Danas je četvrtak, 6. juni/lipanj, 158. dan 2024. godine.
DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
1683. – U Oxfordu otvoren prvi javni muzej “Ashmolean”.
1799. – Rođen je ruski pisac Aleksandar Sergejevič Puškin. Pjesnik buntovnog duha često je bio na udaru cenzure, a zbog stihova posvećenih slobodi prognan je iz Moskve na jug Rusije. Umro je u 38. godini od rana zadobijenih u dvoboju s jednim francuskim avanturistom (“Evgenije Onjegin”, “Kućica u Kolomni”, “Pikova dama”).
1868. – Rođen je engleski polarni istraživač – pomorski kapetan Robert Falcon Scott, šef ekspedicije koja je u januaru 1912. stigla na Južni pol, četiri sedmice poslije norveškog istraživača Roalda Amundsena, koji je prvi izveo takav podvig. On i ostala četiri člana ekspedicije umrla su pri povratku i detalji tragičnog putovanja su rekonstruisani zahvaljujući njegovom dnevniku “Scottova posljednja ekspedicija”. Izvještaj o prvoj britanskoj ekspediciji na Antarktiku od 1901. do 1904. – tokom koje je otkrio Zemlju Edwarda VII – opisao je u knjizi “Putovanje brodom ‘Discovery’”.
1871. – Njemačka je anektirala Alzas, nakon poraza Francuske u francusko-pruskom ratu.
1875. – Rođen je njemački pisac Thomas Mann, jedan od najznačajnijih njemačkih i svjetskih književnika u 20. vijeku. Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1929. (“Budenbrokovi”, “Čarobni breg”, “Doktor Faustus”, “Smrt u Veneciji” “Mario i mađioničar”).
1901. – Rođen je indonežanski državnik Ahmed Sukarno, prvi predsjednik Indonezije (1949-65), pod čijim je rukovodstvom zemlja stekla nezavisnost, jedan od lidera Pokreta nesvrstanih zemalja. Osnovao je 1927. Nacionalnu partiju Indonezije. Kolonijalne holandske vlasti su ga zbog nacionalističke politike uhapsile 1929. i zabranile partiju, koju je nastavio da vodi 1931. po izlasku sa robije. Ponovo je uhapšen 1933. i bio interniran do japanske okupacije Indonezije u Drugom svjetskom ratu 1942, poslije čega je, u interesu nacionalnooslobodilačkog pokreta, prividno održavao lojalne odnose s japanskim vlastima. Postao je šef države poslije proglašenja republike 1945. Holandija nije priznala tu vladu i uhapsila ga je krajem 1948, a na vlast se vratio poslije potpisivanja indonezijsko-holandskog sporazuma u junu 1949. Doživotnim predsjednikom je proglašen 1963, ali je lišen svih funkcija 1967, dvije godine poslije vojnog udara generala Suharta.
1926. – Rođen je bosanskohercegovački književnik Advan Hozić. Od oktobra 1941. borio se u redovima partizana. Napisao je sedam radio-igara, a izvođena su mu i dva pozorišna djela: komedija Malinjak i drama Rat. U njegovom djelu, pored desetak knjiga publicistike, dominantno mjesto zauzimaju romani: Dobroćudni ratnici, Tri Ješina junačka dana, Vrabac s puškom, Dva i po borca, Dječaci iz Ulice Zmaja od Bosne, Glavna snaga, Lopuža i Dječak i balon. Objavio je i nekoliko zbirki priča: Drugovi, Prava puška, Sumnjivi telećak, Čudo od djeteta, Azrino magare, te zbirke pjesama: Djed i unuk i Prođimo ispod duge. Štampana mu je i zbirka sjećanja na više umrlih bosanskohercegovačkih pisaca Vijenac od slova i sjećanja.
1944. – Savezničke snage u Drugom svjetskom ratu iskrcale su se u Normandiji u najvećem desantu u istoriji, nazvanom “D-Day”.
1948. – Umro je francuski hemičar i industrijalac Louis Lumière, pionir svjetske kinematografije, koji je sa bratom Augusteom napravio prvu filmsku kameru i osnovao u Lionu fabriku za izradu fotografskog materijala. Braća su otkrila postupak snimanja u prirodnim bojama i u pariskoj kafani “Gran kafe” priredila 28. decembra 1895. prvu filmsku predstavu u svijetu (“Ulazak voza u stanicu”, “Radnici izlaze iz fabrike”).
1949. – Objavljena je knjiga Georgea Orwella “1984”, negativna utopistička vizija totalitarnog svijeta kojim vlada Veliki Brat.
1961. – Umro je švicarski psihijatar Carl Gustav Jung, začetnik kompleksne psihologije u kojoj se razlikuju dva sloja podsvjesnog – individualno i kolektivno (“Psihološki tipovi”, “Psihologija i religija”, “Simbolika duha”, “Studija o arhetipovima”).
1967. – Egipat je zatvorio Suecki kanal, dan poslije izbijanja izraelsko-arapskog rata.
1982. – Izrael je počeo invaziju Libana u nastojanju da istjera pripadnike Palestinske oslobodilačke organizacije.
1985. – Izrael je poslije trogodišnje okupacije povukao veći dio snaga iz Libana, ali je zadržao granični pojas unutar te zemlje.
1995. – U Južnoj Africi ukinuta je smrtna kazna.
1997. – Njemačka stavila pod jednogodišnju prismotru sajentološku crkvu, ogranizaciju sa sjedištem u SAD, s obrazloženjem da ta vjerska sekta podriva demokratsko društvo.
2006. – Umro je fotograf Arnold Newman, poznat po portretima na kojima su likovi okruženi predmetima koji evociraju njihovu profesiju (Igor Stravinsky za klavirom, Pablo Picasso pokraj svog platna). Fotografisao je, pored ostalih, glumicu Marilyn Monroe, američkog predsjednika Ronalda Reagana, a jedna od najpoznatijih je fotografija pronacističkog njemačkog industrijalca Alfrieda Kruppa.
2008. – Egipatski arheolozi pronašli piramidu staru 4.000 godina.
2010. – Građani Slovenije su na referendumu odobrili arbitražni sporazum o granici sa Hrvatskom.
2015. – Predsjednici vlada Bangladeša i Indije potpisali su u Daki sporazum o razmjeni više od 150 enklava čime je riješen jedan od najčudnijih graničnih sporova. Razmijenjena su područja 50 enklava na teritoriji Indije u kojima žive hiljade Bangladešanaca, sa stotinjak enklava na teritoriji Bangladeša u kojima žive brojni Indijci, a stanovnici su sami izabrali gdje će da žive.
(AbrašMEDIA)