Danas je utorak, 9. jun/lipanj, 161. dan 2020. godine.
DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
68. – Rimski car Klaudije Kajsar Avgust Germanik Neron, jedan od najizopačenijih vladara u istoriji Rimskog carstva, ubio se prestravljen pobunom pretorijanske garde i erupcijom narodnog nezadovoljstva.
1357. – U Pragu na Vltavi počela gradnja kamenog mosta koji je dobio naziv Karlov most po imenu tadašnjeg imperatora Nemačko-rimskog carstva i češkog kralja Karla IV.
1462. – Kralj Bosne Stjepan Tomašević – uzdajući se u pomoć hrišćanske koalicije, koju je organizovao papa Pije Drugi – otkazao danak turskom sultanu Mehmedu Drugom i priznao vrhovnu vlast ugarskog kralja Matije Prvog Korvina. Pošto je izostala pomoć zapadnih hrišćanskih zemalja, Bosna je bila nepripremljena za odbranu kad su je 1463. napali Turci, koji su zarobili i pogubili kralja Stjepana i mnoge feudalce i pokorili tu srednjovjekovnu državu.
1781. – Rođen je engleski inženjer i pronalazač George Stephenson, “otac željeznice”, koji je 1814. konstruisao prvu upotrebljivu parnu lokomotivu. Projektovao je 1825. prvu javnu željezničku prugu Stockton – Darlington i uveo čelične šine umjesto drvenih, a 1829. izgradio i prugu Liverpool – Manchester.
1815. – Završen je Bečki kongres, koji je zasjedao od septembra 1814, kad su ga sazvale velike sile poslije prvog pada francuskog cara Napoleona Prvog. Predstavnici malih zemalja pozvani su samo da potpišu “Završni akt”, diktat “Komisije četvorice” – Rusije, Engleske, Austrije i Pruske. Engleskoj su pripali prekomorski posjedi, osvojeni u ratu s Napoleonom – Malta i Jonska ostrva u Evropi, Cejlon u Aziji, Gijana u Južnoj Americi i Kap u Africi. Rusiji je priznato osvajanje Finske i Besarabije, a dobila je i najveći dio Velikog Varšavskog Vojvodstva. Austrija se odrekla Belgije, ali je dobila Tirol i bivše posjede Mletačke i Dubrovačke republike, poslije čega je Dalmaciju, Dubrovnik i Mletačku Albaniju povezala administrativno u jednu pokrajinu, Kraljevinu Dalmaciju. Pruska je dobila dijelove Saksonije, Prednju Pomeraniju, Poznanj, Dancig i posjede na Rajni. Francuska je svedena na granice prije revolucije, a 360 suverenih teritorija u Njemačkoj je prekrojeno u 35 monarhija i četiri slobodna grada, čime je osnovan Njemački Savez. Švedska i Norveška su spojene u jednu državu, Belgija, Holandija i Luksemburg u Kraljevinu Nizozemsku, a Švajcarskoj je dat neutralni status.
1870. – Umro je engleski pisac Charles Dickens, osnivač socijalnog romana, tipičan predstavnik realizma. Slikar srednjeg i nižeg građanskog staleža, iznio je na vidjelo strahovitu nepravednost u viktorijanskom engleskom društvu, čime je uzburkao javno mnjenje, a parlament nagnao da sprovede izvjesne socijalne reforme. Napisao je dvadesetak djela, uglavnom romana. Djela: romani “Dejvid Koperfild”, “Oliver Tvist”, “Pikvikov klub”, “Mala Dorit”, “Nikolas Niklbi”, “Velika očekivanja”, “Stara prodavnica rijetkosti”, “Sumorna kuća”, “Martin Čazlvit”, pripovijetke “Tri duha”, “Cvrčak na ognjištu”, “Bitka života”.
