Sjevernoirski parlament je prvi put imenovao jednu nacionalističku političarku na funkciju premijerke, što je historijska prekretnica u državi utemeljenoj prije stotinu godina u čijem je parlamentu unionistička stranka uvijek bila najdominantnija.
Imenovanje Michelle O’Neill najnoviji je znak jačanja stranke Sinn Fein u toj britanskoj regiji, koja smatra da je njen konačni san o ujedinjenoj Irskoj “nadohvat ruke”.
Prošle su tačno dvije godine otkako je Demokratska unionistička partija (DUP) povukla svog premijera u znak protesta zbog dodatnih provjera i birokratskih procedura za robu koja se kreće između Sjeverne Irske i ostatka Velike Britanije, što je urušilo izvršnu vlast u Belfastu i blokiralo rad institucija.
Međutim, DUP je u ponedeljak pristao da se vrati u sjevernoirski parlament Stormont, nakon dogovora sa vladom u vezi sa pozicijom Sjeverne Irske na unutrašnjem tržištu Ujedinjenog Kraljevstva.
“Ovo je historijski dan koji predstavlja nov početak”, rekla je O’Neill (47). “Služit ću svima jednako i biti premijerka svima.”
„Kao irski republikanac, obećavam saradnju i iskren trud sa onim kolegama koji su Britanci, koji imaju sindikalnu tradiciju i koji njeguju Uniju. Ovo je skupština za sve – katolike, protestante i disidente.”
O’Neill će podijeliti vlast sa Emmom Little-Pengelly iz DUP-a, koja je imenovana za novog zamjenika premijera. Iako nijedna strana ne može vladati bez saglasnosti druge, i njih dvije će biti ravnopravne, O’Neill, čija je stranka osvojila više mjesta u skupštini Sjeverne Irske na izborima 2022. godine, ipak će imati prestižniju titulu.
Sjeverna Irska je osnovana kao unionistički dio Ujedinjenog Kraljevstva s protestantskom većinom 1921. godine, nakon proglašenja nezavisnosti Republike Irske.
Stranka Sinn Fein bila je povezana s oružanom grupom, Irskom republikanskom armijom, tokom takozvanih “Nevolja”, perioda od oko 30 godina nasilnog sukoba oko budućnosti Sjeverne Irske koji je okončan Sporazumom na Veliki petak.
O’Neill i predsjednica Sinn Feina Mary Lou McDonald nova su generacija političara irske nacionalističke stranke.
Oni nisu direktno uključeni u decenijama dug krvavi sukob u regiji između irskih nacionalista koji se zalažu za ujedinjenu Irsku i probritanskih unionista koji žele ostati unutar Ujedinjenog Kraljevstva.
Iako Demokratska unionistička stranka upozorava na moguće probleme pri formiranju trajne vlade, mlađe generacije tvrde da ih ustavno pitanje ne zanima i da su umorni od polarizirane politike.
“Dosta im je”, rekla je 40-godišnja advokatica Tara Walsh o općem raspoloženju na ulicama Belfasta. “Ljudi žele promjene.”
(Agencije)