paše Mahmuta Bušatlije koji je poginuo u toj bici.
1824. – Skupština Meksika je usvojila ustav prema kojem je ta država postala nezavisna federativna republika pod nazivom Sjedinjene Države Meksika.
1843. – Rođen je američki državnik William McKinley, predsjednik SAD od 1897. do 1901, koji je 1898. objavio rat Španiji da bi od nje preoteo Filipine, Portoriko, Guam i Kubu, započevši tako eru američkog imperijalizma. Zajedno s evropskim silama učestvovao je u gušenju prvog antikolonijalnog ustanka kineskog naroda od 1899. do 1901, poznatog kao “Bokserski ustanak”, da bi nametnuo režim slobodne trgovine i omogućio američkom kapitalu prodor u Kinu. Ubijen je 1901. u atentatu.
1845. – Gavran, popularna poema Edgara Allana Poea, prvi je put objavljena u New York Evening Mirroru.
1860. – Rođen je ruski pisac Anton Pavlovič Čehov, jedan od najistaknutijih predstavnika novelističkog žanra u ruskoj i svjetskoj književnosti. Kao dramski pisac smatra se nenadmašnim majstorom atmosfere i dijaloga, a njegove drame “Galeb”, “Tri sestre” i “Višnjev sad” i danas su na repertoarima svetskih pozorišta.
1866. – Mirovnim ugovorom u Beču, kojim je okončan sedmonedjeljni rat između Italije i Austrije, Italiji su pripali oblast Veneto i grad Venecija.
1866. – Rođen je francuski pisac Romain Rolland, jedan od najvećih mistika francuske literature u 20. vijeku, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1915. Bio je duboko zainteresovan i aktivan u svim bitnim socijalnim, političkim i duhovnim zbivanjima svoje epohe, uključujući “aferu Dreyfus”, fenomen komunizma, borbu protiv fašizma, nastojanja da se postigne svjetski mir. Djela: romani “Žan Kristof” (deset knjiga), “Kola Brenjon”, 12 drama pod zajedničkim nazivom “Pozorište revolucije”, romansirane biografije Ludviga van Betovena, Mikelanđela Buonarotija, Lava Nikolajeviča Tolstoja, Georga Fridriha Hendla, Mahatme Gandija, antiratni spis “Iznad meteža”.
1867. – Rođen je španski pisac i političar Vicente Blasco Ibáñez, kome je svjetsku slavu donio roman “Četiri jahača apokalipse”. Cijelog života se borio za demokratiju i slobodu otadžbine, a kad je 1923. u Španiji zavedena diktatura, stavio se na čelo borbe za demokratiju i napisao čuvenu brošuru “Razobličeni Alfonso Trinaesti”, koja je odigrala ogromnu ulogu u rušenju monarhije. U mladosti je osnovao uticajni list “El Pueblo”. Ostala djela: romani “Među pomorandžama”, “Trska i glib”, “Krovinjara”, “Krv i arena”, “Horda”, “Mrtvi zapovijedaju”, “Katedrala”, “Uljez”, “Podrum”, “Mare Nostrum”, “Kolumbo”.
1872. – Rođen vođa nacionalno-revolucionarnog pokreta u Makedoniji Goce Delčev. U Sofiji je izbačen iz vojne škole, jer je širio socijalističke ideje, a potom zbog niskog rasta nije primljen na Vojnu akademiju u Beogradu. Dvije godine je bio učitelj, a 1896. je s malom četom počeo borbu protiv Turaka. Zalagao se za federaciju balkanskih država. Poginuo je u borbi protiv Turaka u maju 1903, tri mjeseca prije izbijanja Ilindenskog ustanka, čiji je početak odgađao s pravom, smatrajući da je preuranjen i slabo pripremljen.
1886. – Njemački inženjer Karl Benz patentirao prvi uspješan automobil na benzin.
1916. – U Prvom svjetskom ratu njemački cepelini prvi put bombardovali Pariz.
1934. – Rođen je pjesnik Branko Miljković, liričar snažnog intelektualnog pogleda na svijet, opsjednut dramom postojanja i njenim filozofskim aspektom. Počeo je da piše kao srednjoškolac i 1957. je objavio prvu zbirku pjesama “Uzalud je budim”. Nadahnuto je prevodio moderne ruske i francuske pjesnike. Ostala djela: zbirke pjesama “Poreklo nade”, “Vatra i ništa”, “Krv koja svetli”, “Pesme”, “Smrću protiv smrti” (s Blažom Šćepanovićem).
1942. – SSSR, Velika Britanija i Iran su u Drugom svjetskom ratu ugovorili da britansko-sovjetske snage napuste Iran šest mjeseci po okončanju rata protiv Sila osovine, a Teheran je dozvolio Moskvi i Londonu neograničenu upotrebu, kontrolu i održavanje svih komunikacija, aerodroma i pristaništa na iranskoj teritoriji.
1942. – Peru i Bolivija potpisivanjem protokola u Rio de Žaneiru okončali rat počet 1941. zbog sporne pogranične teritorije između dvije zemlje u području amazonske džungle, ali sporno pitanje time nije riješeno.
1948. – Rođen je Zoran Redžić, bosanskohercegovački muzičar i član grupe Bijelo dugme.
1949. – Velika Britanija priznala Izrael.
1950. – Počela prva serija pobuna u Johanesburgu, izazvanih rasističkom politikom vlade Južne Afrike.
1963. – Ulazak Velike Britanije u Evropsku ekonomsku zajednicu (sadašnja Evropska unija) vetom spriječila Francuska.
1964. – Panama uputila žalbu Organizaciji američkih država zbog agresije SAD, zahtijevajući svoj suverenitet u zoni Panamskog kanala.
1989. – Poslije sedam godina nesporazuma i međunarodne arbitraže Izrael vratio Egiptu grad Tabu na Crvenom moru. Taj grad Izrael je držao od rata 1967, u kojem je do nogu potukao Arape.
2002. – Predsjednik SAD-a George W. Bush izjavio u Kongresu SAD-a da počinje rat protiv terorizma.
2005. – Umro je Efraim Kishon, pisac koji je preživio Holokaust. Bio je jedan od najpoznatijih i najprevođenijih izraeskih pisaca. Među najpoznatijim knjigama su “Nije fer Davide”, “Kita boli more”, “Jabuka je svemu kriva”, “Knjiga za poreske obveznike”, “Kod kuće je najgore” i “Pomozite svijetu na svoju štetu”.
2012. – Umro je Nijaz Duraković, bosanskohercegovački i jugoslovenski političar.
(AbrašMEDIA)