Danas je ponedjeljak, 20. novembar/studeni, 324. dan 2023. godine.
DOGODILO SE NA DANAŠNJI DAN
284. – Vojskovođa Dioklecijan, porijeklom Ilir, rodom iz mjesta Diokle kod Salone, izabran za rimskog imperatora.
1531. – Zemaljskim mirom iz Kappela propisano je konfesionalno cijepanje Švicarske. Odluka o vjeri prepuštena je svakom kantonu.
1780. – Velika Britanija objavila rat Holandiji zato što je američkim pobunjenicima brodovima doturala francusko i špansko oružje.
1818. – Južnoamerički revolucionar i državnik Simon Bolivar objavio nezavisnost Venecuele od Španije.
1873. – Ujedinjeni rivalski gradovi Budim i Pešta i tako je nastala mađarska prijestonica Budimpešta.
1889. – Rođen je američki astronom Edwin Hubble.
1894. – Umro je ruski kompozitor i pijanista Anton Grigorjevič Rubinštajn, osnivač Konzervatorijuma u Petrogradu, jedan od najvećih pijanista 19. vijeka. Komponovao je opere, klavirske kompozicije, solo pjesme.
1903. – Demonstracije u Beogradu protiv režima kralja Aleksandra Obrenovića.
1910. – Umro je ruski književnik Lav Tolstoj, velikan svjetske književnosti koji je posjedovao ogromnu i originalnu stvaralačku snagu, odbivši prethodno da se izmiri s Ruskom pravoslavnom crkvom koja ga je ekskomunicirala. Romanom “Rat i mir” stvorio je tip romana “vremena i prostora” (roman-epopeja). Umjetnik analitičar zaokupljen je moralno-etičkim i socijalnim problemima, a kao književni estetičar zalaže se za didaktičku umjetnost za narod (“Ana Karenjina”, “Sevastopoljske priče”, “Narodne priče”, “Šta je umjetnost”).
1914. – Na Vrapčem brdu kod Lazarevca u Prvom svjetskom ratu u Kolubarskoj bici poginuo je, kao oficir, Dimitrije Tucović, vođa socijalističkog pokreta u Srbiji. Predvodio je 5. aprila 1903. demonstracije u Beogradu protiv režima kralja Aleksandra Obrenovića i potom morao da emigrira. Poslije majskog prevrata osnivački kongres Srpske socijaldemokratske partije je u avgustu 1903. proglasio partijskim organom “Narodne novine”, koje je on uređivao. Diplomirao je prava u Beogradu 1906, sekretar partije je postao 1908, a teorijski časopis “Borba” pokrenuo je 1910. Na Međunarodnom kongresu socijalista u Kopenhagenu 1910. održao je značajan govor o austrougarskoj aneksiji BiH, ukazavši na pogrešan stav austrijskih socijalista u nacionalnom pitanju i odnio ubjedljivu pobjedu u polemici s jednim od vođa Socijalističke partije Austrije – Karlom Renerom. Objavio je oko 600 radova u domaćim i stranim listovima. Bio je pacifista i vatreni protivnik rata, ali se kao rodoljub borio u oslobodilačkim ratovima Srbije. Djela: “Zakonsko osiguranje radnika”, “Srbija i Albanija”, “Zakon o radnjama i socijalna demokratija”, “U izbornu borbu!”, “Za socijalnu politiku”, “Socijal-demokratski agitator”, “Porezi: jedna žalosna glava u politici srpske buržoazije”, “Jedinstvo pokreta”.
1917. – Ukrajina proglašena republikom.
1919. – U Berlinu ilegalno počeo Prvi međunarodni kongres omladinskih organizacija 13 zemalja na kojem je osnovana Komunistička omladinska internacionala.
1924. – U Turskoj je ugušena pobuna Kurda, čija je teritorija ugovorom u Lozani poslije Prvog svjetskog rata, podijeljena između nekoliko država.
1943. – Utemeljeno Zemaljsko antifašističko vijeće narodnog oslobođenja Sandžaka u Pljevljima.
1945. – Saveznička Kontrolna komisija dozvolila preseljenje šest miliona Nijemaca iz Austrije, Poljske i Mađarske u Zapadnu Njemačku.
1945. – U Nirnbergu je pred Međunarodnim vojnim sudom počelo suđenje nacističkim ratnim zločincima u Drugom svjetskom ratu, na kojem je prvi put u istoriji jedan međunarodni forum osudio agresiju kao zločin protiv čovječanstva i kaznio vinovnike. Poslije deset mjeseci, 12 optuženih osuđeno je na smrt, trojica na doživotnu robiju, četvorica na zatvor od 10 do 20 godina, a petorica su oslobođena.
1959. – Generalna skupština Ujedinjenih nacija usvojila Deklaraciju o pravima djeteta, kojom su proklamovana jednaka prava za svu djecu, bez obzira na rasu, vjeru, porijeklo i spol.
1962. – Predsjednik SAD John Kennedy ukinuo američku blokadu ´Kube, čime je formalno okončana Kubanska raketna kriza.
1975. – Umro je španski fašistički diktator i ratni zločinac Francisco Franco.
1979. – Oko 200 muslimana se pobunilo u Saudijskoj Arabiji tokom hadža u Meki i uzelo za taoce oko 6.000 hadžija. Saudijska vlada je ugušila ustanak uz pomoć francuskih specijalaca.
1980. – U Kini je počelo suđenje “četvoročlanoj bandi”, koju je predvodila Đang Ching, udovica predsjednika Mao Cedunga. Oni su optuženi za izdaju i zločine tokom Kulturne revolucije 1966–76.
1983. – 100 miliona ljudi je gledalo kontroverzni TV-film “Dan poslije”. Film oslikava početak nuklearnog rata.
1994. – Vlada Angole i UNITA-ini pobunjenici u Zambiji potpisuju Protokol iz Lusake te time završava građanski rat koji je trajao 19 godina (no, 1995. se lokalne borbe nastavljaju)
1998. – Sa kosmodroma u Bajkonuru Rusija je lansirala prvi modul Međunarodne svemirske stanice, koji je koštao 60 milijardi dolara.
1998. – Sud u Afganistanu oslobodio Osamau bin Ladena optužbe za bombaške napade na američke ambasade u Keniji i Tanzaniji.
1999. – NR Kina lansirala svoju prvu svemirsku letjelicu.
(AbrašMEDIA)