Danas je utorak, 8. novembar/studeni, 312. dan 2022. godine.
DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
641. – Arapske vojne snage po naređenju kalifa Omara osvajaju Egipat. Kraj antike.
1519. – Španjolski konkvistadori ušli u Tenochtitlan, glavni grad carstva Asteka.
1520. – Danski kralj Kristijan Drugi naredio pokolj više od 80 švedskih sveštenika i plemića, nazvan “stokholmsko krvoproliće”, čime je podstakao ustanak Šveđana za oslobođenje od vladavine Danske.
1656. – Rođen je engleski astronom Edmond Halley, koji je već u 19. godini objavio raspravu o putanjama planeta. Bio je direktor Griničke opservatorije i kraljevski astronom. Izradio je prvi katalog sjajnih zvijezda južnog neba i utvrdio da su komete uočene 1682, 1601. i 1551. zapravo ista kometa koja se periodično pojavljuje. Predskazao je da će se ona ponovo pojaviti krajem 1758, što se i dogodilo s malim zakašnjenjem. Njemu u čast to svemirsko tijelo je nazvano Halleyeva kometa. Prvi je otkrio da se i zvijezde kreću, shvatio ih kao sunca, a naše Sunce kao zvijezdu i izradio je prvu meteorološku kartu. Djela: “Katalog južnih zvijezda”, “Pregled astronomije kometa”, “Teorija magnetskog kompasa”.
1674. – Umro je engleski književnik John Milton, jedan od najvećih pjesnika u svjetskoj literaturi, izuzetno obrazovan, snažna ličnost visokog morala i značajan mislilac. Poslije pogubljenja kralja Charlesa Prvog Stewarta 1649. sasvim se posvetio politici i sem nekoliko soneta pisao je samo prozu, raspravljajući o različitim političkim i vjerskim pitanjima. Do obnove monarhije 1660. bio je latinski sekretar Državnog savjeta. Oslijepio je 1652, a kad je monarhija obnovljena dopao je zatvora i izgubio veći dio imanja i od tada do smrti se vratio poeziji. Slijep, siromašan i razočaran spjevao je najveća djela: “Izgubljeni raj” – religiozni ep u 12 pjevanja o pobuni Satane i njegovih anđela protiv nebeskog Samodršca, o padu Čovjeka i obećanju spasenja, “Vraćeni raj” – ep u četiri pjevanja o spasenju i Hristovoj pobjedi nad Satanom i “Samson Agonistes” – tragediju inspirisanu biblijskom pričom o Samsonu koju je napisao po ugledu na grčke tragedije. Ostala djela: poeme “L’ alegro”, “Il penseroso”, maskerata “Komus”, elegija “Lisidas”, prozna djela “Areopagitika”, posvećena slobodi štampe, “Odbrana engleskog naroda”, u dva toma, u kojoj je opravdavao pogubljenje Charlesa Prvog.
1793. – Louvre, dvorac francuskih kraljeva u Parizu i jedan od najvećih i najpoznatijih muzeja na svijetu, otvoren kao muzej od strane francuske revolucionarne vlade.
1858. – Poslije pobjede nad turskom vojskom na Grahovu Crna Gora dobila međunarodno utvrđene granice prema Otomanskom carstvu, ali još nije priznata kao nezavisna država. Garanti državnih granica bile su velike sile – Rusija, Austrija, Francuska i Pruska.
1889. – Montana postala 41. država SAD-a.
1917. – Savjet narodnih komesara uspostavljen kao nova vlada Rusije, s Vladimirom Iljičem Uljanovom /Lenjin/ kao predsjednikom, Lavom Davidovičem Bronštejnom (Trocki) kao komesarom za inostrane poslove i Josifom Visarionovičem Džugašvilijem (Staljin) kao komesarom za narodnosti.
1923. – Spriječen pokušaj Adolfa Hitlera u Minhenu da izvede puč, a vođa nacista uhapšen je četiri dana kasnije.
1931. – U Jugoslaviji održani parlamentarni izbori na koje je od 3,5 miliona izašlo 2,3 miliona birača.
1941. – Osnovana “Albanska komunistička partija”.
1942. – Savezničke snage se iskrcale u sjevernu Afriku, u prvoj većoj savezničkoj kombinovanoj operaciji u Drugom svjetskom ratu. U pomorskom desantu “Baklja” pod komandom generala Dwighta Eisenhowera saveznici su se iskrcali kod gradova Oran i Alžir u istoimenoj državi i kod Kazablanke u Maroku. Borbe protiv njemačko-italijanskih grupa završene su 13. maja 1943. slomom snaga sila Osovine i trupa francuskog izdajnika Anrija Filipa Petena, čime je okončan rat u Africi.
1959. – Ujedinjena arapska republika i Sudan potpisali sporazum o iskorišćavanju vode rijeke Nil.
1960. – Kandidat Demokratske stranke John Kennedy u 43. godini izabran za predsjednika SAD, postavši najmlađi šef države u američkoj istoriji.
1971. – Objavljen je četvrti album čuvene britanske grupe Led Zeppelin, na kom se nalazila i njihova najpoznatija pjesma “Stairway to Heaven”.
1972. – Zapadna i Istočna Njemačka okončale 23-godišnji hladnoratovski antagonizam iniciranjem sporazuma o dobrosusjedstvu i obostranim poštovanjem postojanja dviju suverenih njemačkih država.
1986. – Umro je ruski političar Vječeslav Molotov, šef sovjetske diplomatije od 1939. do 1949. i od 1953. do 1956. Bio je glavni pregovarač s nacističkom Njemačkom u pripremi sovjetsko-njemačkog desetogodišnjeg pakta o nenapadanju, potpisanog 1939, devet dana prije napada Njemačke na Poljsku, što je izazvalo veliko iznenađenje u svijetu i zbunjenost i pometnju u komunističkim partijama. Jedan je od osnivača lista “Pravda”. Održao se u vrhu vlasti tokom skoro tri decenije Staljinove strahovlade, ali je u junu 1957, pod optužbom za “antipartijski stav”, isključen iz Centralnog komiteta Komunističke partije i smijenjen sa svih funkcija.
1991. – Evropska zajednica zavela sankcije protiv Jugoslavije, kojima je predviđen prekid sporazuma o trgovini i saradnji, brisanje Jugoslavije sa spiska korisnika opšteg sistema preferencijala i ukidanje finansijske pomoći u okviru programa pomoći zemljama istočne Evrope. Sankcije su potom ukinute za četiri jugoslovenske republike i zadržane samo protiv Srbije i Crne Gore.
1997. – U Kini zatvoren najveći rukavac rijeke Jangcekjang, čime je otpočeta gradnja hidroelektrane “Tri klisure”, najveće električne centrale na planeti.
2010. – Savjet ministara Evropske unije ukinuo vize Bosni i Hercegovini i Albaniji.
(AbrašMEDIA)