Danas je nedjelja, 30. jun/lipanj, 182. dan 2024. godine.
DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
1520. – Tokom španskog osvajanja Meksika, u Tenočtitlanu, gdje je kasnije izgrađen Sijudad Meksiko, ubijen posljednji car Asteškog carstva Montezuma II Ksokojocin.
1810. – Rođen je Stanko Vraz – putopisac, pjesnik, kritičar i književnik.
1893. – Rođen je njemački komunistički vođa Walter Ulbricht, koji je pred nacistima izbjegao iz zemlje, ali se poslije Drugog svjetskog rata vratio i 1950. postao prvi sekretar vladajuće Jedinstvene radničke partije Njemačke u novostvorenoj Njemačkoj demokratskoj republici (Istočna Njemačka). U Prvom svjetskom ratu osuđivan je zbog komunističke propagande u vojsci, poslije čega je kao pripadnik revolucionalne organizacije “Spartak” 1919. učestvovao u stvaranju Komunističke partije Njemačke. Član Reichstaga postao je 1928. iz kojeg je isključen 1930. i osuđen na dvije godine robije zbog “veleizdaje”. U emigraciji u Moskvi je 1934. postao sekretar KP Njemačke, a od 1936. do 1938. bio je politički komesar u Štabu međunarodnih brigada u Španiji. Od 1960. do 1971. bio je na čelu Državnog savjeta Istočne Njemačke, a potom do smrti 1973. predsjednik vladajuće partije.
1908. – U Sibiru u području Tunguska desila se ogromna eksplozija, uzrokovana, najvjerovatnije kometom ili asteroidom.
1911. – Rođen je Czeslaw Miłosz, poljski pjesnik i dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1980. godine.
1913. – Iznenadnim noćnim napadom bugarske Četvrte i Pete armije na srpske položaje, čime je izazvan Drugi balkanski rat, počela je Bregalnička bitka, okončana 9. jula 1913. potpunim slomom Bugara. Poslije poraza Bugarska je kapitulirala, a mirovnim ugovorom u Bukureštu 10. avgusta 1913. utvrđene su nove granice između balkanskih država.
1926. – Rođen je Paul Berg, američki biohemičar i dobitnik Nobelove nagrade za hemiju 1980.
1930. – Anglo-iračkim sporazumom Velika Britanija priznaje neovisnost Iraka, koji je na konferenciji u San Remu 1920. proglašen za britansko mandatno područje.
1934. – Adolf Hitler naređuje likvidaciju na stotine suradnika, pod optužbom da su pripremali zavjeru. Događaj je poznat po imenom “Noć dugih noževa”.
1936. – Etiopski car Haile Selassie I uputio, u sjedištu Lige naroda, apel za pomoć povodom invazije Italije na Etiopiju. Liga naroda odredila sankcije protiv Italije, ali one nisu poštovane.
1943. – Američke trupe iskrcale se u Drugom svjetskom ratu na ostrvo New Georgia. Tokom operacije oboren 121 japanski avion.
1944. – Počinje drugo zasjedanje ZAVNOBiH-a u Sanskom Mostu.
1948. – Jugoslovenska štampa objavila Rezoluciju Informacionog biroa komunističkih i radničkih partija o stanju u Komunističkoj partiji Jugoslavije i odgovor Centralnog komiteta KPJ kojim se odbacuju optužbe iznijete u Rezoluciji. Crvena Armija je duž Jugoslovenske granice sa Bugarskom, Rumunijom i Mađarskom počela gomilati svoje trupe, čekajući Staljinovu komandu za napad i okupaciju Jugoslavije. Poslije objavljivanja Rezolucije prekinute su političke, diplomatske, ekonomske i kulturne veze SSSR-a i ostalih istočnoevropskih zemalja s Jugoslavijom. Time je uvedena blokada i počela velika kampanja protiv jugoslovenskog rukovodstva, koja je trajala do 1955. i posjete Beogradu šefova sovjetske partije i vlade Nikite Sergejeviča Hruščova i Nikolaja Aleksandroviča Bulganjina.
1950. – Predsjednik SAD Harry S. Truman izdao naređenje američkim trupama stacioniranim u Japanu da pomognu Republici Koreji da odbije napad Sjeverne Koreje.
1971. – Za vrijeme slijetanja ruskog svemirskog broda Sojuz II, koji je proveo u orbiti oko Zemlje rekordnih 570 sati i 22 minuta, dolazi do eksplozije u kojoj su poginula tri sovjetska astronauta.
1974. – Poznati ruski baletan Mihail Barišnjikov napušta ansambl Boljšoj teatra za vrijeme turneje u Kanadi, te ostaje živjeti na Zapadu.
1974. – Alberta King, majka ubijenog američkog sveštenika i nobelovca Martina Lutera Kinga, ubijena je tokom molitve u crkvi, šest godina poslije atentata na njenog sina.
1984. – Umrla je američka književnica Lillian Hellman. Veći dio njenog opusa je socijalnog karaktera. U memoarskim djelima je opisala iskustva iz Španije i Sovjetskog Saveza, veze sa vodećim američkim intelektualcima i vrijeme makartizma. Djela: drame “Dječji čas”, “Male lisice”, “Dani koji će doći”, “Straža na Rajni”, “Drugi dio šume”, “Igračke na tavanu”, memoarske knjige “Nedovršena žena”, “Pentimenti”, “Nitkovsko vrijeme”.
1996. – Radovan Karadžić prenio predsjednička ovlaštenja na potpredsjednicu Biljanu Plavšić, ali je formalno zadržao položaj šefa predsjednika.
1997. – Nakon skoro stotinu godina Kina preuzima i oficijelno upravljanje nad Hong Kongom, koji je prije toga bio britanska kolonija, a za vrijeme Drugog svjetskog rata bio je okupiran od strane Japana.
1999. – Škotska poslije skoro 300 godina ponovo dobila svoj parlament.
1999. – Visoki predstavnik u BiH Carlos Westendorp donio odluke o ličnim kartama, ponovnom povezivanju predratnih pretplatnika u telefonsku mrežu BiH i Zakon o administrativnim taksama BiH.
2001. – Neredi u centru Beograda spriječili su održavanje prve Parade ponosa u Srbiji.
2004. – Visoki predstavnik u BiH Paddy Ashdown smijenio sa funkcija predsjednika Narodne skupštine Republike Srpske Dragana Kalinića i ministra unutrašnjih poslova Zorana Đerića, kao i još 57 državnih i političkih funkcionera, direktora preduzeća i administrativnih službenika, među kojim 49 funkcionera SDS-a. Na “crnu listu” dodao još 13 imena osumnjičenih za podršku optuženima za ratne zločine, zamrznuo bankovne račune za tri lica i 60 opštinskih odbora SDS-a.
2005. – Španski poslanici usvojili su zakon o pravu homoseksualaca da stupaju u brak i usvajaju djecu, čime je Španija – poslije Holandije, Belgije i Kanade – postala četvrta zemlja na svijetu u kojoj su homoseksualni brakovi postali legalni.
(AbrašMEDIA)