1874. – Umro je indijanski vojskovođa Cochise, poglavica apačkog plemena Chiricahua, koji je predvodio otpor Indijanaca bijelim naseljenicima i američkoj vojsci na jugozapadu SAD. Indijanci su pod njegovim vođstvom očajnički pokušali da se odupru vladi SAD koja je, radi ovladavanja sirovinskom bazom i širenja tržišta, etnički čistila i otimala indijansku teritoriju.
1875. — Na brdu Gradac kod Nevesinja izbio jedan od prvih većih sukoba Hercegovaca s Turcima – “Nevesinjska puška”, odnosno početak Bosansko-hercegovačkog ustanka.
1898. – Sporazumom Londona i Pekinga Kina je Velikoj Britaniji ustupila Hong Kong na period od 99 godina.
1917. – Rođen je engleski historičar i sociolog Eric Hobsbawm.
1923. – U profašističkom prevratu je oborena vlada vođe Zemljoradničkog narodnog saveza Bugarske Aleksandra Stamboliskog. On je zbog agrarne i poreske reforme, nacionalizacije nekih banaka i nastojanja da mijenja unutrašnju i spoljnu politiku dinastije Koburg, zalažući se za prijateljstvo s Jugoslavijom, tokom trogodišnje vladavine stekao ogromnu popularnost u narodu. Nekoliko dana poslije prevrata Stamboliski i njegovi saradnici su ubijeni.
1928. – Engleski mikrobiolog Alexander Fleming pronašao penicilin. Njegovo otkriće iskorišteno tek 10 godina kasnije kad su ga Howard Florey i Ernst Boris Chain primijenili kao prvi antibiotik. Njih trojica su 1954. podijelila Nobelovu nagradu za medicinu.
1932. – Rođen je Branko Lustig, hrvatski filmski producent, dvostruki dobitnik Oscara.
1945. – Predsjedništvo AVNOJ-a donijelo Zakon o konfiskaciji imovine i izvršenju konfiskacije, na osnovu kojeg je država preuzela svu imovinu Trećeg rajha, imovinu Nijemaca na tlu Jugoslavije koji su u Drugom svjetskom ratu sarađivali s neprijateljem i imovinu ratnih zločinaca.
1945. – Jugoslavija s Velikom Britanijom i SAD postigla sporazum kojim je Julijska krajina podijeljena na dvije okupacione zone – “A” i “B”. Prva je potpala pod savezničku, druga pod jugoslovensku vojnu upravu.
1967. – Egipatski predsjednik Gamal Abdel Naser, dan prije okončanja šestodnevnog izraelsko-arapskog rata, podnio ostavku zbog ratnog poraza Egipta, ali su kasnije na referendumu Egipćani glasali da on ostane šef države.
1972. – Američki bombarderi napali Hanoj i Hajfong, što je bilo najteže bombardovanje Sjevernog Vijetnama od početka Vijetnamskog rata.
1993. – Nakon neuspjelog napada na Travnik, bježeći pred kontraofanzivom Armije BiH, oko 8.000 pripadnika HVO-a i civila hrvatske nacionalnosti prešlo je na teritoriju pod kontrolom VRS, na planini Vlašić.
1998. – Posljednji američki astronaut napustio “Mir”, čime je okončana rusko-američka saradnja na toj ruskoj kosmičkoj stanici.
1999. – NATO i SRJ potpisali u Kumanovu Vojno-tehnički sporazum kojim je određen rok od 11 dana za povlačenje jugoslovenskih snaga sa Kosova i Metohije, poslije čega u pokrajinu dolaze jedince KFOR-a.
2003. – Sud Hrvatske odbio žalbu Ivice Rajića i potvrdio odluku Županijskog suda u Zagrebu o njegovom izručenju Haškom sudu, pred kojim je optužen za pokolj najmanje 16 bošnjačkih civila u selu Stupni Do, u jesen 1993. godine.
2008. – Egipatski arheolozi pronašli piramidu staru 4.000 godina.
(AbrašMEDIA)