Danas je nedjelja, 17. mart/ožujak, 77. dan 2024. godine.
DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
45. p. n. e – Julije Cezar postigao svoju posljednu vojnu pobjedu u bitki kod Munde, porazivši optimatske snage Tita Labiena i Pompeja Mlađeg.
180. – Umro je rimski filozof i car Marko Aurelije Antonije, koji je tokom vladavine od 161. suzbio germansku invaziju na Rimsko carstvo. Njegove bilješke na grčkom jeziku u vidu aforizama, vođene na mnogobrojnim ratnim pohodima u Evropi i Aziji, filozofska introspekcija i razmišljanja o etici, objavljeni posmrtno u 12 knjiga pod naslovom “Samom sebi”, vijekovima su bile jedno od najčitanijih štiva. Sačuvana je i njegova prepiska s rektorom Frontonom na latinskom jeziku. Jedan je od najznačajnijih predstavnika poznog stoičkog eklekticizma i moralnom samoanalizom je veoma utjecao na potomstvo. Car – filozof upamćen je i po izuzetnoj skromnosti i čestitosti, krajnje neuobičajenim osobinama za vladara.
1776. – Završetak Bostonske čajanke – Britanci otišli iz grada jer je George Washington postavio vojsku.
1846. – Umro je njemački astronom i matematičar Friedrich Wilhelm Bessel, osnivač i prvi direktor Kenigsberške opservatorije, koji je izračunao putanju Halejeve komete i prvi utvrdio promjenljivost kretanja Sirijusa i Prokijusa i zaključio da je riječ o zvijezdama dvojnicima. Na osnovu geodetskih proračuna izveo je nove podatke o obliku i dimenzijama Zemlje. Usavršio je i neke matematičke metode u astronomiji.
1861. – Ujedinjenu Italiju parlament proglasio kraljevinom na čelu s kraljem Vittoriom Emanueleom Drugim.
1901. – Izložba 71 slike Vincenta van Gogha izazvala senzaciju u Parizu, 11 godina nakon njegove smrti.
1914. – Umro je Antun Gustav Matoš, pjesnik, novelista, feljtonista, esejista, putopisac i književni kritičar. Svoja emocionalna stanja izražavao je u poetskim pejzažima pjesama “Jesenje veče” i “Noturno”.
1919. – Rođen je američki jazz-muzičar Nat King Cole.
1921. – U Poljskoj je proglašen ustav kojim je uvedena parlamentarna vladavina.
1938. – Rođen je ruski baletski igrač Rudolf Hametovič Nurejev, jedna od najvećih zvijezda svjetske baletske scene 20. vijeka. Na Zapad je emigrirao poslije gostovanja u Parizu u junu 1961. Upamćen je po nezaboravnim glavnim ulogama u mnogim baletima, uključujući “Labudovo jezero”, “Žizelu” i “Petrušku”.
1939. – Britanski premijer Neville Chamberlain optužio je nacističkog vođu Adolfa Hitlera da je “prekršio riječ”, jer su njemačke trupe ušle u Čehoslovačku, ali Velika Britanija i ostale zapadne sile nisu učinile ništa da spriječe komadanje suverene zemlje, čiju su bezbjednost verbalno garantovale.
1941. – U Washingtonu, DC otvorena je National Gallery of Art.
1942. – Ustaška policija strijeljala je Nadu Dimić, sudionicu NOB-a. 1951. proglašena je za narodnu heroinu Jugoslavije.
1944. – Savezničko bombardovanje Austrije u Drugom svjetskom ratu počelo je napadom više od 200 aviona na ciljeve u Beču.
1948. – Velika Britanija, Francuska, Belgija, Holandija i Luksemburg potpisale su Briselski ugovor o 50-godišnjem savezu protiv oružanih napada u Evropi i o ekonomskoj, socijalnoj i vojnoj saradnji, što se smatra zametkom Evropske unije.
1956. – Umrla je Irène Joliot-Curie – francuska nuklearna fizičarka i hemičarka, kćerka nobelovaca Pierrea i Marie Curie – koja je sa suprugom Jeanom Frédéricom Joliotom 1935. podijelila Nobelovu nagradu za hemiju. Prvi su stvorili vještačke radioaktivne supstance: nuklide fosfora, azota, silicijuma. Eksperimentalno su dokazali da se svjetlost može preobratiti u čestice. Sa fizičarem Pavlom Savićem 1937. i 1938. otkrila je izotope poznatih elemenata bombardovanjem urana neutronima. Pri tome su otkriveni i elementi srednje atomske mase, a ne samo tzv. transuranski elementi kako se do tada smatralo.
1958. – Lansiran je Vanguard 1, prvi satelit na solarni pogon. Riječ je o malenoj kugli s dva odašiljača, jedan se napajao iz baterije a drugi iz solarnih ćelija pričvršćenih za satelit.
1959. – Dalaj Lama pobjegao s Tibeta u Indiju.
1962. – Moskva je optužila Washington da u Vijetnamu vodi “neobjavljeni rat”, zahtijevajući povlačenje svih američkih snaga iz te zemlje.
1968. – Ispred američke ambasade u Londonu izbio je sukob između policije i demonstranata koji su protestovali protiv Vijetnamskog rata. Uhapšeno je 300 demonstranata, a 90 policajaca je povrijeđeno.
1969. – Golda Meir, prva žena u istoriji Izraela je preuzela dužnost premijera.
1973. – Ustaški teroristi, članovi tzv. “Bugojanske grupe”, Đuro Horvat, Vejsil Keškić, Mirko Vlasnović streljani su, dok je Ludvig Pavlović zbog maloljetnosti osuđen na zatvorsku kaznu.
1973. – Kambodžanski vazduhoplovni oficir je ukradenim avionom bombardovao predsjedničku palatu u Pnom Penu. Predsjednik Lon Nol je ostao živ, ali je poginulo najmanje 20 ljudi.
1991. – Na referendumu većina sovjetskih glasača pokazala da želi očuvanje saveza pod novim imenom Zajednica Nezavisnih Država, ali su ubrzo nadjačale centrifugalne sile, predvođene najutjecajnijim političarima sovjetskih republika, pa se država raspala formiranjem suverenih država od republika dotadašnjeg SSSR-a.
1992. – Na referendumu u Južnoj Africi bijelci su nadmoćnom većinom podržali reforme za okončanje sistema aparthejda.
2002 – Umro je Van Tien Dung, komandant sjeverno-vijetnamskih snaga koje su osvojile Sajgon, što je bila finalna pobjeda i kraj tridesetogodišnjeg američko-vijetnamskog rata.
2003. – Predsjednik SAD-a George Bush uputio je predsjedniku Iraka Sadamu Huseinu ultimatum da u roku od 48 časova sa sinovima napusti zemlju ili će biti izložen oružanom napadu i nasilno uklonjen sa vlasti. Iračke vlasti odbacile su ultimatum.
2004. – Haški sud je podigao optužnice za ratni zločin protiv generala Hrvatske vojske Slobodana Praljka i Milivoja Petkovića.
2005 – U Madridu je uklonjena jedina preostala statua bivšeg španskog diktatora, generala Francisca Franca. On je 1936. pokrenuo oružanu pobunu protiv vlade republikanaca, a građanski rat u toj zemlji trajao je tri godine. Njegovom smrću 1975. stvorili su se uslovi za ponovno uspostavljanje demokratije u zemlji i povratak španskog kralja Huana Karlosa u zemlju.
2011. – Vijeće sigurnosti Ujedinjenih naroda usvaja rezoluciju kojom se odobrava vojna intervencija u Libiji.
(AbrašMEDIA)