Danas je petak, 9. septembar/rujan, 252. dan 2022. godine.
DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
1321. – Umro je italijanski pjesnik, prozaist i političar Dante Alighieri.
1737. – Rođen je italijanski ljekar i istraživač Luigi Galvani, koji je 1789. pronašao galvanski elektricitet i nazvao ga “životinjskim magnetizmom”. Njegovo ime nose mnogi instrumenti i oznake u elektromagnetizmu i elektrotehnici.
1815. – Odlukom Bečkog kongesa Luksemburg je postao autonomno veliko vojvodstvo, doduše preko vladarske kuće Oranje-Nassau u personalnoj uniji s Nizozemskom.
1828. – Rođen je ruski književnik Lav Tolstoj, velikan svjetske književnosti koji je posjedovao ogromnu i originalnu stvaralačku snagu. Prva djela je napisao na Kavkazu, gdje se kao dobrovoljac borio protiv Turaka. Poslije Krimskog rata, u kojem je bio oficir, povukao se na imanje u Jasnu Poljanu. Razobličavao je teško društveno stanje u Rusiji, pisao protiv brakova sklapanih radi interesa, nepravednih sudova, rata, licemerja Crkve, eksploatatorskog plemstva, carskog samodržavlja i terora. Slikao je nenadmašno stravičnu bijedu seljaka i sve vidove nasilja. Zbog realnog prikazivanja života dolazio je u sukob sa vlastima i sa Ruskom pravoslavnom crkvom, koja ga je ekskomunicirala. Umro je 1910. odbivši prethodno da se izmiri sa Crkvom. Djela: romani “Rat i mir”, “Vaskrsenje”, “Ana Karenjina”, pripovijetke “Sevastopoljske priče”, “Kozaci”, “Otac Sergije”, “Krojcerova sonata”, “Hadži-Murat”, “Narodne priče”, drame “Živi leš”, “Carstvo mraka”, “Svjetlost u tami svijetli”, studije “Šta je umjetnost”, “Moja ispovijest”, “U čemu je moja vjera”, “Ne mogu da ćutim!”, “Pa, šta da radimo?”, memoari “Djetinjstvo”, “Dječaštvo”, “Mladost”.
1892. – Edward Emerson Barnard otkrio jupiterov satelit Amalteju.
1901. – Umro je francuski slikar i grafičar Henri de Toulouse-Lautrec, majstor litografije, jedan od velikana francuskog impresionizma 19. vijeka. U krugu boema na Monmartru bio je stalni posjetilac kabarea, plesnih lokala, cirkusa i javnih kuća, što su bili motivi njegovih ulja i gvaševa. Njegovi crteži su izrazito jakog kolorita, a naturalizam erotskih scena nije nikada lascivan ili senzacionalistički.
1914. – Uspješnom kontraofanzivom francuskih trupa, potpomognutih britanskim ekspedicionim korpusom, u Prvom svjetskom ratu je poslije četiri dana teških borbi okončana prva velika bitka na rijeci Marni u Francuskoj, tokom koje su ukupni njemački gubici procijenjeni na 800.000 ljudi.
1944. – Rođen je bosanskohercegovački književnik Abdulah Sidran.
1944. – Dan poslije prodora sovjetskih trupa u Drugom svjetskom ratu kapitulirala je fašistička Bugarska i umjesto monarhofašističkog režima formirana je prokomunistička vlada Otečestvenog fronta. Umjesto zbačenog Konstantina Muravjeva premijer je postao Kimon Georgiev.
1945. – Trupe SAD se na kraju Drugog svjetskog rata iskrcale u Južnoj Koreji, sovjetske su od Japana preuzele Sjevernu Koreju, a 38. paralela je postala linija podjele dviju korejskih država.
1948. – Poslije povlačenja sovjetske vojske na sjeveru korejskog poluostrva proglašena Narodna Demokratska Republika Koreja.
1976. – Umro je kineski političar, revolucionarni vođa i državnik Mao Zedong. Prve jedinice Crvene armije je stvorio s Ču Deom 1931, a rukovođenje partijom je preuzeo 1935. U oktobru 1934. s Čuom je poveo “Dugi marš” svojih jedinica, što se pokazalo odlučujućim u građanskom ratu protiv pristalica Čang Kaj Šeka i u borbama protiv japanske okupacione armije. Krajem pedesetih i početkom šezdesetih godina 20. vijeka priklonio se dogmatskoj politici koja je kulminirala u Kulturnoj revoluciji.
1991. – Tadžikistan je proglasio neovisnost od Sovjetskog Saveza.
1993. – Izrael i PLO sporazumjeli se o međusobnom priznavanju.
1995. – Sa američkog broda “Normandija” u Jadranskom moru lansirano 13 krstarećih raketa tipa “tomahavk” na ciljeve u okolini Banjaluke, dok je istovremeno avijacija NATO-a uništila radio-relejni toranj na Majevici, čime je nastavljeno sistematsko uništavanje telekomunikacionih sistema u Republici Srpskoj.
2003. – Slovenija ukinula obavezno služenje vojnog roka.
(AbrašMEDIA)