Danas je petak, 10. april/travanj, 101. dan 2020. godine.
DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
1378. – Bosanski kralj Tvrtko I. Kotromanić potvrdio Dubrovčanima trgovačke povlastice.
1585. – Umro papa italijanskog porijekla Grgur XIII, koji je tokom 13 godina kao crkveni poglavar podsticao francuske rimokatolike na zločine i blagoslovio pokolj hugenota u Vartolomejskoj noći 1572. Podržavao je španskog kralja Felipa Drugog, vatrenog pristalicu inkvizicije, u borbi protiv protestantske Engleske i pomagao jezuite. Prema savjetu astronoma, 1582. reformisao je kalendar, nazvan Gregorijanski.
1813. – Umro francuski matematičar, mehaničar i astronom italijanskog porijekla Louis Lagrange, koji je s 19 godina postao profesor matematike na Artiljerijskoj školi u rodnom Torinu. Objavio je niz radova iz teorije brojeva, varijacionog računa, teorije parcijalnih jednačina, nebeske mehanike, sferne astronomije i mnoga od tih otkrića nose njegovo ime. Djela: “Analitička mehanika”, “Teorija analitičkih funkcija 1-2”, “O libraciji Mjeseca”, “O teoriji Jupiterovih satelita”.
1847. – U Mađarskoj je rođen Joseph Pulitzer. U 17. godini emigrirao u SAD. Začetnik je tzv. “žute štampe”, iz čije se fondacije svake godine dodjeljuje “Pulitzerova nagrada” za novinarstvo, karikaturu, američku istoriju, poeziju, dramu, roman i muziku. Učestvovao u Američkom građanskom ratu i biran u Kongres. Bio je vlasnik listova “World” i “Evening World” u New Yorku i “Post-Dispatch” u St. Louisu. Na Columbia univerzitetu je 1903. osnovao prvu novinarsku školu.
1883. – Vlada SAD – u okviru zamašne akcije etničkog čišćenja i sistematskog zatiranja kulturnog nasljeđa američkih Indijanaca – zabranila je sve indijanske jezike, religiju, kulturu i običaje.
1912. – Titanic, britanski putnički brod, krenuo je iz Southamptona na prvo putovanje.
1912. – Rođen je Boris Kidrič, jugoslovenski i slovenački političar, jedan od najistaknutijih rukovodilaca jugoslovenskog revolucionarnog pokreta, učesnik Narodnooslobodilačke borbe, predsjednik Privrednog savjeta vlade FNRJ i član Sekreterijata Izvršnog komiteta CK SKJ, general-potpukovnik JNA u rezervi, junak socijalističkog rada i narodni heroj Jugoslavije.
1919. – U vojnoj zasjedi ubijen je meksički seljački vođa Emiliano Zapata, koji je od 1910. stvarao burnu istoriju Meksičke revolucije. Borio se protiv diktatora Joséa Díaza, kasnije protiv predsjednika Venustiana Carranzae. Objavio je 1911. “Aljaski program” kojim je zemlja data seljacima – akt koji je snažno odjeknuo u Meksiku i zemljama Latinske Amerike. Carranza je uz podršku SAD razbio revolucionarne snage i organizovao klopku u kojoj je Zapata izrešetan mecima.
1922. – Rođena je, na otoku Zlarinu blizu Šibenika, pjesnikinja Vesna Parun. Pisala je poeziju, dječje i satirične pjesme, te prozu i drame. Njezina su djela prevođena na mnoge jezike. Umrla je 25. listopada 2010. godine u Zlatar Bistrici.
1931. – Umro je libanonski pisac, filozof i pjesnik Kahlil Gibran.
1938. – Na referendumu, organizovanom uz pritisak nacističke Njemačke, 99,75 odsto Austrijanaca izjasnilo se za priključenje istoj.
1941. – U Zagrebu je, uz podršku nacističke Njemačke, proglašena je Nezavisna Država Hrvatska, na čelu sa ustaškim poglavnikom Antom Pavelićem.
1941. – U Zagrebu u Drugom svjetskom ratu Centralni komitet Komunističke partije Jugoslavije odlučio je da komunisti nastave borbu protiv njemačkih okupatora, bez obzira na raspad jugoslovenske armije i da sjedište CK KPJ premjesti iz Zagreba u Beograd.
1943. – Strijeljan je Boro Vukmirović, kosovski partizan i narodni heroj Jugoslavije.
1944. – Crvena armija u Drugom svjetskom ratu izbacila je njemačke okupatore iz Odese.
1945. – U Sarajevu počela raditi prva radio-stanica u BiH – Radio Sarajevo.
1954. – Umro je franucuski hemičar i industrijalac Auguste Lumière. Auguste i njegov brat Louis napravili su prvu filmsku kameru i osnovali u Lyonu fabriku za izradu fotografskog materijala. Braća su izumila postupak snimanja u prirodnim bojama i u pariskoj kafani “Grand Café” priredila 28. decembra 1895. prvu filmsku predstavu u svijetu (“Ulazak voza u stanicu”, “Radnici izlaze iz fabrike”).
1963. – Proglašen je prvi Ustav Socijalističke Republike Crne Gore.
1972. – Više od 50 zemalja, uključujući SAD i SSSR, potpisalo je konvenciju o zabrani biološkog oružja.
1973. – Izraelski komandosi upali su u Bejrut i ubili trojicu lidera PLO, a jednog teško ranili. Premijer Libana Saeb Salam podneo je ostavku.
1986. – SAD izvele nuklearnu probu u Nevadi uprkos protestu mirovnih grupa i sovjetskoj kampanji za zabranu proba.
1994. – Avioni NATO-a bombardovali su položaje VRS oko Goražda, koje je UN proglasila bezbjednosnom zonom. To je bila prva vojna akcija snaga NATO od osnivanja te vojne alijanse.
1998. – Potpisan je sporazum iz Belfasta, glavni korak u sjevernoirskom mirovnom procesu.
2003. – Pripadnici SFOR-a uhapsili u Tuzli ratnog komandanta u Srebrenici Nasera Orića, koga je Haški tribunal optužio za ratne zločine nad Srbima u opštinama Bratunac, Srebrenica i Skelani tokom rata u BiH.
2007. – Vijeće za ratne zločine u Beogradu osudilo je četvoricu pripadnika jedinice “Škorpioni” na ukupno 58 godina zatvora zbog ubistva šest srebreničkih Bošnjaka 1995. godine kod Trnova.
2007. – U Briselu zaključeni sporazumi o viznim olakšicama i readmisiji između BiH i EU.
2010. – U udesu poljskog aviona kod Smolenska u Rusiji poginulo je 96 osoba, među kojima su bili predsjednik Poljske Lech Kaczyński i njegova supruga Marija, brojni poslanici, vrh Generalštaba i ugledne ličnosti javnog i političkog života Poljske, koji su sa predsjednikom pošli na komemoraciju u Katinsku šumu.
2013. – Umro je britanski naučnik Robert Edwards dobitnik Nobelove nagrade za medicinu za vantjelesnu oplodnju, postupka koji je milionima neplodnih parova omogućio da imaju djecu.
(AbrašMEDIA)