Danas je četvrtak, 14. april/travanj, 105. dan 2016. godine.
DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
1611. – Prvi put je upotrijebljena riječ “teleskop” (Princ Federico Cesi).
1629. – Rođen je holandski astronom, matematičar i fizičar Christiaan Huygens, koji je 1655. otkrio tajnu izgleda Saturnovog prstena, posmatranog sa Zemlje, i objasnio promjene tog izgleda tokom heliocentričnog kretanja Saturna. Otkrio je i Saturnov satelit Titan i tačno odredio trajanje njegove revolcije. Zaključio je da su meridijani Zemlje eliptični, spoljšteni na polovima, zbog rotacije planete. Pronašao je zakone sudara tijela, postavio zakon centrifugalne sile, zasnovao undulacionu teoriju svjetlosti, objasnio način prostiranja svjetlosti (“Hajgensov princip”). Konstruisao je časovnik sa sekundarnim klatnom (“Horologium oscilatorium”) za mjerenje vremena pri astronomskim posmatranjima. U saradnji s bratom konstruisao je više astronomskih dubina velikih žižnih daljina.
1759. – Umro je njemački kompozitor Georg Friedrich Händel. Djela: opere “Rinaldo”, “Julije Cezar”, “Aleksandar”, “Kserks”, oratorijumi “Mesija”, “Izrael u Egiptu”, “Juda Makabejac”, “Samson”, “Saul”, orkestarske svite “Muzika na vodi”, “Muzika za vatromet”.
1849. – Na inicijativu vođe Mađarske revolucije Lajoša Košuta mađarska Narodna skupština u Debrecinu proglasila nezavisnost Mađarske od Austrije, svrgavanje habsburške dinastije i izjasnila se za republiku.
1865. – Abraham Lincoln, šesnaesti predsjednik SAD-a, ustrijeljen je u pozorištu Ford u Washingtonu.
1894. – Prvi put je javno predstavljen Edisonov kinemaskop – aparat za posmatranje fotografskih snimaka koji se brzo smjenjuju.
1912. – Britanski prekookeanski brod Titanic udario je u ledenu santu u 22 sata i 40 minuta, prepolovio se na dva dijela i potpuno potonuo par sati kasnije. Od 2.227 putnika i članova posade preživjelo je samo 706 osoba.
1914. – Umro je američki filozof i logičar Charles Sanders Peirce, osnivač pragmatizma, pravca kojeg je kasnije razvio William James. Vjerovao je da ideje najbolje mogu biti ispitane istraživanjem posljedica koje izazivaju.
1917. – Umro je poljski ljekar Ludovik Lazar Zamenhof, izumitelj vještačkog jezika esperanto. Pod pseudonimom Dr. Esperanto izdao je 1887. godine udžbenik novostvorenog jezika “Lingvo Internacia”.
1930. – Ruski pjesnik Vladimir Vladimirovič Majakovski, jedan od utemeljivača ruskog futurizma, autor lirskih poema “Oblak u pantalonama” i “Flauta kičma”, izvršio je samoubistvo u Moskvi. Uporedo s kritikom Zapada i ispisivanjem tekuće hronike sovjetskog života sve više se kloni svođenja bilansa o sebi i vremenu i opredjeljuje za obraćanje mrtvim revolucionarima (“Razgovor s drugom Lenjinom”) i potomcima (“Na sav glas”). Zaslužan je za razvoj lirsko-epske i lirsko-fantastičke poeme, tonskog stiha, principa realizacije metafore. Znatno je utjecao na niz sovjetskih i evropskih pjesnika. Djela: zbirke pjesama i poema “Ja”, “Vladimir Majakovski”, “Oblak u pantalonama”, “Rat i svijet”, “Čovjek”, “Sve što je napisao Vladimir Majakovski”, “150.000.000”, “Majakovski se smješka”, “Majakovski se smije”, “Majakovski se ruga”, “Pjesme o revoluciji”, “O tome”, “Vladimir Iljič Lenjin”, “Dobro”, drame “Stjenica”, “Hladan tuš”.
1945. – U Weston-super-Mareu rođen je engleski gitarist i skladatelj Ritchie Blackmore, jedan od glavnih osnivača legendarnih hard rock sastava Deep Purple i Rainbow, prema časopisu Rolling Stone 55. od 100 najboljih gitarista svih vremena.
1970. – Rođen je Faruk Šehić, bh. književnik.
1986. – Umrla je francuska književnica Simone de Beauvoir, životna saputnica Žan Pol Sartra. Njena knjiga “Drugi pol” bila je inspiracija feminističkog pokreta.
1988. – Sovjetski savez, SAD, Pakistan i Afganistan potpisuju Ženevsku konvenciju.
1995. – Svjetska zdravstvena organizacija objavljuje izvještaj o postojanju milijun ljudi na prostoru bivše Jugoslavije kojima je potrebna stručna pomoć zbog psiholoških trauma nastalih u ratu.
2000. – Lars Ulrich, bubnjar grupe Metallica pokrenuo je sudski postupak protiv P2P (peer to peer) programskog fenomena Napstera čiji je koncept dijeljenja datoteka između većeg broja računala predstavljao ”trn u oku” ponajviše muzičarima koji su zbog besplatnog dijeljenja Mp3 i drugih datoteka gubili velike količine novca od prodaje ploča. Tužba protiv Napstera pokrenula je lavinu drugih iz koje je kasnije nastao ”pokret” protiv softvera za dijeljenje podataka putem interneta. Napster je 2002. bankrotirao, a 2008. kupio ga je Best Buy za 121 milijun dolara.
2003. – Projekt Ljudski genom završio je sa sekvenciranjem 99% ljudskog genoma do preciznosti od 99.99%. Veliki projekt mapiranja između 20.000 i 25.000 ljudskih gena započeo je 1990. u SAD-u. Spoznaje i rezultati istraživanja kojime nije obuhvaćena cjelokupna ljudska DNK, od neprocjenjive su vrijednosti za medicinu i brojne druge naučne grane.
2009. – Iz SAD-a za Njemačku deportovan je bivši čuvar u nacistickom logoru smrti u Poljskoj, Ivan Džon Demjanjuk, osumnjičen za ubistvo 29.000 Jevreja, tokom Drugog svetskog rata. Osuđen je na 5 godina zatvora, iz kojeg je ubrzo pušten i smješten u dom za njegu starih u Rozenhajmu, gdje je umro 17. marta 2012. godine.
(AbrašMEDIA)